Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bromet over het bericht ‘Onmacht Almere met paspoorten wekt irritatie bij Marechaussee’

Antwoord van Staatssecretaris Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
20 september 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 3664.

Vraag 1

Kent u het bericht «Onmacht Almere met paspoorten wekt irritatie bij Marechaussee»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat precies de problemen zijn bij de gemeente Almere waardoor het
voor langere tijd niet mogelijk is om reisdocumenten en uittreksels uit de Basisadministratie
Personen te verstrekken? Zijn er meer gemeenten waar deze problemen spelen?

Antwoord 2

De gemeente Almere geeft aan dat het niet zo is dat het voor langere tijd niet mogelijk
is geweest reisdocumenten en uittreksels BRP te verstrekken. Ondanks verruiming van
de capaciteit en openingstijden is er een periode geweest waarin het niet meer mogelijk
was om binnen de gebruikelijke termijn een afspraak te maken voor de aanvraag van
een paspoort of identiteitskaart.

De gemeente Almere spreekt van minder capaciteit bij de balie gecombineerd met een
toename van aanvragen:

• Vanwege de coronaregels was de dienstverlening aan de balie complexer. Zo kunnen er
door de 1,5-metermaatregel minder inwoners in het gemeentehuis ontvangen worden.

• Jaarlijks is er voorafgaand aan de zomervakantie sprake van een forse toename van
het aantal aanvragen voor reisdocumenten, wat een tijdelijke capaciteitsuitbreiding
vergt.

• Kort voor de zomer werden buitenlandreizen weer beperkt mogelijk, waardoor nog meer
burgers een afspraak wilden maken.

• Door de openstelling van de samenleving is ook een grotere behoefte aan andere dienstverlening
van burgerzaken, zoals huwelijken en naturalisaties.

• Bij nadere analyse van de eigen situatie kwam in Almere naar voren dat gedurende de
coronatijd burgers door de gemeente zijn aangeraden om alleen een afspraak te maken
als hun document verlopen was en zij geen ander document hadden (bijv. in het geval
dat burgers een paspoort aanvragen en ook een geldige identiteitskaart of rijbewijs
in bezit hebben of andersom). Dit om contact en overdracht van het virus te vermijden.
Deze uitgestelde aanvragen heeft Almere alsnog moeten verwerken.

• Almere denkt ook dat de demografische opbouw heeft meegespeeld. In relatief jonge
populaties worden meer documenten aangevraagd (m.n. eerste aanvragen kinderen). Overigens
geeft Almere aan de spoedaanvragen vrijwel steeds verwerkt te hebben.

Vraag 3

Sinds wanneer spelen deze problemen en wanneer moeten de problemen verholpen zijn?
Kunt u ook aangeven bij welke documenten er problemen spelen bij de gemeente Almere?

Antwoord 3

De problemen hebben met name in juni/juli gespeeld. De zomerpiek gaat in de loop van
augustus/september weer voorbij waardoor de vraag naar dienstverlening zich normaliseert.
Hoewel de omvang en de duur van de piek dit jaar wel minder voorspelbaar waren als
gevolg van coronamaatregelen.

Dit jaar is er naast de bovengemiddeld grote toename van aanvragen van paspoorten
en identiteitskaarten bij alle gemeenten ook sprake van een toename bij andere veel
voorkomende producten en diensten, zoals huwelijken en naturalisaties.

Vraag 4

Kunt u aangeven hoe het kan dat de gemeente Almere op haar website verwijst naar een
wereldwijde storing bij Microsoft, maar alleen de gemeente Almere een algehele stop
op het maken van nieuwe afspraken heeft?2

Antwoord 4

De gemeente Almere geeft aan dat de storing bij Microsoft een bijkomend probleem was,
maar niet de oorzaak van een gebrek aan passende capaciteit. Elke gemeente beschikt
over eigen ICT-systemen; daardoor kunnen softwareproblemen lokale gevolgen hebben.
BZK heeft van enkele gemeenten een signaal ontvangen over Microsoft.

Vraag 5

Kunt u aangeven wat de procedures zijn wanneer gemeenten kampen met problemen waardoor
enige tijd geen reisdocumenten en/of uittreksels uit de Basisadministratie Personen
kunnen worden verstrekt? Op welke wijze ondersteunt u gemeenten bij het volgen van
deze procedures?

Antwoord 5

Er zijn geen specifieke procedures voorzien bij capaciteitsproblemen. Gemeenten worden
geacht hun capaciteit passend op te schalen, indien de vraag groter is dan het aanbod.
Dit kan door ruimere openingstijden of meer personeel aan de balie. Een duidelijke
communicatie richting de burger over de wachttijden verlicht het proces ook. Er zijn
wel speciale procedures bij calamiteiten. Het gaat dan over brand, overstroming, stroomstoringen
etc. Elke gemeente dient zelf een calamiteitenplan op te stellen met daarin beschreven
maatregelen om in geval van een calamiteit binnen 2x24 uur de dienstverlening te kunnen
hervatten. De aanvraag en uitgifte van reisdocumenten moet binnen 4 dagen weer operationeel
zijn. Maar dat zijn andersoortige situaties; capaciteitsproblemen vallen hier niet
onder.

