Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over de ingelaste JBZ-Raad 31 augustus (Kamerstuk 32317-704)

Nr. 707
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 10 september 2021

De vaste commissie voor Justitie en Veiligheid heeft een aantal vragen en opmerkingen
voorgelegd aan de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over de brief van 26 augustus
2021 over de ingelaste JBZ-Raad 31 augustus (Kamerstuk 32 317, nr. 704).

De vragen en opmerkingen zijn op 27 augustus 2021 aan de Staatssecretaris van Justitie
en Veiligheid voorgelegd. Bij brief van 30 augustus 2021 zijn de vragen beantwoord.

De fungerend voorzitter van de commissie, Van Meenen

De griffier van de commissie, Brood

Inhoudsopgave

I.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersonen

2

 

1.

Vragen en opmerkingen vanuit de VVD-fractie

2

 

2.

Vragen en opmerkingen vanuit de D66-fractie

4

 

3.

Vragen en opmerkingen vanuit de PVV-fractie

9

 

4.

Vragen en opmerkingen vanuit de CDA-fractie

11

 

5.

Vragen en opmerkingen vanuit de SP-fractie

14

 

6.

Vragen en opmerkingen vanuit de VOLT-fractie

17

 

7.

Vragen en opmerkingen vanuit de SGP-fractie

24

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersonen

1. Vragen en opmerkingen vanuit de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie maken zich zorgen over de ontwikkelingen in Afghanistan
en de gevolgen voor inwoners die te maken hebben met een (sterk) verslechterende veiligheidssituatie
in het land na overname door de taliban. Zij zijn dan ook positief over het inlasten
van deze Raad, hebben kennisgenomen van de brief over de ingelaste JBZ-Raad op 31 augustus
en hebben nog enkele vragen.

De leden van de VVD-fractie lezen dat vooralsnog vooral sprake is van intern ontheemden
maar dat dit snel kan veranderen. Heeft het kabinet voldoende zicht op vluchtelingenstromen
vanuit Afghanistan naar omringende landen? Zo niet, hoe kan deze monitoring worden
verbeterd?

Antwoord

Gemandateerde organisaties als de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de Internationale
Organisatie voor Migratie (IOM) monitoren deze vluchtelingenstromen goed. Ook het
kabinet kan met deze informatie de vluchtelingenstromen monitoren.

De leden van de VVD-fractie delen het uitgangspunt van het kabinet dat opvang van
vluchtelingen zoveel mogelijk in de regio moet plaatsvinden en dat de inzet van de
EU hier primair op gericht moet zijn. Kunt u toelichten in welke landen in de regio
rondom Afghanistan al sprake is van opvang van vluchtelingen, al dan niet met ondersteuning
van de UNHCR of EU? Kunnen deze bestaande initiatieven worden uitgebreid als dit nodig
is voor een stijgende Afghaanse vluchtelingenstroom? Zo niet, met welke landen in
de regio kan hiervoor op korte termijn worden samengewerkt? Welke middelen heeft de
EU hiervoor ter beschikking en is dit in samenhang met bijdragen van andere landen
naar verwachting toereikend voor de grootschalige vluchtelingenopvang in de regio?
Zo nee, wat is nodig? En welke drukmiddelen kan de EU inzetten indien buurlanden weigeren
om opvang in de regio te bieden?

Antwoord

Aangezien het conflict in Afghanistan al decennia duurt, vangen omringende landen
al jaren vluchtelingen op, vooral Iran en Pakistan. Het gaat in Iran om circa 3,5
miljoen Afghanen en in Pakistan om 2 miljoen. Deze landen krijgen hier ondersteuning
voor, onder andere ook van UNHCR en de EU. Voorbereidingen zijn gaande om deze opvang
uit te breiden, maar hier zit wel een limiet aan. Daarom is de EU ook in gesprek met
andere buurlanden (Turkmenistan, Oezbekistan, Tajikistan) van Afghanistan om te bezien
in welke mate zij vluchtelingen kunnen opvangen. De EU heeft onlangs aangekondigd
het budget voor noodhulp aan de Afghaanse bevolking en vluchtelingen in buurlanden
te verhogen van 57 miljoen naar 200 miljoen euro.

Deze leden kunnen zich vinden in de door het Sloveens EU-voorzitterschap opgestelde verklaring en moedigen u aan deze te onderschrijven. Hoewel
de leden zich zorgen maken over de mogelijke vluchtelingenstroom die op gang komt,
zijn deze leden geen voorstander van verhoging van de inspanning op het terrein van
hervestiging. Zoals uw kabinet eerder aangaf kampt Nederland al met grote uitstroomproblemen
van statushouders uit COA-locaties door woningnood en zal een groter aantal asielzoekers
niet op goede en zorgvuldige wijze kunnen worden begeleid tijdens en na de asielprocedure.
Wel kan het aantal te hervestigen vluchtelingen waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd
wat deze leden betreft meer worden toegespitst op Afghaanse vluchtelingen die passen
in de Nederlandse samenleving, mede om de integratie zo goed mogelijk te laten verlopen.

De leden van de VVD-fractie hebben zorgen over de gevolgen van de situatie van Afghanistan
voor de interne veiligheid van de EU. Zij wijzen u op eerder ingediende vragen van
de VVD-fractie en verwachten dat u op deze JBZ-raad zal pleiten voor zorgvuldige screening
van alle asielzoekers op banden met bijvoorbeeld de Taliban.

Antwoord

Het kabinet onderschrijft het belang van zorgvuldige screening en zal hier tijdens
de JBZ-Raad dan ook aandacht voor vragen.

Ook zien zij zich, met het voorval in Frankrijk waarbij personen gelieerd aan de Taliban
mee terugkeerden naar Frankrijk, in het nut en de noodzaak van een strenge buitengrensprocedure
bij de herziening van het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel gesterkt. Zij hopen
dan ook dat u het belang hiervan op deze JBZ-raad nogmaals wilt benadrukken.

Antwoord

Deze situatie onderstreept wederom de noodzaak tot voortgang ten aanzien van de onderhandelingen
over het migratie- en asielpact. Het kabinet deelt het standpunt van de VVD-fractie
dat de huidige situatie het belang van een goede screeningprocedure aan de buitengrens
van de EU nogmaals onderstreept. Het voorstel voor de Screeningsverordening1 omvat ook een veiligheidscheck om zeker te stellen dat van de persoon in kwestie,
een vreemdeling op de Schengenbuitengrens die niet aan de voorwaarden voor toegang
voldoet of is aangehouden vanwege illegale grensoverschrijding, geen dreiging uitgaat
voor de nationale veiligheid. Het kabinet is al enige tijd van mening dat het voorstel
voor de Screeningsverordening los van de andere voorstellen kan worden afgewikkeld.
Meerdere lidstaten lijken echter ten aanzien van deze voorstellen nog steeds te willen
vasthouden aan de pakketbenadering. Andere lidstaten delen het standpunt van het kabinet
en pleiten juist nu ook voor voortgang.

Tot slot, het is positief te lezen dat de EU gezamenlijk verklaard dat de acties van
Wit-Rusland onaanvaardbaar zijn en dat ferm wordt opgetreden tegen het inzetten van
migratie als een geopolitiek drukmiddel. Wel zijn zij benieuwd welke middelen de EU
reeds heeft ingezet om deze acties door Wit-Rusland te stoppen. Welke activiteiten
het kabinet onderneemt om, in lijn met de motie van het lid Brekelmans (Kamerstuk
21 501-02 nr. 2385), aanvullende sancties tegen Belarus voor te bereiden?

Antwoord

Het kabinet acht elke poging van derde landen om migranten voor politieke doeleinden
te gebruiken onacceptabel, en heeft reeds meermaals in Europees verband opgeroepen
tot gezamenlijk en stevig optreden in de richting van Belarus. Zoals eerder aan uw
Kamer medegedeeld, heeft de Europese Raad in de Raadsconclusies van de Europese Raad
van 24 en 25 juni jl. (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1721) elke poging van derde landen om migranten voor politieke doeleinden te gebruiken
veroordeeld en verworpen. Op de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) van 12 juli jl. Kamerstuk
21 501-02, nr. 2390), waar de kwestie Litouwen ook ter sprake kwam, heeft het kabinet conform de motie
van het lid Brekelmans, in brede zin aangegeven open te staan voor het treffen van
voorbereidingen voor een vijfde sanctiepakket tegen het Belarussische regime. Over
de uitwerking van deze nieuwe sancties wordt nu in EU-verband verder gesproken.2

Voorts vragen deze leden zich af of de huidige ondersteuning door Frontex voldoende
is voor de grensbewaking bij Wit-Rusland. Zo niet, vragen wij het kabinet hier ook
aandacht voor te vragen bij de raad.

Antwoord

Op verzoek van Litouwen is Frontex3 sinds begin juli aanwezig aan de EU-buitengrenzen met Belarus. De inzet is later
die maand geïntensiveerd. De EU en de lidstaten nemen de nodige maatregelen om de
EU-buitengrenzen effectief te beschermen, illegale grensoverschrijding te voorkomen
en de betrokken lidstaten te ondersteunen. Ook is er contact met de landen waaruit
vluchten naar Belarus vertrekken. Zoals herhaaldelijk aangegeven wenst het kabinet
zowel operationeel als politiek de landen aan de grens met Belarus in EU-verband te
blijven steunen. Frontex staat in nauw contact met de betrokken lidstaten en monitort
de situatie.

2. Vragen en opmerkingen vanuit de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben de brief van het kabinet ten behoeve van de extra
ingelaste JBZ-raad gelezen en hebben daar nog enkele vragen over.

Ontwikkelingen Afghanistan

De leden van de D66-fractie maken zich ernstige zorgen over de ontwikkelingen in Afghanistan.
Met het abrupt eindigen van de evacuaties zijn er veel Afghanen achter gebleven die
vrezen voor hun leven vanwege hun werk voor Westerse troepen of vanwege andere redenen.
Daarnaast zijn er ook Afghanen met een Europees paspoort achtergebleven, waaronder
Nederlanders. De inzet moet daarom erop gericht blijven om al deze mensen zo snel
mogelijk in veiligheid te brengen, waarbij naast alle Nederlanders, alle Afghanen
die vallen onder de motie van het lid Belhaj c.s. 4 zo snel mogelijk naar Nederland dienen te worden overgebracht. Deelt u de mening
van de D66-leden dat het kabinet de verplichting heeft om alle mensen die onder de
zojuist vermelde motie van het lid Belhaj c.s. vallen, alsnog zo snel mogelijk als
dat veilig kan naar Nederland dient te halen? Welke mogelijkheden ziet u tijdens deze
raad om daar stappen op te zetten, bijvoorbeeld in samenwerking met andere lidstaten?
Hoe gaat de Staatssecretaris zich hier concreet voor inzetten, bijvoorbeeld m.b.t.
het vinden van alternatieve evacuatiemogelijkheden?

