Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hijink over de onzekere toekomst van het ziekenhuis in Zutphen

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg) (ontvangen 1 juni 2021). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2563.

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat er opnieuw onrust is over het uitkleden van een ziekenhuis,
ditmaal in Zutphen?1

Antwoord 1

Veranderingen in het zorglandschap roepen emoties op, en dat begrijp ik. Mensen zijn
gehecht aan «hun» ziekenhuis, en ze vragen zich ook af: kan ik er nog op rekenen dat
ik zorg krijg, op het moment waarop ik die zorg nodig heb? De beschikbaarheid van
de zorg moet altijd voldoende verzekerd zijn. Dat vind ik van groot belang en daar
ben ik als minister ook verantwoordelijk voor, en op aanspreekbaar. Ik vind het van
groot belang dat het ziekenhuis in gesprek blijft met de belanghebbenden in de regio
over de toekomst van de zorg in Zutphen en dat in de samenwerking tussen de verschillende
zorgaanbieders goede en veilige zorg altijd voorop staat.

Vraag 2

Wat is volgens u de reden dat de schaalvergroting in ziekenhuizen alsmaar doorgaat,
terwijl de samenleving en de patiënten juist pleiten voor ziekenhuiszorg dichtbij?

Antwoord 2

De samenleving en de zorg veranderen in snel tempo. Ik wil niet alleen kijken naar
de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van zorg op dit moment maar ik wil
ook dat het voor de toekomst geborgd blijft. We zullen vooruit moeten kijken. Wat
verwachten we in de toekomst en hoe kunnen we ons daarop voorbereiden? Welke vormen
van zorg moet dichtbij worden geboden en welke zorg is zo specialistisch dat die het
beste geconcentreerd en daarmee mogelijk op verdere afstand van de patiënt geleverd
kan worden? Daarom heeft u de houtskoolschets acute zorg en de discussienota Zorg
voor de toekomst ontvangen. De komende jaren moet bekeken worden hoe dit zich gaat
vertalen naar de praktijk. Het is aan een volgend kabinet om zich daar samen met alle
partijen in het veld over te gaan buigen.

Vraag 3

Welke factoren liggen eraan ten grondslag dat de Gelre ziekenhuizen de zorg in de
verschillende ziekenhuizen willen aanpassen, waarbij de kleine vestiging in Zutphen
haar volledige pakket aan basiszorg dreigt te verliezen?

Antwoord 3

Gelre ziekenhuizen heeft mij laten weten dat zij op basis van het hoofdlijnenakkoord
en de beweging «de Juiste Zorg op de Juiste plek» een meerjarenstrategie heeft ontwikkeld.
Deze anticipeert op deze veranderingen en voldoet volgens het ziekenhuis aan hun maatschappelijke
opdracht om daarmee ook in de toekomst waardevolle zorg te kunnen blijven bieden en
de zorg in de toekomst toegankelijk, betaalbaar en van goede kwaliteit te houden.
Belangrijke thema’s zijn daarbij:

1. De arbeidsmarkt wordt steeds krapper

2. Eisen aan veiligheid en kwaliteit nemen verder toe.

3. Zorgkosten dreigen onbetaalbaar te worden en de dubbele vergrijzing doet het beroep
op de zorg de komende jaren nog sterker groeien

In haar strategisch document «Gelre 2025» heeft het ziekenhuis beschreven welk antwoord
het heeft geformuleerd op deze strategische uitdagingen. Hoe de zorg het beste ingericht
kan worden en wat de functie van de (poli)klinische locaties daarbij kan zijn, is
één van de onderdelen uit deze strategische koers.

Vraag 4

Is het juist dat de Gelre ziekenhuizen financieel gezond zijn en er geen duidelijke
financiële noodzaak bestaat om zorg in Zutphen af te bouwen?2

Antwoord 4

Het is juist dat Gelre op dit moment financieel gezond is. Maar het rendement zal,
aldus het ziekenhuis, de komende jaren omhoog moeten (afgelopen jaren was deze rond
de 1%) om de toekomstige noodzakelijke investeringen te kunnen financieren. Dit financiële
aspect speelt dus wel mee. De zorgvraag in het adherentiegebied van Gelre groeit de
komende jaren fors. Het ziekenhuis verwacht bovendien de komende jaren fors te moeten
investeren, bijvoorbeeld in zorgtechnologie, om kwalitatief hoogwaardige zorg te kunnen
blijven bieden en e-health toepassingen (voor zorg op afstand) te kunnen toepassen.
Ook om daarmee een goede informatie-uitwisseling met zowel patiënten als andere zorgverleners
te kunnen garanderen. Of er zorg in Zutphen wordt afgebouwd, is volgens het ziekenhuis
nog helemaal niet aan de orde. Het ziekenhuis onderzoekt op dit moment hoe ze de zorg
voor de burgers in haar regio toekomstbestendig kan inrichten en welke functies bestaande
(poli)klinische locaties daarbij hebben.