In veel gemeenten kan een uittreksel BRP volledig digitaal (via DigiD) aangevraagd
worden. Dit voorkomt dat de burger naar het gemeentehuis moet komen voor een dergelijke
aanvraag.

De Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) ondersteunt gemeenten op verschillende
manieren:

• Met ramingen over het te verwachten aantal aanvragen per maand.

• Voor deze specifieke situatie (zomerdrukte en versoepeling corona-maatregelen) heeft
RvIG op 11 mei 2021 een bericht van de Nederlandse vereniging voor Burgerzaken (NVVB)
gedeeld waarin werd aangegeven rekening te houden met versoepelingen en de wens van
burgers met vakantie te gaan in de zomerperiode3 waardoor een extra hoge piek in aanvragen reisdocumenten te verwachten was.

• Daarnaast geeft RvIG adviezen over het continueren van de dienstverlening tijdens
de coronaperiode, onder andere door het publiceren van een lijst met veel gestelde vragen en antwoorden4.

• Ten behoeve van de voorbereiding op calamiteiten (brand, overstroming, stroomstoring)
informeert RvIG gemeenten hoe zij een calamiteitenplan5 kunnen opstellen, waarin de risico’s incl. de daarbij passende maatregelen staan
beschreven. De gemeente is zelf verantwoordelijk voor een calamiteitenplan dat garandeert
dat het BRP- en reisdocumentenproces voortgezet kan worden.

• Voor het geval apparatuur en/of programmatuur vervangen moeten worden, heeft RvIG
procedures afgesproken met de leverancier (Identiteit & Diensten) om op zeer korte
termijn (maximaal 4 dagen) oplossingen te bieden.

• In uitzonderlijke gevallen kan de leverancier van identiteitsdocumenten opschalen,
zodat daar meer documenten geproduceerd kunnen worden. Er wordt dan bijvoorbeeld met
meer teams gewerkt of in de weekenden doorgewerkt. In uitzonderlijke gevallen kunnen
extra koeriers ingezet worden.

Vraag 6

Gebeurt het vaker dat gemeenten langere tijd niet in de gelegenheid zijn om reisdocumenten
en/of uittreksels te verstrekken? Zo ja, hoevaak?

Antwoord 6

Het gebeurt zelden dat gemeenten over een langere periode niet in de gelegenheid zijn
om reisdocumenten en/of uittreksels te verstrekken. Een recent voorbeeld is de gemeente
Hof van Twente, recentelijk slachtoffer van gijzelprogrammatuur. Daardoor konden er
ruim een week geen documenten verstrekt worden. Hier was sprake van een calamiteit.

Vraag 7

Is er overleg gevoerd tussen de gemeente Almere, het Ministerie van BZK en de Marechaussee
over hoe om te gaan met deze situatie? Zo ja, wat is er afgesproken? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 7

De gemeente Almere en de KMar hebben op 7 en 14 juli informeel ambtelijk overleg gevoerd.
Het ging over het omgaan met de drukte. Tevens zijn er tips uitgewisseld over de communicatie
richting het publiek ten aanzien van de situatie.

Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun dienstverlening. Het Ministerie van
BZK en de KMar kunnen beperkt helpen bij een capaciteitsgebrek. De gemeente Almere
heeft zelf gekeken welke alternatieven zij haar burgers kan bieden en veronderstelde
ten onrechte dat de aanvraag van een noodpaspoort bij de KMar een oplossing voor sommige
gevallen zou zijn.

De KMar heeft hierna BZK geïnformeerd dat zij een reactie zal geven op de doorverwijzing
van Almere voor aanvragen van noodpaspoorten bij de KMar. In het interview door Omroep
Flevoland6 heeft de KMar uitgelegd dat zij niet de aanvragen kan overnemen, als een gemeente
dit niet meer aan kan. Een noodpaspoort is slechts voor één reis en wordt alleen in
zeer uitzonderlijke gevallen en onder strikte voorwaarden uitgegeven.

Uiteindelijk heeft de gemeente Almere op aangeven van BZK de verwijzing naar de KMar
van de eigen website verwijderd. Tevens heeft de KMar, in samenspraak met BZK, de
eigen informatievoorziening op rijksoverheid.nl geanalyseerd. Deze bleek niet voldoende
duidelijk en is ook aangepast.

Vraag 8

Hoeveel nooddocumenten heeft de Marechaussee tot nu toe verstrekt aan inwoners van
de gemeente Almere?