Antwoord

Zoals schriftelijk aan de Kamer gemeld, is het Nederlandse militaire- en ambassadeteam
op instructie van de VS op 26 augustus uit Kaboel vertrokken.5 Desondanks worden de inspanningen van het kabinet voortgezet om ook diegenen te helpen
die voor evacuatie in aanmerking komen en nog in Afghanistan zijn achtergebleven.
Zo blijft tot 31 augustus a.s. een Nederlandse C-130 met een klein team militairen
en een ambassadeteam aanwezig in de regio. Deze C-130 is snel inzetbaar indien er
zich mogelijkheden voordoen om, tegen de huidige verwachtingen in, toch extra personen
vanuit Kaboel naar Nederland te brengen. Ook zal in deze periode een speciaal consulair
team aanwezig blijven in de regio. Daarnaast blijven ook de teams in Den Haag die
zich bezighouden met de inventarisatie van de doelgroepen van de motie van het lid
Belhaj c.s.6 voorlopig in stand. Al met al zal het kabinet zich blijven inzetten voor de personen
die zich hebben gemeld en die aan de criteria voldoen. Het kabinet zal hierbij inzetten
op samenwerking met Europese partners, zoals ook de afgelopen periode is gebeurd.

En op welke manieren wordt er samengewerkt met Europese collega’s om te zorgen dat
alle Afghanen die voor Westerse troepen hebben gewerkt en een Europees paspoort hebben
zo snel mogelijk in veiligheid naar Europa over te brengen? Wilt u toezeggen de Kamer
van deze voortgang op de hoogte te blijven houden? Wat is de verwachte opstelling
van landen zoals Frankrijk, Duitsland en het VK als het gaat om het ophalen van Afghanen
en Europese burgers die de evacuaties niet hebben gered?

Antwoord

De afgelopen periode hebben de Europese partners nauw samengewerkt om zo veel mogelijk
Afghanen die voor de Europese troepen hebben gewerkt in veiligheid te brengen. Op
dit moment is het te vroeg om in te kunnen schatten wat de mogelijkheden de komende
periode zullen zijn. Zoals hierboven reeds gemeld zal het kabinet zich blijven inzetten
voor mensen die zich hebben gemeld en die aan de criteria voldoen en hierbij inzetten
op samenwerking met de Europese partners. Ook verwijst het kabinet hierbij naar de
beantwoording van de vragen gesteld tijdens het schriftelijk overleg Raad Buitenlandse
Zaken Gymnich van 2 en 3 september 2021 die uw Kamer ook vandaag toekomt.

Kan er al wat gezegd worden over welke lessen we kunnen leren van bijvoorbeeld Frankrijk,
dat de evacuatie van haar krijgsmacht gelieerd personeel eerder heeft geëvacueerd
en opgevangen en in hoeverre wordt hier ook over gesproken tijdens de Raad?

Antwoord

Zoals met de Kamer besproken in het Commissiedebat op 17 augustus jl. wordt de evacuatieoperatie
geëvalueerd om lessen te trekken uit de gebeurtenissen. Daarnaast zal het kabinet
conform de moties van de leden Jasper van Dijk en Van der Lee7 ook een onafhankelijk overkoepelend onderzoek instellen naar twintig jaar Nederlandse
inzet in Afghanistan. Dit naast de gebruikelijke onafhankelijke eindevaluatie van
de Nederlandse bijdrage aan de Resolute Support missie. Zoals eerder toegezegd zal
de opzet van het overkoepelende onderzoek met de Kamer worden gedeeld.

Het Sloveense Voorzitterschap heeft voor de JBZ-raad van 31 augustus (Kamerstuk 32 317, nr. 706) de Ministers verantwoordelijk voor migratie uitgenodigd om de recente ontwikkelingen
in Afghanistan en de gevolgen daarvan voor migratie en asiel te bespreken. Naar verwachting
is een evaluatie van de evacuatie daar geen onderdeel van.

Tot slot op dit punt vragen deze leden of er zicht is op hoe groot de groep Afghanen
is die in eerste instantie niet onder de evacuatiegroep vielen, maar wel gevaar lopen
omdat ze bijvoorbeeld voor internationale ngo’s hebben gewerkt of als vrouw studeerden?
Wordt er op de Raad ook gesproken over hoe we deze mensen, in samenwerking met andere
NAVO-bondgenoten in veiligheid kunnen brengen in bijvoorbeeld Europese lidstaten,
de VS of Canada?

Antwoord

Zoals gemeld in de Kamerbrief op 24 augustus jl.8 is een grote inspanning verricht om zicht te krijgen op de mensen die op grond van
motie-Belhaj c.s.9 in aanmerking zouden kunnen komen voor evacuatie naar Nederland. In de eerste dagen
na het aannemen van de motie waren duizenden meldingen gedaan door mensen die een
beroep op deze motie deden. Dat aantal werd met de dag groter. Momenteel zijn er circa
13.000 mails binnengekomen waarvan, ondanks de grote inspanningen, het overgrote deel
nog niet is geregistreerd. Het is derhalve niet mogelijk om te zeggen hoeveel van
hen gevaar lopen. Daarnaast informeerde het kabinet u op 26 augustus jl.10 dat de teams in Den Haag die zich bezighouden met de inventarisatie van de doelgroepen
van de motie-Belhaj c.s.11 voorlopig in stand worden gehouden. Het kabinet zal zich blijven inzetten voor de
personen die zich hebben gemeld en die aan de criteria voldoen. Tegelijk schreef het
kabinet op 26 augustus jl.12 dat het op dit moment nog niet mogelijk is exacte aantallen evacués te noemen voor
de verschillende groepen.

Voorts vragen de leden van de D66-fractie de Staatssecretaris toe te lichten hoe zij
verwacht dat een «integraal EU-actieplan voor Afghanistan» er precies uit zal zien?
Wat willen landen als Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk met dit plan?
En kan de Staatssecretaris in bredere zin de (verwachte) positie van deze landen op
deze Raad schetsen? Is de Staatssecretaris het met bovengenoemde leden eens dat het
belangrijk is dat er n.a.v. deze Raad een krachtig en gezamenlijk geluid vanuit de
EU komt waaruit blijkt dat de EU de Afghaanse bevolking steunt en helpt waar dat kan
en nodig is? Is de Staatssecretaris zich daarnaast bewust van het feit dat de buurlanden
van Afghanistan al het grootste gedeelte Afghaanse vluchtelingen opvangen en dat het
«EU-actieplan» dus zeer stevig moet zijn om geloofwaardig en effectief te kunnen zijn?

Antwoord

Tijdens de JBZ-Raad van 31 augustus is het kabinet inderdaad voornemens om samen met
enkele andere lidstaten de Europese Commissie op te roepen om te komen tot een gezamenlijke
Europese inzet, mogelijk in de vorm van een integraal EU-actieplan voor Afghanistan.
Het kabinet acht het van belang, afgezien van de vorm of naam van de EU inzet, dat
de EU gezamenlijk reageert op de uitdagingen die de huidige situatie in Afghanistan
met zich meebrengt, en zich gezamenlijk voorbereidt op de mogelijke gevolgen voor
de EU op het terrein van migratie en asiel. Ondanks dat op dit moment vooral het aantal
intern ontheemden toeneemt en het aantal Afghanen dat naar buurlanden vlucht beperkt
is, kan de situatie snel veranderen en is het daarom van groot belang op alle scenario’s
voorbereid te zijn.

De EU-lidstaten die oproepen tot een gezamenlijke EU-inzet, waaronder Nederland, achten
daarbij de volgende aspecten van belang. Allereerst moet worden ingezet op het adresseren
van de humanitaire noden van de Afghaanse bevolking. Indien migratiestromen naar buurlanden
op gang komen, zal opvang van ontheemde Afghanen voorts primair in de regio plaats
moeten vinden. De EU dient de regio hierbij te ondersteunen, en samen te werken met
UNHCR en IOM om deze opvang mogelijk te maken. De Commissie wordt opgeroepen in dialoog
te treden met landen in de regio en van transit om de samenwerking op het gebied van
migratiemanagement fors te intensiveren. Onderdeel van deze samenwerking is in eerste
instantie het bijdragen aan duurzame opvang van vluchtelingen, maar ook het ondersteunen
bij o.a. grensbewaking en het tegengaan van mensensmokkel. De Europese Commissie dient
hiertoe EU-fondsen beschikbaar te stellen. Daarnaast achten deze lidstaten het van
belang dat de EU en haar agentschappen voorbereid zijn op eventuele verhoogde migratiestromen
naar de EU. Hierbij is m.n. van belang dat Europese buitengrenzen op orde zijn en
registratie van asielzoekers via EURODAC daadwerkelijk plaatsvindt. Ook de veiligheidsaspecten
verdienen aandacht. Ten slotte onderstreept deze situatie wederom de noodzaak tot
voortgang ten aanzien van de onderhandelingen over het migratie- en asielpact.

Het Verenigd Koninkrijk heeft de Europese Unie op 31 januari 2020 verlaten en neemt
daarom niet deel aan de JBZ-Raad.

Dit kan wat de leden van de D66-fractie betreft alleen als dit actieplan (ook) substantiële
en duurzame hulp biedt, waarin ruim aandacht is voor humanitaire aspecten zoals fatsoenlijke
opvang, het bieden van psychosociale steun en perspectief. Daarnaast is het voor deze
leden vanzelfsprekend dat het overbrengen van de gestrande evacuees (waaronder de
Nederlanders) naar verschillende EU-lidstaten en in het geval van de groepen die vallen
onder de motie van het lid Belhaj c.s. naar Nederland, ook onder het actieplan vallen
en krijgen hierop graag een bevestiging van de Staatssecretaris. Op welke manier wordt
daar in het actieplan vorm aan gegeven?