Vraag 5

Klopt het dat juist het Gelre Zutphen het financieel goed doet, zoals we van de werkvloer
vernemen?

Antwoord 5

Zie het antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Is het juist dat de Gelre ziekenhuizen een met 80% of meer relatief hoge adherentie
(marktaandeel) kennen in hun verzorgingsgebied met 350.000 inwoners? Is dit niet een
aanwijzing dat de zorg in de ziekenhuizen, zoals ook in Zutphen wordt aangeboden,
zeer wordt gewaardeerd?3

Antwoord 6

Het primaire verzorgingsgebied van Gelre ziekenhuizen bestaat uit de gemeenten Apeldoorn,
Brummen, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen, met de gemeenten Berkelland en Rheden als
grootste buitengebieden. Gelre ziekenhuizen ligt in een dunbevolkt, landelijk gebied
met bijna 450.000 inwoners en heeft hierin ruim 60% marktaandeel. Het marktaandeel
in het primaire verzorgingsgebied (exclusief Berkelland en Rheden) is 72%. De zorgvraag
in de regio van Gelre wordt gevormd door een bovengemiddeld vergrijsde bevolking die
op andere demografische en gezondheidskenmerken niet sterk afwijkt van het Nederlands
gemiddelde. Reistijd en toegangstijd lijken voor inwoners in de regio belangrijk in
de keuze voor een ziekenhuis; alle ziekenhuizen in de regio beschikken over een 24/7
SEH en acute verloskunde. Patiënten waarderen Gelre gemiddeld met een 8,5. Deze score
is vergelijkbaar met andere ziekenhuizen in de benchmark.

Vraag 7

Op welke manier behoudt het ziekenhuis in Zutphen een spoedeisende hulp en intensive
care?

Antwoord 7

Het ziekenhuis onderzoekt op dit moment hoe ze de zorg voor de burgers in haar regio
toekomstbestendig kan inrichten en welke functies bestaande (poli)klinische locaties
daarbij hebben. Ook de spoedeisende hulp en de intensive care zorg maken deel uit
van dit onderzoek. Het ziekenhuis is dus momenteel bezig met een verkenning van de
toekomstige invulling van de locaties. Ook de stakeholders (gemeentebesturen, zorgverzekeraars,
huisartsen, VVT-organisaties en patiënten vertegenwoordiging) worden daarbij in een
vroeg stadium betrokken.

Vraag 8

Kunnen inwoners uit de omgeving er in de toekomst nog terecht voor bijvoorbeeld kraamzorg,
een chemokuur of bloedtransfusies?

Antwoord 8

Chemokuren zal het ziekenhuis blijven aanbieden. Dit gebeurt momenteel ook al in de
thuissituatie. Hetzelfde geldt voor bloedtransfusies.

Vraag 9

Blijft het ziekenhuis in Zutphen een volwaardig basisziekenhuis met 24/7 acute zorg
en acute verloskunde?

Antwoord 9

Zie ook vraag 7. Het ziekenhuis onderzoekt op dit moment hoe ze de zorg voor de burgers
in haar regio toekomstbestendig kan inrichten en welke functies bestaande (poli)klinische
locaties daarbij hebben. Ook de spoedeisende hulp en de acute verloskunde maken deel
uit van dit onderzoek.

Vraag 10

In hoeverre moeten de patiënt en de bevolking die van het ziekenhuis gebruik maken,
een bepalende stem hebben bij het behoud van een volwaardig basisziekenhuis?

Antwoord 10

Wat burgers vinden moet zwaar meewegen in het besluit dat een zorgaanbieder neemt.
Inwoners moeten de gelegenheid krijgen hun zorgen en wensen te uiten en de zorgaanbieder
moet helder maken wat hij daarmee doet. Binnen deze randvoorwaarden is de uiteindelijke
beslissing aan de zorgaanbieder, in overleg met de zorgverzekeraars die zorgplicht
hebben en voldoende goede en bereikbare zorg moeten inkopen.

