Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kops over een Europese CO2-heffing voor huizen

Antwoord van Staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius (Economische Zaken en Klimaat), mede
namens Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 13 juli 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het voornemen van de Europese Commissie voor de invoering van een
Europese CO2-heffing voor huizen (af te dragen door de gasleverancier)?1

Antwoord 1

De Europese Commissie publiceert naar verwachting op 14 juli 2021 het zogenoemde Fit-for-55
pakket, met daarin wetgevingsvoorstellen ter implementatie van de aangescherpte Europese
klimaatdoelstellingen waarvoor Nederland heeft gepleit. Hier zit naar verwachting
ook een voorstel bij voor de uitbreiding van het EU emissiehandelssysteem (ETS) naar
de sectoren gebouwde omgeving en mobiliteit. Als het voorstel er is, kan pas worden
beoordeeld wat de plannen van de Europese Commissie precies behelzen. Een emissiehandelssysteem
in de gebouwde omgeving is geen CO2-heffing voor huizen. In zo’n systeem kopen leveranciers van energie rechten om broeikasgassen
uit te mogen stoten, waarbij het aantal beschikbare rechten en daarmee de uitstoot
van broeikasgassen is gelimiteerd.

Vraag 2

Hoe reageert u op de uitspraak van PvdA’er Samsom, de rechterhand van PvdA’er Timmermans,
dat «de gasleverancier deze kosten zal doorberekenen aan de klant en dat dan de prijs
omhoog zal gaan»?

Antwoord 2

De Europese Commissie zal medio juli haar plannen bekend maken over het gehele Fit
for 55 pakket dat dient om ons Europese doel van ten minste 55% broeikasgasreductie
t.o.v. 1990 in 2030 te realiseren. Op dat moment wordt duidelijk wat de plannen van
de Europese Commissie precies behelzen. Klimaatbeleid moet betaalbaar blijven, en
moet niet leiden tot onevenwichtige lastenverzwaring door stapeling van nationale
en Europese regelgeving. Het kabinet is daarbij bekend met de achterliggende gedachte
van de Commissie dat versterking van de prijsprikkel een bijdrage kan leveren aan
de transitie in sectoren die nu niet onder het ETS vallen. Dit principe heeft voor
de huidige ETS-sectoren goed gewerkt. Mocht de Commissie een voorstel doen voor uitbreiding
van het ETS naar de gebouwde omgeving (zie ook antwoord bij 1), dan zal het kabinet
deze voorstellen inclusief impact assessment, waaruit zal blijken wat de gevolgen
zijn van een ETS in de gebouwde omgeving, kritisch bekijken.

Het systeem dient verder aan te sluiten op de land specifieke kenmerken van de sector,
zoals isolatiegraad van gebouwen en CO2-intensiteit van de warmtevoorziening. Afgezien van een eventueel ETS, is het wat
betreft de transitie in de gebouwde omgeving belangrijk dat er keuzevrijheid is voor
consumenten en dat er op tijd alternatieven zijn voor huishoudens. Het hele pakket
aan voorstellen zal het kabinet op een integrale manier afwegen, waarbij deze elementen
worden meegenomen.

Vraag 3

Welke gevolgen heeft dit onzalige plan voor de energierekening van huishoudens? Hoeveel
verwacht u dat de gasprijs hierdoor zal stijgen? Bent u ertoe bereid dit niet te laten
gebeuren?

Antwoord 3

Het kabinet is van mening dat de energietransitie betaalbaar moet blijven. Het effect
op de energierekening op huishoudniveau hangt af van de vormgeving van het wetsvoorstel,
van de mate waarin energieleveranciers deze kosten doorberekenen in hun tarieven en
van de wijze waarop het Europese beleid door het kabinet wordt ingepast in de Nederlandse
beleidscontext. Dit is nu niet vast te stellen, aangezien het Fit for 55 pakket nog
door de Europese Commissie gepubliceerd moet worden. Zie ook beantwoording onder vraag
2.

Vraag 4, 5, 6

Wat vindt u ervan dat de Europese Commissie jaarlijks € 40 miljard euro van de opbrengst
van deze CO2-heffing in een nieuw «solidariteitsfonds» wil stoppen en vervolgens over de Europese
Unie wil herverdelen (bedoeld voor onder andere de «vergroening» van woningen)? Deelt
u de conclusie dat klimaatbeleid wordt ingezet als herverdelingsmechanisme?

Hoe reageert u op de uitspraak van de heer Samsom dat «Nederland ook geld krijgt uit
dit fonds, maar dat Polen méér krijgt»?

Deelt u de conclusie dat het te bizar voor woorden en ronduit onacceptabel is als
Nederlandse huishoudens middels een nóg verder stijgende energierekening moeten gaan
dokken voor de «vergroening» van o.a. Poolse huishoudens? Bent u ertoe bereid hier
nóóit mee akkoord te gaan?