Antwoord

Het kabinet is voorstander van een actieplan om als EU op integrale en gecoördineerde
wijze de regio bij te staan. In antwoord op de vragen van de leden van de D66-fractie
wordt hierboven nader op het actieplan ingegaan. Voor de vragen over Europese samenwerking
inzake de evacuatie verwijst het kabinet naar desbetreffende vragen van de D66-fractie
hierboven en naar de beantwoording van de vragen gesteld tijdens het schriftelijk
overleg Raad Buitenlandse Zaken Gymnich van 2 en 3 september 2021 die uw Kamer ook
vandaag toekomt.

Tot slot op dit punt achten deze leden het van belang dat wordt toegezegd en dat de
Staatssecretaris zich er (pro)actief voor inzet dat alle acties en voornemens in het
actieplan, dan wel de inzet in gezamenlijke verklaringen, in overeenstemming is met
het internationale en EU-recht, evenals het VN-Vluchtelingenverdrag, en dat dit hierin
expliciet wordt bevestigd. Kan de Staatssecretaris dit bevestigen?

Antwoord

Het kabinet deelt vanzelfsprekend het standpunt van de leden van de D66-fractie dat
de gezamenlijk EU-inzet als gevolg van de huidige situatie in Afghanistan in overeenstemming
dient te zijn met de van toepassing zijnde Europese en internationale wet- en regelgeving.

Verder juichen de leden van de D66-fractie de oproep van de Europese Commissie toe
om meer inspanningen op het terrein van hervestiging te verrichten. Meer hervestiging
is de enige manier om legale migratie te bevorderen en irreguliere migratie af te
remmen. Op deze manier is het mogelijk migratiestromen te reguleren, iets wat alle
lidstaten zeggen te willen. Deze leden zijn dan ook benieuwd wat de reacties op deze
oproep zijn van zowel Nederland als de andere lidstaten en of de lidstaten hierop
bereid zijn gezamenlijk een krachtig signaal af te geven.

Antwoord

Het kabinet steunt het in Europees verband intensiveren van migratiesamenwerking met
buur- en transitlanden om die landen te ondersteunen wanneer migratiestromen op gang
komen. Voor het kabinet dient dit primair gericht te zijn op opvang in de regio. Door
middel van hervestiging kan een bijdrage worden geleverd om die opvang te ontlasten.
Vooralsnog dient bezien te worden hoe de situatie zich ontwikkelt in Afghanistan en
de regio, en welke noden er in eerste instantie zullen ontstaan. Naar verwachting
zal de Commissie in de JBZ-Raad haar oproep aan lidstaten om meer inspanningen op
het terrein van hervestiging toelichten. Op basis van ontwikkelingen in Afghanistan
en de regio en de toelichting van de Commissie zal het kabinet hierover een standpunt
bepalen.

Tot slot toont de crisis in Afghanistan andermaal de noodzaak om te komen tot een
gezamenlijk Europees migratiepact. De leden vragen de Staatssecretaris of zij beweging
hierop verwacht na aanleiding van de recente ontwikkelingen en zo ja op welke wijze.
Wat zal het kabinet doen, naast aandringen op voortgang, om te zorgen dat deze discussie
uit de impasse komt?

Antwoord

Het kabinet verwijst voor de beantwoording graag naar het antwoord op een gelijkluidende
vraag van de leden van de VVD-fractie.

Verslag IPCR

De leden van de D66-fractie kijken met zorgen naar de situatie aan de grens van Belarus-Litouwen
en Belarus-Polen.13 De acties van Belarus om migranten in te zetten als geopolitiek drukmiddel zijn onacceptabel
en de leden vinden het dan ook goed dat dit wordt veroordeeld. Tegelijkertijd zijn
de betreffende migranten de dupe van dit machtsvertoon. De leden van de D66-fractie
zien in de reactie van de lidstaten vooral focus op extra grensbewaking, maar minder
aandacht voor de noodzaak tot xde omgang met deze migranten. Zij moeten humaan, conform
internationale en Europese verdragen worden opgevangen en geholpen worden. De weigering
van Polen om de migranten toe te laten gaat daar tegenin, en mag niet worden getolereerd.
Wat gaat de Staatssecretaris met haar Europese collega’s doen om ervoor te zorgen
dat deze migranten, evenals de migranten op de grens tussen Belarus en Litouwen, hun
recht kunnen uitoefenen en fatsoenlijk worden opgevangen?

Antwoord

De Europese lidstaten hebben op 18 augustus de acties van Belarus om migranten in
te zetten als geopolitiek drukmiddel unaniem veroordeeld. Voor het kabinet staat vast
dat de opvang en asielprocedures conform de internationale en Europese regelgeving
plaats moet vinden en heeft dit ook tijdens de ministeriële IPCR-vergadering van 18 augustus
benoemd. Om de situatie te verlichten heeft het kabinet in een eerder stadium 500
stapelbedden, 2.000 dekens en 500 kledinglockers naar Litouwen gestuurd. Eveneens
worden Nederlandse experts en enkele voertuigen ingezet onder de vlag van Frontex
en het Europees asielagentschap EASO. Er wordt gekeken naar mogelijke extra steun
aan Litouwen bij het opvangen van de stroom migranten. In dit kader brengt een Litouwse
delegatie eind augustus ook een bezoek aan Nederland om kennis te vergaren over de
Nederlandse asielopvang.

Het kabinet heeft aandacht voor de opvang van migranten in de landen rond Belarus.
In antwoord op vragen van de ambassade in Vilnius is door de Litouwse autoriteiten
aangegeven dat migranten die op irreguliere wijze de grens proberen over te steken
worden verwezen naar grensposten voor legale grensoversteek of naar diplomatieke vertegenwoordigingen.
Kwetsbare personen worden ook bij irreguliere grensoverschrijdingen toegelaten. Litouwen
geeft daarnaast aan tegemoet te komen aan de humanitaire noden van migranten op de
grens met Belarus. Ook Polen heeft aangegeven bereid te zijn humanitaire hulp te bieden
aan een groep van ongeveer 30 migranten op de grens met Belarus. Op 22 augustus heeft
Polen daartoe een brief gestuurd aan Belarus, waarin wordt aangeboden een konvooi
te sturen om in de humanitaire noden van migranten te voorzien. Tot nu toe heeft Belarus
de humanitaire steun van Polen geweigerd. Het kabinet blijft de situatie volgen.

3. Vragen en opmerkingen vanuit de PVV-fractie

Kunt u uitleggen hoe het kan dat asielzoekers terug gaan voor vakantie en/of familiebezoek
naar het land dat ze zijn ontvlucht? Daar waren zij toch onveilig?

Antwoord

Personen die tot Nederlander zijn genaturaliseerd en ook personen met een verblijfsvergunning
voor onbepaalde tijd mogen vrij reizen, ook naar hun oorspronkelijk land van herkomst.
Voor vreemdelingen met een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd geldt dit
niet. Het is staand beleid van de IND dat indien is gebleken dat een vreemdeling met
een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd (tijdelijk) is teruggekeerd naar
zijn land van herkomst, er op basis van de individuele omstandigheden beoordeeld wordt
of hij nog bescherming nodig heeft en of de vergunning dient te worden ingetrokken.

Hoeveel Afghanen met de Nederlandse nationaliteit en/ of met een verblijfsvergunning
bepaalde en/of onbepaalde tijd zijn of waren op vakantie en/of familiebezoek in Afghanistan?
Hoeveel van deze groep heeft u naar Nederland gerepatrieerd? In hoeveel gevallen kunt
u de verblijfsvergunning intrekken i.v.m. vakantie en/of familiebezoek in het land
van herkomst? In hoeveel gevallen is er daadwerkelijk tot intrekking over gegaan?

Antwoord

In de Kamerbrief van 26 augustus jl.14 werd gemeld dat het nog niet mogelijk is exacte aantallen evacués te noemen voor
de verschillende groepen. Op dit moment bevinden zich naar schatting nog honderden
Nederlanders in Afghanistan. In totaal zijn de afgelopen periode tevens honderden
Nederlanders uit Kaboel geëvacueerd.

Bent u bereid de verblijfsvergunning in te trekken van alle Afghanen en andere asielzoekers
die op vakantie gaan naar het land dat ze zijn ontvlucht en ze bij terugkomst in Nederland
weer terug te sturen naar datzelfde land aangezien ze daar kennelijk veilig zijn?
Zo neen, waarom niet?

Antwoord

Het is staand beleid van de IND dat indien is gebleken dat een vreemdeling met een
verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd (tijdelijk) is teruggekeerd naar zijn
land van herkomst, er op basis van de individuele omstandigheden beoordeeld wordt
of hij nog bescherming nodig heeft en of de vergunning dient te worden ingetrokken.

Waarom kiest u ervoor om Nederlandse militairen in levensgevaar te brengen om Afghanen
te repatriëren terwijl zij er zelf voor hebben gekozen om op reis te gaan naar Afghanistan?

Antwoord

Nederland spant zich in voor Nederlanders die in het buitenland verblijven en daar
in problemen komen vanwege de veiligheidssituatie. De reden waarom Nederlanders naar
het buitenland zijn gegaan is hieraan van ondergeschikt belang.

Hoeveel asielzoekers uit Afghanistan komen er op dit moment Nederland binnen? Wat
de PVV betreft vangen we nul asielzoekers op. Wat is het aantal maximaal asielzoekers
dat de Staatssecretaris bereid is op te vangen? Hoeveel opvangcapaciteit/bedden bent
u bereid maximaal vrij te maken?

Antwoord

Sinds het instellen van de luchtbrug na de machtsovername door de Taliban tot het
moment van opstijgen van de laatste vlucht is Nederland erin geslaagd meer dan 2.500
personen in veiligheid te brengen. Meer dan 1.600 mensen met bestemming Nederland
zijn geëvacueerd. Onder hen bevinden zich Nederlanders, tolken en hun gezinsleden,
een deel van de EU, VN en NAVO lokale staf (in het kader van burden sharing) en mensen die conform de motie van het lid Belhaj c.s. ook voor evacuatie in aanmerking
komen.
15
In de COA-opvang worden ongeveer 2.000 personen opgevangen (peildatum 27 augustus
15.30 uur) afkomstig uit Afghanistan. Aan het aantal asielzoekers zit geen maximum.
Dit geldt in principe ook voor het aantal bedden/de opvangcapaciteit. De benodigde
opvangcapaciteit is afhankelijk van het aantal asielzoekers dat recht heeft op opvang.
Vanwege de nijpende situatie bij het COA heeft de Staatssecretaris in de brief van
25 augustus, samen met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
een dringend beroep richting medeoverheden gedaan om onder andere extra opvangcapaciteit
ter beschikking te stellen.
16

Zijn er onder de groep gerepatrieerde Afghanen personen die banden hebben met de Taliban?
Zo ja, hoeveel en waar zijn deze personen nu? Waarom brengt u de levens van miljoenen
Nederlanders in gevaar door deze tikkende tijdbommen naar Nederland te halen?