Antwoord 8

Van 1 juli tot en met 15 juli 18.00 uur heeft de KMar op Schiphol 465 aanvragen gehonoreerd
met een noodpaspoort waarvan 30 aanvragers uit de gemeente Almere kwamen. Ook zijn
diverse aanvragen niet in behandeling genomen wegens het niet voldoen aan de gestelde
eisen. Hiervan zijn geen cijfers aanwezig.

Vraag 9

Hoe kan het dat de Marechaussee in het voornoemde artikel aangeeft dat zij bij het
verstrekken van nooddocumenten een uittreksel uit de Basisregistratie Personen nodig
heeft om de identiteit van een aanvrager vast te stellen en de gemeente Almere op
haar website aangeeft dat zo’n uittreksel niet nodig is voor de aanvraag van een nooddocument
bij de Marechaussee?

Antwoord 9

Er is inderdaad onduidelijk gecommuniceerd door de gemeente Almere over de procedure
rondom het aanvragen en verstrekken van nooddocumenten. Voor het afgeven van een nooddocument
is het noodzakelijk dat de identiteit en de nationaliteit van de persoon kunnen worden
vastgesteld. De bewijslast hiervoor ligt bij de aanvrager. Dit kan op verschillende
manieren gebeuren. Indien de aanvrager nog een identiteitsmiddel heeft (bijv. een
verlopen paspoort of een identiteitskaart of een rijbewijs) kan de KMar via een vergelijking
met de gegevens in de BRP de identiteit en nationaliteit van de aanvrager controleren.
Zijn deze documenten niet aanwezig, dan is de aanvrager aangewezen op een uitdraai
uit de paspoortadministratie van de eigen woongemeente.

De informatievoorziening op de website van Almere is aangepast. De informatievoorziening
ten aanzien van de procedures bij de KMar op rijksoverheid.nl is verduidelijkt.

Vraag 10

Zijn er andere mogelijkheden dan burgers doorverwijzen naar de Marechaussee om aan
een (tijdelijke) reisdocument te komen? Zo ja, welke mogelijkheden zijn dit? Zo nee,
acht u het verstandig om dit voor de toekomst wel te organiseren voor het geval dit
soort situaties zich weer voordoen?

Antwoord 10

Er zijn geen andere mogelijkheden; een reisdocument kan alleen bij de eigen gemeente
worden aangevraagd. Dit heeft te maken met de strikte eisen waaraan het aanvraagproces
moet voldoen (onder andere de verschijningsplicht) om het nodige betrouwbaarheidsniveau
te garanderen. Dit proces kan daardoor ook niet worden gedigitaliseerd.

Wanneer iemand kan aantonen met spoed een document nodig te hebben, kan een spoedaanvraag
gedaan worden. Dit staat beschreven in de Paspoortuitvoeringsregeling art. 37. Een
burger kan dan zo snel als mogelijk bij de balie van de eigen gemeente terecht om
zo een aanvraag te doen. De gemeente Almere heeft ook deze zomer vrijwel steeds de
spoedaanvraag kunnen behandelen.

Vraag 11

Welke mogelijkheden zijn er voor burgers om (in geval van nood) via een andere weg
alsnog spoedig een uittreksel uit de Basisadministratie Personen te verkrijgen?

Antwoord 11

Een uittreksel kan digitaal of in papieren vorm verkregen worden.

In normale omstandigheden kan een BRP-uittreksel direct aan de gemeentelijke balie
verstrekt worden. BZK en NVVB adviseren gemeenten om in drukke periodes de niet-spoedeisende
dienstverlening zoveel mogelijk digitaal uit te voeren, zodat er aan de balies meer
ruimte ontstaat voor de spoedaanvragen.

Vraag 12

Deelt u de mening dat het niet goed uit te leggen is dat precies in de zomervakantieperiode
een grote gemeente voor een langere tijd niet in staat is om reisdocumenten en uittreksels
uit de Basisadministratie Personen te verstrekken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

In mijn opinie is dit zeker een ongewenste situatie. Burgers moeten te allen tijde
de mogelijkheid hebben binnen redelijke termijn in bezit te komen van een reisdocument
of uittreksel. Ambtelijk is dit aangegeven bij de gemeente Almere. De gemeente Almere
geeft aan dat het niet zo is dat er gedurende langere tijd geen reisdocumenten en
uittreksels BRP zijn uitgegeven/verstrekt.

Vraag 13

Wat kunt u doen om gemeenten te ondersteunen bij het voorkomen van problemen bij het
verstrekking van reisdocumenten en/of uittreksels uit de Basisadministratie Personen?

Antwoord 13

Voor het antwoord hierop verwijs ik naar vraag 5.

Vraag 14

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Antwoord 14

Ja.