Antwoord 4, 5, 6

Zoals onder vraag 2 geantwoord, wordt het Fit for 55 pakket medio juli door de Europese
Commissie gepubliceerd. Voor zo ver nu bekend schat de Europese Commissie in dat de
eventuele uitbreiding van het ETS jaarlijks ongeveer € 40 miljard zou opleveren. Het
overgrote deel van deze middelen zou daarbij naar verwachting worden verdeeld over
de lidstaten, gelijk het bestaande ETS. Een emissiehandelssysteem in de gebouwde omgeving
is geen CO2-heffing voor huizen. In zo’n systeem kopen leveranciers van energie rechten om broeikasgassen
uit te mogen stoten, waarbij het aantal beschikbare rechten en daarmee de uitstoot
van broeikasgassen is gelimiteerd. De Europese Commissie speelt daarnaast met het
idee om een klein deel van deze inkomsten te plaatsen in een nieuw fonds, bestemd
voor specifieke emissie reducerende maatregelen en het tegengaan van sociaaleconomische
effecten op minder draagkrachtige huishoudens door hogere energieprijzen. De onderhandelingen
in Europa over dit pakket aan voorstellen, zullen na publicatie beginnen. Het kabinet
wacht de voorstellen van de Commissie af en zal een afweging maken als duidelijk is
hoe het gehele pakket er uit ziet, waarbij zowel gekeken wordt naar de realisatie
van het doel in 2030, als de kosten en de wijze waarop rekening wordt gehouden met
een eerlijke en rechtvaardige transitie. In deze afweging zullen ook de reeds beschikbare
middelen voor de klimaattransitie in het kader van het EU-herstelfonds en het Meerjarig
Financieel Kader worden betrokken.

Vraag 7

Welke betekenis heeft uw uitspraak dat «het van belang is dat de financiële en administratieve
lasten beperkt blijven en dat lastenverzwaring door stapeling van nationale en Europese
regelingen beperkt blijft»? Mogen we hieruit concluderen dat u de aangekondigde CO2-heffing voor huizen – de zóveelste (klimaat)belasting op de energierekening – nóóit
zult accepteren?

Antwoord 7

Het uitgangspunt van het kabinet is dat de energietransitie haalbaar en betaalbaar
moet zijn. Als onderdeel van het Klimaatakkoord zijn belastingmaatregelen aangekondigd
ten gunste van huishoudens, waardoor het belastingdeel op de energierekening in 2021
voor huishoudens met een gemiddeld verbruik dit jaar onveranderd is gebleven, na een
daling van 100 euro bij gemiddeld verbruik in 2020. De energierekening bestaat ook
uit leveringstarieven en nettarieven, waar het kabinet geen invloed op heeft.

Op de lange termijn, richting 2030, verwacht het PBL een beperkte stijging van de
energierekening voor een huishouden met een gemiddeld verbruik. In het voorjaar van
2022 komt CBS met een update van het beeld voor de korte termijn.

Of een huishouden zijn energierekening kan betalen, hangt niet alleen af van de uitgaven
aan energie, maar ook van het besteedbare inkomen en de andere noodzakelijke uitgaven
van huishoudens. Het kabinet weegt jaarlijks het integrale inkomensbeeld en stuurt
waar nodig in de begroting bij.

Mocht de Commissie een voorstel doen voor uitbreiding van het ETS naar de gebouwde
omgeving (zie ook antwoord bij 1 en 2), dan zal het kabinet deze voorstellen inclusief
impact assessments kritisch bekijken. Het kabinet zal het gehele pakket na uitkomen
in zijn integraliteit beoordelen.

Vraag 8

Deelt u de mening dat energie een basisbehoefte is en dus voor ieder huishouden betaalbaar
moet zijn? Bent u er dan ook toe bereid de energierekening substantieel te verlagen
en de Europese Commissie mede te delen dat zij naar de maan kan lopen met haar CO2-heffing?

Antwoord 8

Ja, het kabinet deelt de mening dat energie een basisbehoefte is en voor ieder huishouden
betaalbaar moet zijn. Zie ook het antwoord op vraag 7. Juist om er voor te zorgen
dat energie altijd toegankelijk blijft, op een wijze dat we ons land op een goede
manier doorgeven aan de generaties na ons, zetten we in op de transitie naar schone
energie. We proberen daarbij onze energiemix ook zo in te richten dat we als land
niet voor altijd voor een zeer groot deel afhankelijk blijven van fossiele energie.
In deze transitie moet oog zijn voor de sociaaleconomische gevolgen voor huishoudens.
Het kabinet hecht waarde aan een evenwichtige inkomensontwikkeling en heeft hier continue
aandacht voor. Daarom zet Nederland in op een zo kosteneffectief mogelijke transitie.

Het kabinet zal het hele pakket integraal afwegen waarbij de elementen, benoemd in
antwoord op vraag 2, worden meegewogen.