Antwoord

Voor zover nu bekend zijn er onder de groep gerepatrieerde Afghanen die in Nederland
in de COA-opvang verblijven en asiel hebben aangevraagd geen personen die banden hebben
met de Taliban.

Bij iedere persoon die in Nederland asiel aanvraagt, wordt bezien of er indicaties
zijn dat diegene internationale misdrijven heeft gepleegd, zoals bedoeld in artikel
1F van het Vluchtelingenverdrag of een gevaar vormt voor de nationale veiligheid.
Dit wordt dus ook bezien bij de evacuees. Screening en onderzoek naar mogelijke risico’s
voor openbare orde en nationale veiligheid maken vast onderdeel uit van de asielprocedure.

4. Vragen en opmerkingen vanuit de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de regering geagendeerd
voor dit schriftelijk overleg. De leden van de CDA-fractie staan achter de oproep
aan de Europese Commissie om te komen tot een integraal EU-actieplan voor Afghanistan
waarin naast opvang in de regio en migratiesamenwerking ook aandacht is voor de verschillende
humanitaire- en veiligheidsaspecten van mogelijke migratiestromen. De leden van de
CDA-fractie hebben nog enkele vragen.

De leden van de CDA-fractie begrijpen dat de Staatssecretaris tijdens aankomende JBZ-raad
in eerste instantie zal pleiten voor duurzame opvang in de regio, waarbij de regio
wél ondersteunt zal worden door onder meer de EU. De leden van de CDA-fractie vragen
of de Staatssecretaris er ook een beeld bij heeft wat er in de regio nodig is om de
duurzame opvang te realiseren en hoe snel er kan worden gehandeld gezien de acute
nood? Verwacht de Staatssecretaris voldoende steun voor deze lijn tijdens aankomende
JBZ-raad?

Antwoord

Op dit moment is het beeld met exacte noden van de regio nog niet helder. Betrokken
hulporganisaties zijn doende om zich een eigen beeld te vormen, op basis waarvan de
zogenaamde financieringsverzoeken verwacht worden, waarin de kosten van interventies
zullen zijn vervat. Overigens is er onder EU-lidstaten brede steun voor het uitgangspunt
dat opvang in de regio dient plaats te vinden, en verwacht het kabinet brede steun
voor deze lijn tijdens de JBZ-raad.

Kan de Staatssecretaris eveneens duiden of er voldoende steun zal zijn om te komen
tot een integraal EU-actieplan voor Afghanistan waarin naast opvang in de regio en
migratiesamenwerking óók aandacht is voor de verschillende humanitaire- en veiligheidsaspecten
van mogelijke migratiestromen?

Antwoord

Graag verwijst het kabinet de leden van de CDA-fractie naar het antwoord op de gelijkluidende
vraag van de D66-fractie.

De leden van de CDA-fractie vragen hoe het kan dat al in december 2019 is aangegeven
dat de tolken die voor internationale militaire missies in Afghanistan voor bescherming
in Nederland in aanmerking komen en dit op het laatst moment moest worden geregeld?
Hoe worden tolken die niet mee konden komen met de evacuatie geholpen?

Antwoord

Het kabinet heeft alles op alles gezet om de tolken van wie aangetoond is dat zij
voor Nederland hebben gewerkt in het kader van een internationale militaire of politie
missie naar Nederland te halen. Tot aan de val van Kaboel hanteerde de Afghaanse overheid
de eis dat uitreizigers beschikken over een geldig Afghaans paspoort. Daarnaast reageerden
enkele aanvragers niet of sporadisch op berichten van de ambassade. Tenslotte speelden
de persoonlijke keuzes van enkele tolken mee om nog niet naar Nederland te reizen.

De leden van de CDA-fractie achten het van belang dat er alles aan gedaan wordt om
ongecontroleerde migratiestromen richting de EU te voorkomen. Is de staatsecretaris
het met de leden van de CDA-fractie eens dat daarvoor de eerste voorwaarde is dat
vluchtelingen een veilige haven wordt geboden? Deze leden vragen vervolgens aan de
Staatssecretaris of de inzet op een gezamenlijk EU-actieplan volgens haar de beste
manier is om ongecontroleerde migratiestromen te voorkomen? Wat doet zij om wel humanitaire
steun te bieden aan de mensen in Afghanistan die dat nodig hebben? Wat doet zij aanvullend
om ongecontroleerde migratiestromen richting de EU te voorkomen?

Antwoord

Het kabinet is het met de leden van de CDA-fractie eens dat vluchtelingen een veilige
haven moet worden geboden, en de EU en gemandateerde organisaties als IOM en UNHCR
zijn dan ook druk bezig om buurlanden te assisteren om die ook te kunnen bieden. Nederland
ziet daarbij een belangrijke coördinerende rol voor de EU gezien de positionering
in de regio en de financiële armslag die de EU op dit vlak heeft. Daarnaast biedt
Nederland humanitaire hulp op basis van wereldwijde noden, waaronder in Afghanistan.
De Minister van BHOS heeft daartoe op 22 augustus jl. een extra humanitaire bijdrage
toegezegd van 10 miljoen euro aan het Afghanistan Humanitarian Fund. Dit is een aanvulling op reeds bestaande Nederlandse financiering voor noodhulpverlening
aan de Afghaanse bevolking.

De leden van de CDA-fractie begrijpen dat de Europese Commissie aan lidstaten heeft
gevraagd om meer inspanningen te leveren op het terrein van hervestiging. Hoe is de
Staatssecretaris voornemens om met deze oproep om te gaan? Deelt zij de mening dat
deze oproep niet los gezien kunnen worden van noodzakelijke voortgang ten aanzien
van de onderhandelingen over het migratie- en asielpact?

Antwoord

Het kabinet steunt het in Europees verband intensiveren van migratiesamenwerking met
buur- en transitlanden om die landen te ondersteunen wanneer migratiestromen op gang
komen. Voor het kabinet dient dit primair gericht te zijn op opvang in de regio. Door
middel van hervestiging kan een bijdrage worden geleverd om die opvang te ontlasten.
Vooralsnog dient bezien te worden hoe de situatie zich ontwikkelt in Afghanistan en
de regio, en welke noden er in eerste instantie zullen ontstaan. Naar verwachting
zal de Commissie in de JBZ-Raad haar oproep om meer inspanningen op het terrein van
hervestiging aan lidstaten toelichten. Op basis van ontwikkelingen in Afghanistan
en de regio en de toelichting van de Commissie zal het kabinet hierover een standpunt
bepalen. De oproep van de Europese Commissie om meer inspanningen op het terrein van hervestiging
staat in beginsel los van de noodzakelijke voortgang op de onderhandelingen over het
migratie- en asielpact. Beide zijn evenwel relevante elementen voor een integrale
aanpak.

Verwacht de Staatssecretaris een doorbraak in de onderhandelingen? Verwacht de Staatssecretaris
dat vluchtelingen afkomstig uit Afghanistan min of meer solidair over de EU verdeeld
zullen worden? Deelt zij de mening dat Nederland in dat geval solidair moet zijn met
de andere EU-lidstaten en haar steentje moet bijdragen?

Antwoord

Herplaatsing van Afghaanse asielzoekers binnen de Europese Unie wordt naar verwachting
niet besproken tijdens de aanstaande JBZ-Raad. Het kabinetsstandpunt inzake herplaatsing
is uw Kamer bekend.

De leden van de CDA-fractie zien het grote belang van alertheid voor de mogelijke
gevolgen die de situatie in Afghanistan kan hebben voor de interne veiligheid in Europa.
Ook hierbij is het van belang dat er per direct geacteerd wordt. De Staatssecretaris
zal aandringen op een gezamenlijke aanpak en het belang van informatie-uitwisseling
tussen EU-lidstaten en relevante Europese instanties, waarbij een rol is weggelegd
voor de EU Coördinator voor terrorismebestrijding (EU CTC), het EU-inlichtingencentrum (INTCEN) en Europol. In hoeverre is er op dit punt nog sprake van terughoudendheid
of knelpunten?

Antwoord

Het kabinet zet zich blijvend in om – binnen de wettelijke kaders – zowel nationaal
als internationaal informatiedeling te optimaliseren. Ook binnen EU-context wordt
continu gewerkt aan de verdere verbetering van de informatiedeling. Hierin wordt tevens
bezien hoe informatiedeling tussen de EU en derde landen kan worden vormgegeven. Het
kabinet benadrukt hierin het belang van fundamentele rechten en de nationale verantwoordelijkheid
op nationale veiligheid. Het kabinet acht het van belang dat de bestaande EU-kanalen
die in de afgelopen jaren in het kader van informatie-uitwisseling ten behoeve van
interne veiligheid zijn ingericht, optimaal worden benut.

5. Vragen en opmerkingen vanuit de SP-fractie

De leden van de SP-fractie verwachten dat de gevolgen van de machtsovername van de
Taliban tot in Europa te merken zullen zijn. Eén van die gevolgen zijn waarschijnlijk
toenemende migratiestromen vanuit Afghanistan. Welke inspanningen verricht Europa
om deze migratie in goede banen te leiden? Wat gebeurt er om de opvang in de regio
te verbeteren?

Antwoord

Graag verwijst het kabinet de leden van de SP-fractie naar het antwoord op de gelijkluidende
vragen van de VVD- en CDA-fractie.

En hoe zit het met het hervestigen van kwetsbare vluchtelingen? Is de regering (al
dan niet in Europees verband) bereid om het UNHCR-quotum tijdelijk te verhogen om
kwetsbare vluchtelingen op een veilige manier op te vangen?

Antwoord

Graag verwijst het kabinet de leden van de SP-fractie naar het antwoord op de gelijkluidend
vraag van de D66- en CDA-fracties.

De leden van de SP-fractie hebben diverse vragen over opvang in de regio rondom Afghanistan.
Ten eerste zijn zij benieuwd of Afghanen op dit moment überhaupt de mogelijkheid hebben
om het land te verlaten? En zo ja, waar dan wel? Is het uit te sluiten dat de Taliban
of grenslanden van Afghanistan de grenzen gaan sluiten waardoor de Afghaanse grens
oversteken alsnog onmogelijk wordt gemaakt? Is de regering er van op de hoogte dat
diverse buurlanden al hebben aangegeven niet op (meer) vluchtelingen zitten te wachten
of zelfs de grens gaan sluiten?

