Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Gijs van Dijk over het artikel 'Ruim 10.000 ontvangers bijstand de dupe van fout bij gemeenten'

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 10 juni
2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2370.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ruim 10.000 ontvangers bijstand de dupe van fout bij
gemeenten»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u een verdere toelichting geven hoe deze fout met de beslagvrije voet heeft kunnen
plaatsvinden?

Antwoord 2

Voor de berekening van de beslagvrije voet wordt onder andere gebruik gemaakt van
gegevens uit de Polisadministratie van het UWV. Er is gebleken dat ruim 200 gemeenten
de vakantietoeslag van bijstandsgerechtigden niet maandelijks maar in een ander ritme,
doorgaans jaarlijks, doorgeven aan de Polisadministratie. Binnen de systematiek van
de loonaangifteketen is dit toegestaan. Daarom benadruk ik dat er geen sprake is van
een fout van de betreffende gemeenten. De rekenmodules waarmee de beslagvrije voet
wordt berekend, gaan ervanuit dat inkomensverstrekkers de vakantietoeslag maandelijks
doorgeven aan de Polisadministratie. De beslagvrije voet bedraagt bij inkomens rond
het bijstandsniveau 95% van het inkomen inclusief vakantietoeslag. Wanneer de vakantietoeslag niet elke maand aan de Polisadministratie
wordt doorgegeven, komt uit de rekenmodules voor de beslagvrije voet een te lage beslagvrije
voet (95% van het inkomen exclusief vakantiegeld).

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven bij welke gemeenten dit is misgegaan? Kunt u daarbij ook
aangeven welke maatregelen deze gemeenten gaan nemen om het teveel geinde geld terug
te geven? Op welke termijn gaat dat gebeuren?

Antwoord 3

Er is geen sprake van een fout van gemeenten. Zij mogen de vakantietoeslag maandelijks
dan wel in een ander ritme doorgeven aan de Polisadministratie. In de bijlage2 is een lijst opgenomen met alle gemeenten, waarbij is aangegeven of zij de vakantietoeslag
maandelijks of in een ander ritme doorgeven.

Gemeenten die de vakantietoeslag niet maandelijks doorgeven aan de Polisadministratie
verhogen de beslagvrije voet voorlopig handmatig tot 95% van het inkomen. Gerechtsdeurwaarders
zorgen op hun beurt voor een herberekening (met terugwerkende kracht) van de beslagvrije
voet op basis van de juiste inkomensgegevens. De Koninklijke Beroepsorganisatie voor
Gerechtsdeurwaarders (KBvG) heeft alle gerechtsdeurwaarders verzocht om de te veel
ingehouden inkomsten door te storten naar de mensen zelf bij wie te veel inkomsten
zijn ingehouden. Als de gerechtsdeurwaarder geen rekeningnummer heeft van de betrokkene,
zal de gerechtsdeurwaarder het geld terugstorten naar de gemeente die dit op haar
beurt direct doorstort naar de betreffende inwoner. Dit kan zolang dit geld nog op
de derdengeldrekening van de gerechtsdeurwaarder staat. Wanneer de gerechtsdeurwaarder
het ingehouden bedrag al heeft doorgestort naar de schuldeiser, moet een oplossing
op maat worden gezocht. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een schuldeiser
die het te veel ingehouden bedrag zelf terugstort aan de schuldenaar of dat er afspraken
worden gemaakt zodat er de navolgende maanden minder op het inkomen wordt ingehouden.

Vraag 4

Klopt het dat dit probleem met de beslagvrije voet mogelijk groter is en dat dit mogelijk
ook bij UWV en werkgevers speelt? Bent u bereid om het, in het artikel door u aangekondigde,
onderzoek met de Kamer te delen? Gaat u in dit onderzoek ook in op de zorg dat het
probleem mogelijk ook speelt bij mensen van wie wel de goede vakantietoeslag is doorgegeven
maar die bijvoorbeeld tijdelijk zijn gekort op hun bijstandsuitkering?

Antwoord 4

Het ketenbureau van het Ministerie van SZW bekijkt op dit moment welke inkomensverstrekkers
de vakantietoeslag anders dan maandelijks doorgeven aan de Polisadministratie. Deze
informatie wordt gebruikt bij het vinden van een structurele oplossing teneinde gelijksoortige
problemen te voorkomen in de toekomst. Bij het uitwerken van deze structurele oplossing
worden mogelijke verkeerde berekeningen na een tijdelijke korting op de uitkering
ook meegenomen.

Vraag 5 en 6

Bent u van mening dat een dergelijke fout bij mensen in de schulden er toe leidt dat
mensen gewoonweg geen geld meer hebben voor de huur of boodschappen en daarbovenop
er een risico kan ontstaan op extra schulden of wellicht zelfs huisuitzettingen?