Vraag 11

Als we uitgaan van de bereikbaarheidsnorm dat een patiënt met eigen vervoer binnen
20 minuten een volwaardig basisziekenhuis moet kunnen bereiken, moet het ziekenhuis
in Zutphen dan een volwaardig basisziekenhuis met een 24/7 spoedeisende hulp en acute
verloskunde blijven?4

Antwoord 11

Voor de beschikbaarheid van acute zorg (spoedeisende hulp en acute verloskunde) geldt
momenteel een 45-minutennorm. In september 2020 is hierover een advies van de Gezondheidsraad
verschenen dat ik naar uw Kamer heb gestuurd. Het is aan een volgend kabinet om hierop
te reageren. Overigens geldt als er een concreet voornemen is om de locatie Zutphen
te sluiten er een bereikbaarheidsanalyse moeten worden opgevraagd bij het RIVM door
het ziekenhuis. Het RIVM zal op basis van deze analyse bepalen of de locatie in Zutphen
als een «gevoelig» ziekenhuis wordt aangemerkt. Met «gevoelig» wordt bedoeld dat sluiting
van een SEH of afdeling acute verloskunde tot gevolg heeft dat het aantal mensen dat
volgens de modelberekeningen niet meer binnen 45 minuten naar een SEH vervoerd kan
worden toeneemt. Om die reden mogen deze afdelingen dan niet sluiten.

Vraag 12

Laten de ervaringen van de coronacrisis, met een chronisch tekort aan acute zorg en
ziekenhuiscapaciteit, niet zien dat het verder verdwijnen van volwaardige basisziekenhuizen
en ziekenhuiscapaciteit moet worden tegengegaan en extra investeringen in personeel
en capaciteit noodzakelijk zijn?5, 6

Antwoord 12

Het zorglandschap is in beweging, op weg naar de juiste zorg op de juiste plek. Ik
vind het belangrijk dat zorg voor iedereen beschikbaar is: dichtbij waar dat kan,
en verder weg waar dat moet, bijvoorbeeld om te kunnen garanderen dat iedereen die
hoogcomplexe zorg nodig heeft erop kan rekenen dat hij ook goede kwaliteit van zorg
ontvangt. Bij alle ontwikkelingen in het zorglandschap moet steeds weer een balans
worden gezocht tussen die drie publieke waarden: kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid
van zorg. Ik wil niet alleen kijken naar de beschikbaarheid van zorg op dit moment
maar ik wil ook borgen dat de zorg in de toekomst beschikbaar blijft. We moeten vooruitkijken.
Wat verwachten we in de toekomst en hoe kunnen we ons daarop voorbereiden? Ontwikkelingen
die daarbij een rol spelen zijn bijvoorbeeld de stijging van de zorgvraag door onder
andere vergrijzing en een toename van het aantal chronische zieken, en tegelijkertijd
een afname van het aantal mensen dat deze zorg kan leveren omdat de arbeidsmarkt krapper
wordt en minder mensen mantelzorg kunnen leveren. Het is aan een volgend kabinet om
samen met alle partijen in het veld op deze en andere uitdagingen waar we in de zorg
voor staan, te anticiperen en te reageren.

Vraag 13

Vindt u het uw taak om u te bemoeien met de ontwikkelingen in de Gelre ziekenhuizen
of wilt u dit overlaten aan de markt en de commerciële zorgverzekeraars?

Antwoord 13

Zorgverzekeraars hebben een wettelijke zorgplicht; daaronder valt ook de bereikbaarheid.
De NZa ziet toe op de naleving van de zorgplicht door zorgverzekeraars en gebruikt
daarbij de bereikbaarheidsnormen als leidraad. In de (concept) AMvB acute zorg wordt
bepaald dat zorgaanbieders op verzoek van een zorgverzekeraar de medewerking moeten
verlenen die redelijkerwijs kan worden gevergd en noodzakelijk is voor het door de
zorgverzekeraar voldoen aan de zorgplicht. Op deze manier wordt zo goed mogelijk geborgd
dat een zorgaanbieder het aanbod van acute zorg niet lichtvaardig sluit en dat andere
zorgaanbieders eraan meewerken dat er voldoende aanbod is van acute zorg in de regio.
Daarbij is de IGJ de toezichthouder op de verplichtingen voor de zorgaanbieders en
de NZa de toezichthouder op de naleving van de zorgplicht door de zorgverzekeraars.