Antwoord

Het is zeker niet uit te sluiten dat buurlanden hun grenzen sluiten met Afghanistan.
Pakistan bouwt bijvoorbeeld een grensmuur en is dus terughoudend in het toelaten van
vluchtelingen. Van Iran is bekend dat de insteek is de vluchtelingen zo spoedig mogelijk
weer terug te laten keren naar Afghanistan. De EU en de VN (in dit geval UNHCR) zullen
indien nodig met diplomatieke inspanningen en financiële steun moeten proberen om
landen te bewegen ontheemden op te nemen.

Dan zijn de leden van de SP-fractie erg benieuwd naar het vestigen van Europese en
Afghaanse onderdanen die aan de diverse civiele en militaire missies hebben meegewerkt.
Klopt het dat Nederland heeft toegezegd om ook Afghanen op te vangen die aan de Europese
politiemissie hebben meegeholpen? Zo ja, hoe ziet die verdeling er uit en hoe meent
de regering tot een eerlijke verdeling te komen? Welke rol is er weggelegd voor de
EUAA?

Antwoord

Het kabinet heeft inderdaad, zoals ook toegelicht in de beantwoording van vragen van
de leden Piri, Belhaj, Jasper van Dijk, Ceder en Kuzu, mede opgeroepen door de breed
gesteunde motie Belhaj c.s.17 een aantal Afghaanse burgers, dat heeft gewerkt voor de EUPOL-missie in Afghanistan
als tolk of in andere functies, geëvacueerd.18 Degenen die door Nederland zijn geëvacueerd zullen in Nederland een asielprocedure
doorlopen. Er zijn over deze groep geen afspraken op EU-niveau gemaakt omtrent «verdeling».
Het EUAA heeft hier geen rol bij.

Het is niet uit te sluiten dat primaire of secundaire vluchtelingenstromen in Europa
arriveren via Griekenland. De leden van de SP-fractie maken zich daar zorgen over
aangezien Griekenland op dit moment alles op alles lijkt te stellen om vluchtelingen
buiten te houden of in ieder geval de komst te ontmoedigen.

De leden van de SP-fractie wijzen in het bijzonder op een recente maatregel dat vluchtelingen
wordt verweten geen negatieve coronatest bij zich te hebben waarvoor zij beboet worden.
Wat vindt de regering van die maatregel? Griekenland kan vluchtelingen, mensen die
op de vlucht zijn voor oorlog en ellende, toch niet verwijten dat zij geen negatieve
coronatest af hebben laten nemen? Is de regering bereid dit op te brengen bij de Griekse
ambtsgenoten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Voor zover het kabinet bekend zijn er geen specifieke maatregelen voor migranten die
geen negatieve coronatest bij zich hebben. Vanwege een administratieve fout zijn op
Chios ten onrechte boetes uitgedeeld om deze reden. Dat is inmiddels hersteld. De
betreffende boetes zijn inmiddels nietig verklaard.

Hoe kijkt de regering in meer algemene zin naar het ontmoedigingsbeleid dat Griekenland
voert? En wat is de situatie op de Griekse eilanden en in de vluchtelingenkampen?
Kan Griekenland een opleving van vluchtelingenstromen wel aan? Hoe is de Europese
onderlinge solidariteit geregeld?

Antwoord

Het beheer van de EU-buitengrenzen dient te allen tijde plaats te vinden binnen de
geldende Europese en internationale kaders. Bij verontrustende berichtgeving over
grensbeheer brengt het kabinet doorlopend zijn zorgen over, zowel bilateraal als in
EU-verband. Ook de Europese Commissie volgt dit nauwlettend. De Commissie is in gesprek
met de Griekse autoriteiten over het opzetten van een monitoringsmechanisme.

De opvangomstandigheden op de Griekse eilanden zijn het afgelopen jaar aanzienlijk
verbeterd. Inmiddels verblijven er minder dan 6.000 vluchtelingen en migranten in
de opvang- en registratiefaciliteiten en is de opvangcapaciteit toereikend. In algemene
zin zijn er verbeteringen op het terrein van hygiëne, veiligheid en toegang tot voorzieningen.
Wel is verdere verbetering nog altijd noodzakelijk, bijvoorbeeld voor kwetsbare vluchtelingen
en migranten die nog in tenten verblijven op Lesbos en Samos. Met de opzet van de
zogenaamde Multi Purpose Registration and Identification Centres (MPRICs) zouden de omstandigheden verder moeten verbeteren. Daar wordt op dit moment
hard aan gewerkt door de Griekse autoriteiten en de Taskforce van de Europese Commissie.
Naar verwachting opent de MPRIC op Samos eind september.

Vooralsnog is er geen sprake van een grote opleving van vluchtelingenstromen, op dit
moment neemt vooral het aantal intern ontheemden toe en is het aantal Afghanen dat
naar buurlanden vlucht beperkt. Deze ontwikkelingen volgt het kabinet nauwlettend.
De situatie kan snel veranderen, daarom acht het kabinet het van belang op alle scenario’s
voorbereid te zijn. De Staatssecretaris zal daarom tijdens de JBZ-Raad benadrukken
dat de EU, de Europese lidstaten en de agentschappen Frontex, EASO en Europol voorbereid
dienen te zijn op mogelijke toename van migratiestromen richting de EU. Griekenland
heeft de afgelopen jaren hard gewerkt aan het vergroten van de opvangcapaciteit, maar
het is de vraag of dit toereikend is mocht de instroom zeer sterk toenemen als gevolg
van de situatie in Afghanistan. Over de invulling van de Europese solidariteit wordt
op dit moment onderhandeld als onderdeel van het nieuwe Pact voor migratie en asiel.
De onderhandelingen zijn nog niet afgerond.

Dan over de situatie in de Nederlandse asielzoekerscentra en legerbases die in hoog
tempo zijn volgeraakt. In de brief van 25 augustus kondigen de Minister van Binnenlandse
Zaken en de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid aan dat zij op zoek zijn naar
noodopvang.

Welke lessen zijn er in 2015 getrokken over noodopvang en hoe worden die lessen nu
toegepast? Is de regering voorbereid om in korte termijn sporthallen en dergelijken
in te richten voor de opvang van asielzoekers? Hoe verwacht de regering de 11.000
vluchtelingen die op een woning wachten onder te gaan brengen?

Antwoord

In de brief van 25 augustus jl.19 werd aangekondigd dat wij juist op zoek zijn naar extra reguliere opvangcapaciteit
en (desnoods tijdelijke) huisvesting voor vergunninghouders. Een van de belangrijkste
lessen is immers dat we de inzet van noodopvang, waarbij asielzoekers meerdaags in
grootschalige voorzieningen zoals evenementenhallen worden opgevangen, proberen te
voorkomen. Dit geldt temeer voor de inzet van crisisnoodopvang, waarbij asielzoekers
voor maximaal 72 uur met minimale voorzieningen worden opgevangen. Een andere belangrijke
les is dat alle inzet erop gericht moet zijn om iedereen met recht op opvang ook opvang
te kunnen bieden. Daarom kan uw Kamer ervan verzekerd zijn dat het COA de nodige voorbereidingen
treft als het gaat om de inzet van noodopvang, mocht dat echt noodzakelijk zijn. Overige
lessen kunt u lezen in het ACVZ-advies «Pieken en dalen», de beleidsreactie op dit
advies en de wijze waarop de aanbevelingen zijn bestendigd in onder andere de Uitvoeringsagenda
Flexibilisering Asielketen die in mei 2020 door alle bestuurlijke partners is omarmd.
Voor de huidige situatie zijn aanvullende korte termijnacties in gang gezet ten aanzien
van onder meer de uitplaatsing van vergunninghouders naar (tijdelijke) huisvesting.
Deze acties zijn benoemd in de brief van 25 augustus.

Is de regering bekend met het SP-plan « Een eerlijke verdeling van vluchtelingen»?
Bent u bereid de aanbevelingen in dat plan over te nemen?20

Antwoord

Het kabinet onderschrijft de noodzaak van een evenredige verdeling van opvanglocaties.
Dit is van belang om te bevorderen dat een asielzoeker die een verblijfsvergunning
krijgt, kan worden geplaatst in de buurt van de gemeente waar hij of zij uiteindelijk
wordt gehuisvest. Aan de Landelijke Regietafel Migratie en Integratie en door middel
van de Uitvoeringsagenda Flexibilisering Asielketen zijn daar reeds afspraken over
gemaakt.

6. Vragen en opmerkingen vanuit de Volt-fractie

Procedure

In haar brief schrijft u dat op het moment van schrijven nog geen agenda beschikbaar
is. Hoe verklaart u dan dat er al een ontwerpverklaring klaarligt voor de aankomende
JBZ-raad, gelijktijdig met het toekomen van de brief aan de Kamerleden? Was u op de
hoogte van deze ontwerpverklaring?

Antwoord

Op het moment van verzending van de Kamerbrief was een eerste concept van de verklaring
beschikbaar en werd op ambtelijk niveau tussen de lidstaten voorbesproken, zoals gebruikelijk
voor dergelijke verklaringen. Er was echter geen sprake van een concrete agenda. Op
moment van schrijven wordt nog steeds op ambtelijk niveau onderhandeld over de verklaring.
Vanwege de korte termijn van voorbereiding van deze extra ingelaste Raad loopt een
aantal processen synchroon.

Gezien het feit dat de JBZ-Raad al een ontwerpverklaring klaar heeft liggen over Afghanistan
en migratie, kunt u een overzicht geven van de inbreng van de Nederlandse regering
in de vorming van het voorstel?

Antwoord

De onderhandelingen over de verklaring zijn op moment van schrijven nog bezig. Nederland
heeft tot nu toe ingezet op het opnemen van een aantal voor Nederland belangrijke
thema’s zoals deze ook in de eerdere beantwoording van dit schriftelijk overleg worden
genoemd. Deze inzet is nader toegelicht in het antwoord op de vraag over deze inzet
van de leden van de D66-fractie.

Gezien het feit dat er in aanloop naar de JBZ-raad dus al voorwerk is gedaan, inclusief
voorbesprekingen tussen lidstaten met betrekking tot de positie van de aankomende
JBZ-raad en dat Minister Ollongren dit onderwerp al besproken heeft in de buitengewone
vergadering van Ministers van Binnenlandse Zaken op 17 augustus, hoe verklaart u dat
haar eigen positie pas 3 dagen voor de aanvang van de JBZ-raad gecommuniceerd wordt
naar de Kamer?