Bent u daarom van mening dat dit zo spoedig mogelijk dient te worden opgelost, om
zodoende te voorkomen dat mensen in de schulden nog verder in de problemen worden
geholpen door fouten van de overheid?

Antwoord 5 en 6

Een te lage beslagvrije voet kan inderdaad ongewenste gevolgen hebben. Daarom werken
het ketenbureau en de ketenpartijen nauw samen om de processen en systemen continu
te monitoren en optimaliseren. Er is direct actie ondernomen toen bekend werd dat
de beslagvrije voet te laag werd vastgesteld. Gemeenten die de vakantietoeslag niet
maandelijks doorgeven aan de Polisadministratie verhogen de beslagvrije voet voorlopig
handmatig tot 95% van het inkomen. Gerechtsdeurwaarders zorgen op hun beurt voor een
herberekening (met terugwerkende kracht) van de beslagvrije voet op basis van de juiste
inkomensgegevens.

Vraag 7

Welke aanvullende maatregelen gaat u nemen om er voor te zorgen dat deze mensen gecompenseerd
en geholpen worden?

Antwoord 7

Er is met de KBvG afgesproken dat de gerechtsdeurwaarders alle beslagen die in de
periode 1 januari–31 maart jl. zijn gelegd controleren. In die gevallen waarin de
beslagvrije voet te laag is vastgesteld wordt deze direct aangepast. Mensen die dit
betreft worden snel geholpen. Het ketenbureau heeft daartoe samen met de KBvG en VNG
een werkinstructie opgesteld voor gemeenten en gerechtsdeurwaarders.

Vraag 8 en 9

Bent u tevens van mening dat de houding, zoals geschetst in het artikel, van de deurwaarders
kwalijk is? Vindt u daarom ook dat zij verantwoordelijk zijn en daarom alles op alles
dienen te zetten om de door hun teveel geinde bedragen terug te geven aan de mensen
waarbij teveel geld is geïnd?

Bent u ook van mening dat er een zorgplicht bij deurwaarders ligt om er zeker van
te zijn dat mensen in de schulden niet onnodig extra in de problemen worden geholpen?

Antwoord 8 en 9

Ik vind dat iedereen de beslagvrije voet moet krijgen waar hij of zij recht op heeft.
Om de beslagvrije voet goed te kunnen berekenen is een rekenmodule ontwikkeld waarmee
alle gerechtsdeurwaarders de beslagvrije voet op dezelfde manier kunnen berekenen,
conform de regels die hiervoor in de wet zijn opgenomen. Zoals ik bij het antwoord
op vraag 2 heb uiteengezet, berekent de rekenmodule de beslagvrije voet onder meer
op basis van gegevens uit de Polisadministratie. Gerechtsdeurwaarders gebruiken de
rekenmodule. Net zoals dat er in dit geval geen sprake is geweest van een fout van
gemeenten, is er ook geen sprake van een fout van gerechtsdeurwaarders.

De zorgplicht bij gerechtsdeurwaarders houdt in dat deze zowel de rechten van de schuldeiser
als de schuldenaar in ogenschouw neemt. Hij werkt weliswaar in opdracht van een schuldeiser,
maar tegelijkertijd is een gerechtsdeurwaarder onafhankelijk en onpartijdig. Vanuit
dat oogpunt proberen zij zowel voor de schuldenaar als schuldeiser te voorkomen dat
onnodige kosten worden gemaakt. In dit specifieke geval heeft de KBvG mij desgevraagd
gemeld haar leden nadrukkelijk te hebben verzocht om gelden die zij nog onder zich
hebben door te storten naar de mensen of terug te storten naar de gemeente. Daar waar
dit niet meer mogelijk is, omdat de gelden al zijn doorgestort naar de schuldeiser
worden schuldeisers verzocht om dit terug te storten. Het ketenbureau blijft hierover
in gesprek met de KBvG.

Vraag 10 en 11

Hoe kijkt u aan tegen de goede suggestie van de voorzitter van de Landelijke Organisatie
Sociaal Raadslieden dat gemeenten gewoon vijf procent van het totaal inkomen dienen
af te dragen in plaats van het huidige ingewikkelde stelsel?

Bent u bereid om deze suggestie verder te onderzoeken en de resultaten hierover naar
de Kamer te sturen?

Antwoord 10 en 11

Ik vind dit een goede suggestie en onderzoek op dit moment of deze optie als permanente
oplossing kan dienen. Ik zal uw Kamer hierover nader informeren bij de volgende voortgangsbrief
over de implementatie van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Van Kent (SP),
ingezonden 30 maart 2021 (vraagnummer 2021Z05122).