Antwoord

Tijdens de IPCR-bijeenkomst op 18 augustus waarbij de Staatssecretaris van Justitie
en Veiligheid aanwezig was, werd opgeroepen tot een overleg tussen de Europese bewindspersonen
verantwoordelijk voor migratie over Afghanistan. Op dinsdag 24 augustus kwam de bevestiging
dat het Voorzitterschap voornemens was in de week van 30 augustus, waarschijnlijk
op 31 augustus, een buitengewone JBZ-Raad te organiseren. U bent hier op donderdag
26 augustus over geïnformeerd. Op vrijdag 27 augustus ontving het kabinet de definitieve
uitnodiging.

Wanneer zal de Staatssecretaris de Kamer informeren over de onderwerpen die besproken
zijn in de JBZ-raad en de uitkomsten van de JBZ-raad? Meer concreet, zult u de Kamerleden
informeren over de besluiten van de JBZ-raad en de opgestelde en goedgekeurde actieplannen?
Zult u daarbij ook een overzicht geven op welke punten de Nederlandse inzet niet gehaald
is en de concrete redenen daarvoor? Kan de Minister hierbij ook inzicht verschaffen
over het krachtenveld dat geleid heeft tot dit resultaat?

Antwoord

Het kabinet informeert de Kamer conform de afspraken over EU-informatievoorziening
aan de Tweede Kamer.21 Kort na de JBZ-Raad stuurt het kabinet een brief over de uitkomsten van de betreffende
Raad, hierin worden ook het krachtenveld en de discussies weergegeven en wat daarvan
de uitkomst is. Dat zal ook voor deze Raad het geval zijn. Het kabinet stuurt deze
verslagen altijd zo spoedig mogelijk na de Raad aan uw Kamer.

In haar inbreng op 18 augustus gaf Eurocommissaris Ylva Johansson aan dat er vergaderingen
belegd zijn met het Blueprint Network waarin met lidstaten en Europese agentschappen
gesproken is over de voorbereiding van verschillende scenario’s met betrekking tot
migratie. Wat was hierin de Nederlandse inzet?

Antwoord

In overleggen van het Blueprint Network vindt op ambtelijk niveau operationele informatiedeling
over migratie plaats tussen EU-lidstaten en EU-agentschappen, gecoördineerd door de
Europese Commissie. Dit netwerk moet het monitoren van en anticiperen op migratiestromen
ondersteunen. Hier vindt geen besluitvorming plaats.

Eurocommisaris Ylva Johansson gaf aan dat er opvolgende vergaderingen zullen zijn
van het Blueprint Network om opvolging te geven aan de zich snel ontwikkelende situatie
in Afghanistan en de daaruit voortkomende migratiestromen. Zal Nederland hierbij aanwezig
zijn? Wat is hierbij de Nederlandse inzet? Zult u de Kamer van deze ontwikkelingen
op de hoogte houden? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Nederland neemt op ambtelijk niveau deel aan deze vergaderingen. Over informatievoorziening
aan uw Kamer over Europese overleggen zijn afspraken gemaakt.22

Opvang in de regio

De Volt-fractie is geen voorstander van opvang in de regio, onder meer omdat de landen
die hier in eerste instantie voor in aanmerking komen Pakistan, Turkije en Iran zouden
zijn. Turkije heeft haar grenzen al gesloten, Iran heeft al zeker 3 miljoen vluchtelingen
uit Afghanistan opgenomen en heeft te weinig middelen om nogmaals zo’n groot aantal
vluchtelingen op te vangen. Daarnaast kan het politiek moeilijk worden om genoeg financiële
hulp te bieden aan Iran, gezien de sancties van de VS. Pakistan wordt door veel Afghanen
verantwoordelijk gehouden voor de opmars van de Taliban en zal mogelijk ook geen veilige
omgeving bieden voor vluchtelingen uit Afghanistan.

Dit in het achterhoofd houdende, welke garanties kunt u bieden dat Afghaanse vluchtelingen
op humanitaire wijze opgevangen kunnen worden in de regio? Als het niet mogelijk blijkt
Afghaanse vluchtelingen op humanitaire en veilige wijze op te vangen in de regio,
welke alternatieven zal de Staatssecretaris dan aanbieden? Bent u in dat geval bereid
om wel te voldoen aan het internationaal recht voor opvang van vluchtelingen dan wel
in Nederland, dan wel in Europa?

Antwoord

Het zou niet van realiteitszin getuigen als het kabinet een garantie afgeeft over
de opvang van vluchtelingen elders. Wel kan worden aangegeven dat er sinds jaren veel
vluchtelingen worden opgevangen in de regio, en dat de gemandateerde organisaties
UNHCR en IOM ter plaatse zijn om de betrokken landen te ondersteunen in het verlenen
van opvang van vluchtelingen.

Ook zal het kabinet zich blijven inzetten voor mensen die zich hebben gemeld en die
aan de criteria van de motie van het lid Belhaj c.s.23 voldoen en hierbij inzetten op samenwerking met de Europese partners.

Bent u bijvoorbeeld bereid om de al bestaande pilots met betrekking tot online rechtsbijstand
in derde landen aan te wenden? Dit is nodig om te garanderen dat wanneer vluchtelingen
in onveilige omstandigheden in derde landen asiel aanvragen bij de Nederlandse ambassade
of ambassades van andere Europese lidstaten, de rechtsbijstand krijgen die volgens
nationaal en internationaal recht verplicht is. Welke stappen heeft u hiervoor genomen,
is er bijvoorbeeld contact geweest met experts zoals immigratieadvocaten?

Antwoord

Het is staand beleid dat het niet mogelijk is om bij een Nederlandse ambassade of
consulaat asiel aan te vragen. Het aanvragen van asiel kan alleen in Nederland. Gezien
de urgentie, bekijkt het Kabinet momenteel evenwel op welke wijze de voor evacuatie
geselecteerde groep Afghanen die zich melden bij een ambassade in een derde land kunnen
worden ondersteund.

Voor welke middelen zult u zich hard maken in de JBZ-raad om goede omstandigheden,
zowel voor ontheemden in Afghanistan als daarbuiten ondersteuning te bieden? Zult
u in de JBZ-raad pleiten voor de inzet van deze middelen via de UNHCR om internationale
coördinatie te faciliteren?

Antwoord

Het kabinet is van mening dat de Europese aanpak gepaard moet gaan met bijbehorende
financiering. De Commissie dient EU-fondsen beschikbaar te stellen voor de regio en
dit mee te nemen in de programmering onder het Instrument voor het Nabuurschap, Ontwikkeling
en Internationale Samenwerking (NDICI) en de bredere financiële programmering die
nu gaande is. Inzet van deze middelen via UNHCR is daarbij een mogelijkheid.

Bent u bereid om de bijdrage aan de UNHCR structureel, of ten minste eenmalig op te
hogen om betere noodhulp in de regio te kunnen bieden? Kunt u garanderen dat zowel
een mogelijke opgehoogde bijdrage aan de UNHCR en nationale of Europees-brede noodhulp
niet gebruikt wordt voor de opvang van vluchtelingen in Europa of Nederland?

Antwoord

Nederland is met een jaarlijkse ongeoormerkte bijdrage van 33 miljoen euro al een
grote donor van UNHCR en biedt altijd humanitaire hulp op basis van wereldwijde noden,
waaronder in Afghanistan. Op basis van een geüpdatet Humanitair Responsplan wordt
bekeken of een aanvullende bijdrage opportuun is. Een eventuele additionele bijdrage
aan UNHCR zou niet worden gebruikt voor de opvang van vluchtelingen in Nederland.

Integraal EU-actieplan voor Afghanistan & migratie

U geeft aan dat u de Europese Commissie zal verzoeken in gesprek te gaan met landen
in de regio en landen op de migratieroute richting de EU over migratiesamenwerking
en steun voor onder andere opvang en asielmanagement, inclusief de hervestiging van
Afghaanse vluchtelingen in andere landen in de regio. Zult u ook inzetten op hervestiging
naar Europese landen, indien de situatie in de regio niet veilig blijkt? Voorziet
u problemen om draagvlak te creëren voor betere samenwerking tussen Europese lidstaten
met betrekking tot hervestiging en herverdeling van vluchtelingen? Zo ja, welke mogelijke
oplossing zult u hiervoor aandragen? Is er tussen een aantal van de Europese lidstaten
draagvlak om samen te werken in een zogenaamde «coalition of the willing»?

Antwoord

Het kabinet verwijst de leden van de Volt-fractie graag naar het antwoord op de gelijkluidende
vragen van de leden van de D66- en SP-fractie.

Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid en vicevoorzitter van
de Europese Commissie Josep Borrell en Eurocommissaris Paolo Gentiloni stelden voor
om het Temporary Protection Directive in werking te laten treden, dat specifiek ontworpen
is om een grote stroom vluchtelingen op te kunnen vangen op een gestructureerde en
gecoördineerde manier. Zijn er plannen binnen de JBZ-raad om dit mechanisme in werking
te laten treden? Wat is uw positie hierin? Zijn er alternatieven voor het activeren
van de Temporary Protection Directive? Zo ja, welke en hoe kunnen deze worden ingezet?
De Temporary Protection Directive poneert een aantal standaarden voor de opvang van
vluchtelingen volgens minimum standaarden, zijnde: een verblijfsvergunning voor de
gehele duur van de bescherming (die kan duren van één jaar tot drie jaar); passende
informatie over tijdelijke bescherming; toegang tot werk; toegang tot huisvesting
of huisvesting; toegang tot sociale voorzieningen of bestaansmiddelen; toegang tot
medische behandeling; toegang tot onderwijs voor minderjarigen; mogelijkheden voor
gezinnen om in bepaalde omstandigheden te herenigen; garanties voor toegang tot de
normale asielprocedure. Zult u zich in de Raad ervoor hardmaken dat tenminste aan
deze standaarden voldaan wordt in een EU-actieplan voor de opvang van Afghaanse vluchtelingen?
Zo nee, waarom niet? In hoeverre voldoet Nederland nu aan deze standaarden? En als
Nederland niet voldoet aan deze standaarden, ligt er een plan klaar om wel aan deze
standaarden te voldoen? Welke stappen zult u nemen in de JBZ-raad om ervoor te zorgen
dat de Conclusies van de Raad in de geest van deze richtlijn zijn en dus in lijn met
de internationale verdragen rondom de opvang van vluchtelingen en het recht op asiel?

Antwoord

Op dit moment neemt vooral het aantal intern ontheemden in Afghanistan toe en is het
aantal Afghanen dat naar buurlanden vlucht beperkt. Het verlenen van tijdelijke bescherming
onder Richtlijn 2001/55/EG is een uitzonderlijke procedure en kan worden toegepast
in geval van massale toestroom of een imminente massale toestroom van ontheemden afkomstig
uit derde landen die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren. Op dit moment
is geen sprake van een massale toestroom. De toepassing ervan is aldus niet aan de
orde. De behandeling van Afghanen die in Nederland om asielbescherming verzoeken,
is in overeenstemming met de vereisten van het asielacquis van de EU, het Vluchtelingenverdrag
en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Spanje heeft aangegeven dat het wil fungeren als tijdelijke opvanglocatie voor Afghaanse
vluchtelingen, alvorens herverdeling over de Europese lidstaten zal plaatsvinden.
Welke voorstellen zult u doen in de JBZ-raad om te voorkomen dat in Spanje eenzelfde
situatie ontstaat als in Moria? Welke voorstellen zult u doen om ervoor te zorgen
dat lidstaten dit keer wel instemmen met snelle herverdeling van vluchtelingen binnen
Europa?

Antwoord

Spanje vangt net als Nederland en andere EU-lidstaten Afghanen op die door middel
van evacuatie zijn teruggehaald. In het bijzonder vangt Spanje, net als andere lidstaten,
ook een deel van de lokale staf op die voor EU-instellingen in Afghanistan hebben
gewerkt. Herplaatsing van Afghaanse asielzoekers binnen de Europese Unie wordt naar
verwachting niet besproken tijdens de aanstaande JBZ-Raad. Het kabinetsstandpunt inzake
herplaatsing is uw Kamer bekend.

In het kader van de spreiding van vluchtelingen zowel binnen Nederland als binnen
Europa: in welke mate wordt er in de Nederlandse inzet rekening gehouden met de uitvoerbaarheid
in de nationale lidstaten – in Nederland bijvoorbeeld door het Centraal Orgaan Asielopvang
(COA)? Zult u inzetten op creatieve oplossingen om voldoende spreiding te garanderen,
bijvoorbeeld door al bestaande initiatieven aan te wenden? Volt denkt hierbij bijvoorbeeld
aan het Volt initiatief «Europe Welcomes», waarbij 500 verschillende gemeenten over heel Europa verklaard hebben bereid te
zijn en capaciteit te hebben om vluchtelingen op te vangen. Zijn in dit kader al overleggen
tot stand gekomen, eventueel met burgemeesters door heel Europa? Welke stappen zult
u ondernemen in de JBZ-raad om dit op Europees niveau te coördineren?

Antwoord

Aanstaande JBZ-Raad ligt geen besluit voor over het herplaatsen van asielzoekers binnen
de Europese Unie. Over de uitdagingen en acties om nationaal de reguliere capaciteit
van het COA te vergroten, heeft de Staatssecretaris de kamer recentelijk geïnformeerd
in haar brief van 25 augustus jl.24

Welke concrete voorstellen zult u doen in de JBZ-raad om ervoor te zorgen dat Europees-breed
standaard rechten voor vluchtelingen gegarandeerd worden, zoals rechtsbijstand, recht
op een tolk en opvang? Welke stappen zult u ondernemen om ervoor te zorgen dat dit
niet ten koste gaat van de mensen die nu in Nederland en Europa wachten op opvang
door het gebrek aan opvangcapaciteit? Welke voorstellen zult u doen in de JBZ-raad
om ervoor te zorgen dat het Kinderrechtenverdrag gerespecteerd wordt in het EU-actieplan
van migratie, zowel bij de migratiestroom, instroom van vluchtelingen en opvang. Hierbij
moet met name gedacht worden aan de garantie van het recht op onderwijs, het recht
op gezinsleven en het recht op rechtsbescherming. Heeft u al contact opgenomen met
expertorganisaties, zoals Unicef? Is voor de garanties van de rechten in het Kinderrechtenverdrag
al contact geweest met de verschillende relevante organisaties zoals Nidos en de Raad
voor kinderbescherming? Welke voorstellen zult u doen om de impact van de Europese
noodhulp te meten, alsook transparantie te bieden bij welke organisaties de noodhulp
ingezet wordt?

Antwoord

De Kamer is geïnformeerd over de inzet van het kabinet bij de aankomende JBZ-Raad.
De Staatssecretaris benadrukt voorts dat het huidige EU-asiel en migratieacquis volledig
in lijn is met de relevante internationale verdragen. Zoals geantwoord op vragen van
de D66-fractie staat het kabinet op het standpunt dat de gezamenlijk EU-inzet als
gevolg van de huidige situatie in Afghanistan in overeenstemming dient te zijn met
de van toepassing zijnde Europese en internationale wet- en regelgeving.

Op welke manier worden de ingezette middelen, zowel expertise als geld, gecontroleerd?
Zijn er bijvoorbeeld voldoende garanties om te voorkomen dat middelen bij de uitvoeringsorganisaties
en het maatschappelijk middenveld terecht komen, en niet blijven steken bij overheden
(nationaal of lokaal)? Wanneer wordt deze analyse voorgelegd en teruggekoppeld naar
de Tweede Kamer?

Antwoord

Ingezette middelen worden vooraf, tijdens en na afloop uitvoerig gecontroleerd op
activiteitenniveau. Voorafgaand, door het opstellen van een risicoanalyse van activiteit
en uitvoerder en het maken van duidelijke monitoringsafspraken. Waar mogelijk wordt
deze informatie openbaar beschikbaar gesteld via zogeheten publieksbemo`s.25 Daarnaast wordt alvorens contracten aan te gaan een analyse gemaakt van de financieel
administratieve capaciteit van de desbetreffende organisatie. Tijdens implementatie
worden de monitoringsafspraken nageleefd en waar nodig aanvullende (externe) accountantscontroles
ingezet. Na afloop van de activiteit worden deze (afhankelijk van de hoogte van ingezette
middelen) geëvalueerd. Via de website van het Ministerie van Buitenlandse Zaken26 kan uw Kamer verdere informatie vinden over welke activiteiten en organisaties het
Ministerie van Buitenlandse Zaken ondersteunt via ontwikkelingssamenwerking.

Wat betreft noodhulp specifiek, ontvangt de Kamer aan het begin van het jaar een brief
met een indicatieve planning voor de besteding in het komende jaar. Daarnaast ontvangt
de Kamer vaak in december een brief over additionele bijdragen uit noodhulpmiddelen
voor dat jaar. De middelen voor noodhulp worden niet in zijn geheel aan het begin
van een jaar vastgelegd in de begroting. Tegen het einde van het jaar wordt bepaald
hoe de resterende en eventuele extra middelen het beste kunnen worden ingezet. Dit
komt de flexibiliteit van noodhulp is geval crises ten goede.

Zal er in de allocatie van noodhulp specifiek aandacht worden geschonken aan vrouwen-
en kinderrechten? Zo ja, in welke vorm? Hoe wordt de impact hiervan gecontroleerd?
Op welke termijn zult u de Kamer hierover informeren en op welke manier?

Antwoord

Bij noodhulp is snelle actie cruciaal. Noden kunnen bovendien variëren. Het is dus
van belang dat noodhulporganisaties middelen hebben die ze flexibel kunnen inzetten.
Het leeuwendeel van het Nederlandse noodhulpbudget is daarom expliciet niet thematisch
opgeknipt of geoormerkt. Dat geldt ook voor extra bijdrage aan het Afghanistan Humanitarian Fund. Uit dat door VN-OCHA beheerde fonds kunnen VN-organisaties en hulp-NGO’s, die in het
kader van de Afghaanse humanitaire crisis werken, financiering ontvangen voor o.a.
gezondheidszorg, voedselhulp, onderdak en protectie. In het Humanitair Responsplan
is er expliciet aandacht voor dat hulp de meest kwetsbare groepen bereikt, waaronder
vrouwen en meisjes. VN-organisaties als hulp-NGO’s waar Nederland mee werkt moeten
dit sowieso meenemen in hun beleid, hun interventies en hun acties. En dat doen ze
ook. Verantwoording van de uitvoering van activiteiten van het Afghanistan Humanitarian Fund gebeurt door OCHA in het reguliere jaarverslag. Het verslag over 2021 verschijnt in
2022.

Migratie- en asielpact

U geeft in uw brief aan dat het kabinet tijdens de Raad zal aandringen op voortgang
van het Migratie- en asielpact. Frankrijk en Duitsland hebben al aangegeven dat ze
in zullen zetten op een initiatief-paper daartoe. Italië heeft zich ook al positief
uitgesproken over dit initiatief en schrijft mee aan wat de Italiaanse Premier Mario
Draghi benoemde als de «fundamentele lijnen van samenwerking op Europees niveau».

Speelt Nederland een rol in het voorstel van Frankrijk en Duitsland? Zo ja, wat is
de Nederlandse inzet ten aanzien van dit initiatief? Zo nee, waarom schrijft Nederland
niet mee aan dit initiatief?

Antwoord

In aanloop naar de JBZ-Raad, maar ook in algemene zin, delen lidstaten vaker hun ideeën
ten aanzien van een bepaald onderwerp via zogeheten non-papers. Het kabinet bestudeert vanzelfsprekend of deze in lijn zijn met de Nederlandse inzet
en denkt actief mee om te komen tot compromissen binnen de Raad.

Welke voorstellen zult u inbrengen in de JBZ-raad met betrekking tot het migratie-
en asielpact? Zult u de uitkomst van de onderhandelingen hiervan terugkoppelen aan
de Kamer? Zo ja, op welke termijn?

Antwoord

Het kabinet is van mening dat deze situatie wederom de noodzaak tot voortgang ten
aanzien van de onderhandelingen over het migratie- en asielpact onderstreept. Voor
een toelichting over de inzet verwijst het kabinet u naar het antwoord op de gelijkluidende
vraag van de VVD-fractie. Zoals hierboven benoemd, informeert het kabinet uw Kamer
standaard na de JBZ-Raad over de uitkomst.

Kunt u garanderen dat u in de inbreng in de JBZ-raad ook inzet op concrete afspraken
over coördinatie tussen lidstaten van vluchtelingenstromen binnen Europa? Zo ja, welke
voorstellen zult u daartoe concreet doen?

Antwoord

Graag verwijst het kabinet naar het antwoord op de vragen van de leden van de fractie
van Volt hierboven over het kabinetsstandpunt ten aanzien van het herplaatsen van
asielzoekers binnen de Europese Unie.

Belarus

Met betrekking tot de situatie in Belarus, Litouwen, Polen en de inzet van vluchtelingen
als geopolitiek pressiemiddel benadrukte Nederland het beschermen van de EU-buitengrens,
adequate opvang- en asielprocedures in de getroffen lidstaten, en het voorkomen van
secundaire migratie waarbij migranten doorreizen naar andere EU-lidstaten als prioriteiten.

Betekent dit dat u tegen de herverdeling van vluchtelingen over Europa bent? Zo ja,
welke stappen zult u nemen om te voorkomen dat we opnieuw een situatie krijgen als
in Moria, waarbij vluchtelingen vastzitten in Limbo?

Antwoord

Graag verwijst het kabinet naar het antwoord op de vragen van de leden van de fractie
van Volt hierboven over het kabinetsstandpunt ten aanzien van het herplaatsen van
asielzoekers binnen de Europese Unie.

Hoe verklaart u in dit kader haar steun voor de verlenging van de Turkije deal waarbij
vluchtelingen door President Erdogan al meermaals zijn ingezet als geopolitiek pressiemiddel?
Hoe kan dit in de toekomst voorkomen worden?

Antwoord

Zoals eerder aan uw Kamer medegedeeld, heeft de Europese Raad in de Raadsconclusies
van de Europese Raad van 24 en 25 juni jl. (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1721) elke poging van derde landen om migranten voor politieke doeleinden te gebruiken
veroordeeld en verworpen. De Raad zal dit richting Turkije blijven benadrukken. Het
kabinet acht het van belang dat blijvend wordt ingezet op de effectieve uitvoering
van de bestaande EU-Turkije Verklaring uit maart 2016 en dat de EU met Turkije blijft
samenwerken om irreguliere migratiebewegingen richting de EU te beheersen en de smokkelindustrie
te bestrijden. Turkije levert met de opvang van circa vier miljoen vluchtelingen een
enorme inspanning en wordt hierin terecht ondersteund door de EU.

7. Vragen en opmerkingen vanuit de SGP-fractie

De leden van de SGP-fractie zijn van mening dat het nu zaak is in te zetten op opvang
in de regio, bijvoorbeeld door middel van financiële ondersteuning vanuit de Europese
Unie aan buurlanden van Afghanistan als Iran en Pakistan. Welke mogelijkheden ziet
u hiervoor, en zal dit ook uw inzet zijn tijdens de komende extra JBZ-raad? Vindt
u niet dat hier in Europees verband al veel meer op ingezet had moeten worden in de
achterliggende jaren? En welke lessen trekt u uit het feit dat dit nog altijd niet
van de grond is gekomen voor uw inzet in de komende periode op dit punt?

Antwoord

Zoals in antwoorden op vragen van VVD en CDA reeds is gesteld, vinden er al initiatieven
plaats. Het regionale vluchtelingenprobleem rond Afghanistan is niet nieuw. Miljoenen
vluchtelingen worden al sinds jaren opgevangen in de regio en het kabinet is van mening
dat hier de achterliggende jaren al veel op is ingezet. Zo is bijvoorbeeld de EU voorzitter
van de kerngroep van het Support Platform for the Solutions Strategy for Afghan Refugees (SSAR) waarbij ook Pakistan en Iran zijn aangesloten.

Wel acht het kabinet het van belang de steun aan de regio te intensiveren. Hiervoor
verwijst het kabinet u graag naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de
D66-fractie.

De leden van de SGP-fractie lezen dat ingezet wordt op een EU-actieplan voor Afghanistan.
In de brief worden enkele thema’s genoemd die daarin zouden moeten worden opgenomen.
Kunt u concreter aangeven wat uw inzet is voor dit actieplan, welke belangrijke elementen
en maatregelen moet het volgens u sowieso behelzen?

Antwoord

Het kabinet is voornemens om in navolging van enkele andere lidstaten de Europese
Commissie te verzoeken om te komen tot een integraal EU-actieplan voor Afghanistan
waarin naast opvang in de regio en migratiesamenwerking ook aandacht is voor de verschillende
humanitaire- en veiligheidsaspecten van mogelijke migratiestromen. Graag verwijst
het kabinet voor een nadere toelichting naar het antwoord op een gelijkluidende vraag
van de D66-fractie.

De leden van de SGP-fractie lezen dat aangedrongen zal worden op voortgang ten aanzien
van de onderhandelingen over het migratie- en asielpact. Wat is de stand van zaken
op dit moment? En op welke termijn zijn echt concrete uitkomsten te verwachten? Hoe
verhoudt dit zich tot de mogelijke migratiestroom die nu op gang kan komen?

Antwoord

Op dit moment wordt, gelet op het krachtenveld, op korte termijn geen grote doorbraak
verwacht in de onderhandelingen. Dat neemt niet weg dat het kabinet van mening is
dat de huidige situatie wederom de noodzaak onderstreept tot voortgang ten aanzien
van de onderhandelingen. Dit betreft met name de Screening- en Eurodac-Verordeningen.
Het kabinet zet zich hiervoor in.

De leden van de SGP-fractie vinden dat er ruimhartige hulp moet worden geboden aan
vreemdelingen die in Afghanistan en omgeving niet veilig zijn, mede als gevolg van
de Nederlandse inzet daar. Hoe gaat u er zorg voor dragen dat er goed zicht komt op
wie de echte vluchtelingen en evacués zijn, die bescherming verdienen, zeker in deze
crisissituatie waarin de uitvoerende instanties onder grote druk werken?

Antwoord

In Nederland worden de evacuées eerst opgevangen, en vervolgens volgt een asielprocedure.
Voor deze groep worden de asielaanvragen projectmatig door de IND – en waar dat kan
versneld – behandeld. Een grondige screening op gevaar voor de nationale veiligheid
en openbare orde aspecten is hier onderdeel van.

Voornoemde leden zijn bezorgd over de mogelijkheid dat er terroristen en extremisten
met de evacués of asielzoekers meereizen naar Europa of Nederland. Welke acties wil
de regering in Europees verband hiertegen ondernemen? Gaat u ook aandringen op maatregelen
op de langere termijn, zodat bij mogelijke instroom van doorreizende asielzoekers
in de komende maanden of jaren ook actieve screening plaatsvindt om deze gevaren te
voorkomen?

Antwoord

Om risico’s op (middel)lange termijn tegen te gaan is het van belang om in Europees
verband te blijven inzetten op uitvoering van de acties die in de CT-agenda van de
Europese Commissie zijn geformuleerd. 27 Systematische controles aan de externe grenzen van de EU maakt hier onderdeel van
uit. Het kabinet zal dan ook aandringen op de benodigde inzet op uitvoering van de
CT-agenda. Screening en onderzoek naar mogelijke risico’s voor openbare orde en nationale
veiligheid maken vast onderdeel uit van de asielprocedure.

De leden van de SGP-fractie hebben vragen over de coördinatie tussen de verschillende
ministeries. De Ministeries van Buitenlandse Zaken, Defensie en Justitie en Veiligheid
werken nu samen om evacuaties te organiseren. Waarom kwam dit zo laat op gang? Hoe
zit het met de afstemming tussen de departementen in deze crisissituatie? Is deze
samenwerking structureel goed ingeregeld? En hoe is het gesteld met de samenwerking
op Europees niveau?

Antwoord

De drie genoemde ministeries werken al lange tijd nauw samen op dit dossier. In het
feitenrelaas, dat in het Commissiedebat met de Vaste Kamercommissie Defensie op 17 augustus
jl. aan de Kamer is toegezegd, zal nader worden ingaan op de samenwerking tussen de
drie ministeries, als ook op de internationale samenwerking.

De leden van de SGP-fractie maken zich ook zorgen over het gebrek aan opvangplaatsen
voor de verwachte asielinstroom. Het COA geeft aan binnen een aantal weken de volledige
bezetting te zullen bereiken. Hoe beoordeelt u de situatie in de asielketen ten opzichte
van de verwachte instroom als gevolg van evacuatie vanuit Afghanistan en de mogelijke
instroom die op de langere termijn volgt als gevolg van de situatie in Afghanistan?
Worden, ondanks de toenemende bezetting van opvangplaatsen, ten allen tijde ook de
coronamaatregelen gewaarborgd, of komen deze hiermee in het gedrang? Hoe weegt u het
maatschappelijk draagvlak en de beperkte opvangmogelijkheden in Nederland ten opzichte
van de verwachte toename in asielinstroom? (Hoe) worden ook de effecten op de demografie
in ons land en breder in de Europese Unie meegewogen? Vindt u dat hier een fundamentele
discussie over moet plaatsvinden? En tot welke actie(s) brengt dit u?

Antwoord

Het COA biedt opvang en begeleiding met inachtneming van de geldende RIVM-richtlijnen.
Alle inzet is erop gericht om iedereen met recht op opvang ook daadwerkelijk opvang
te bieden. Ondanks lokale incidenten blijkt uit onderzoek28 dat het maatschappelijk draagvlak voor de opvang van asielzoekers niet onder druk
staat, en dat er zelfs positief wordt gedacht over hun komst. Wel bestaat het risico
dat minder wenselijke opvangvormen, zoals (crisis)noodopvang, druk op de samenleving
leggen en daarmee het draagvlak voor de opvang van asielzoekers ondermijnen. Daarom
proberen we de inzet van (crisis)noodopvang te voorkomen.

Migratie heeft een effect op de demografie in Nederland. Op 13 april jl. (Kamerstuk
35 570, nr. 59) heeft de Minister van SZW uw Kamer geïnformeerd over het rapport «Bevolking 2050
in beeld: opleiding, arbeid, zorg en wonen» toekomen, dat is opgesteld door het Nederlands
Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) met medewerking van het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS). Dit rapport vormt het sluitstuk in de uitvoering van de
motie van het lid Dijkhoff c.s., die tijdens de Algemeen Politieke Beschouwingen in
2018 is aangenomen.29 In dit rapport is ook de rol van migratie bij demografische ontwikkelingen meegenomen.
In de Kamerbrief is beschreven dat dit rapport een uitstekende biedt basis voor volgende
kabinetten om vervolgstappen te bepalen.