Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Lee over de executie van ruim tien onbewapende mannen door Ethiopische soldaten

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 18 mei 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met de executie, waarvan gefilmde beelden onder meer vertoond zijn door
CNN en de BBC, van ruim tien onbewapende mannen door Ethiopische soldaten, die zich
afgelopen januari in de omgeving van het plaatsje Mahbere Dego in de regio Tigray
heeft voorgedaan?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met de berichtgeving van CNN en BBC over dit verschrikkelijke voorval.

Vraag 2

Bent u bekend met de veroordeling van dit afschuwelijke geweld die de G7 hierover
naar buiten heeft gebracht?2

Antwoord 2

Ik ben bekend met de verklaring van de Ministers van Buitenlandse Zaken van de G7
over de situatie in Tigray van 2 april jongstleden. Hoewel deze verklaring niet direct
refereerde aan de berichtgeving van CNN en BBC, spreekt uit de verklaring helder dat
de G7 de mensenrechtenschendingen in Tigray veroordeelt.

Vraag 3

Hebben Nederland en de hele Europese Unie zich al aangesloten bij deze veroordeling?

Antwoord 3

Nederland en de EU hebben zich herhaaldelijk en in duidelijke bewoordingen uitgesproken
over mensenrechtenschendingen in Tigray, onder meer in de Raadsconclusies van de Raad
Buitenlandse Zaken van 11 maart. Ook de Finse Minister van Buitenlandse Zaken Haavisto,
die op verzoek van de Hoge Vertegenwoordiger Borrell in april opnieuw naar Ethiopië
is afgereisd, heeft de Ethiopische autoriteiten nogmaals opgeroepen tot een einde
aan het geweld. Ik heb in de Raad Buitenlandse Zaken van 19 april mijn zorgen uitgesproken
over het aanhoudende geweld en de mensenrechtenschendingen en tevens de oproep gedaan
aan de EU om gezamenlijk de situatie in Ethiopië te agenderen in de VN-Mensenrechtenraad.

Vraag 4

Deelt u met de G7 ook het oordeel dat het «essentieel is dat er er een onafhankelijk,
transparant en onpartijdig onderzoek plaats vindt naar de gemelde misdaden» en dat
degenen die verantwoordelijk zijn voor deze misdadige schending van mensenrechten
ter verantwoording worden geroepen? Zo ja, welke concrete stappen zult u zetten om
dit te bevorderen?

Antwoord 4

Ja, ik deel deze opvatting van de G7, waartoe al eerder werd opgeroepen in een mede
door Nederland geïnitieerde verklaring in de Mensenrechtenraad. Inmiddels is een akkoord
bereikt tussen de onafhankelijke Ethiopische Mensenrechtencommissie (EHRC) en het
kantoor van de VN Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR) om gezamenlijk onderzoek
te doen naar mensenrechtenschendingen in Tigray. Nederland heeft zich bereid verklaard
financieel bij te dragen aan de kosten van een dergelijk onderzoek.

Vraag 5

Bent u van oordeel dat dit bewijs van misdaden tegen de menselijkheid onderdeel vormt
van een patroon van het extreem gewelddadige optreden van Ethiopische autoriteiten
in de regio Tigray?

Antwoord 5

Ik maak mij grote zorgen over de aanhoudende berichten over het zeer gewelddadig optreden
van de Ethiopische autoriteiten, evenals van Eritrese troepen, en van milities uit
de naburige Amhara regio van Ethiopië. Mogelijk gaat het om zeer ernstige schendingen
van het internationaal recht. Het kabinet hecht er belang aan dat het onafhankelijk
onderzoek van EHRC en OHCHR afgewacht wordt, zodat kan worden vastgesteld wat de feiten
zijn en wie daarvoor verantwoordelijk moet worden gehouden.

Vraag 6

Duidt dit patroon – van extreem seksueel en gender gerelateerd geweld, gedwongen huisuitzettingen
en verplaatsing van duizenden burgers én gruwelijke massamoorden – in uw ogen op een
bewust in gang gezette etnische zuivering? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke additionele
sancties of andere maatregelen zouden hierop volgens u en/of de Europese Unie moeten
volgen?

Antwoord 6

De berichten uit Tigray, inclusief die over extreem seksueel en gender gerelateerd
geweld, gedwongen huisuitzettingen en verplaatsing van duizenden burgers én gruwelijke
massamoorden, zijn zeer zorgwekkend. Informatie over gebeurtenissen in Tigray blijft
vooralsnog beperkt, en lastig te verifiëren. Dat maakt het moeilijk om vast te stellen
in hoeverre sprake is van gecoördineerde acties. Onafhankelijk onderzoek door EHRC
en OHCHR zal moeten uitwijzen wat de feiten zijn en in hoeverre er sprake is van dergelijke
gecoördineerde acties.

Naast het aansprakelijk stellen van de verantwoordelijken voor reeds gepleegde misdaden
is het van belang nieuwe misdaden te voorkomen door te zoeken naar een uitweg uit
het gewapend conflict. Nederland en de EU zetten in op dialoog als oplossing van het
conflict. Hiervoor is medewerking van alle strijdende partijen noodzakelijk. Het besluit
van de Europese Commissie in december om begrotingssteun voor Ethiopië aan te houden
is hier ook op gericht. Ik steun dit besluit, inclusief de voorwaarden die de Commissie
heeft gesteld voor hervatting van de steun. Hieronder valt, naast onafhankelijk mensenrechtenonderzoek
en toegang voor humanitaire hulp, een staakt-het-vuren. Ik heb dit in de Raad Buitenlandse
Zaken van 19 april ook uitgesproken.

De internationale druk heeft recent geleid tot toezeggingen van de Ethiopische regering
met betrekking tot humanitaire toegang, mensenrechtenonderzoek, en terugtrekking van
Eritrese troepen. Dit is echter niet voldoende. Nederland en de EU zullen, in samenspraak
met andere internationale partners zoals de Verenigde Staten, zich in blijven spannen
voor een politieke oplossing. Mocht Nederland in samenspraak met deze gelijkgezinde
landen tot de conclusie komen dat de huidige inzet niet afdoende is, zal gekeken worden
naar andere middelen die de internationale gemeenschap ter beschikking heeft die bij
kunnen dragen aan een einde aan het geweld.

Vraag 7

Worden de Nederlandse inspanningen gericht op humanitaire hulp aan en bestrijding
van honger bij gevluchte burgers uit deze regio verder opgevoerd? Zo ja, hoe? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 7

Het voortdurende geweld in de regio is de belangrijkste oorzaak voor het gebrek aan
voedsel voor burgers in de Tigray, inclusief intern ontheemden en vluchtelingen. Dit
heeft de Humanitaire Coördinator van de VN, Mark Lowcock, op 16 april nog benadrukt
in de VN-Veiligheidsraad. Naast de urgente noden die op dit moment bestaan, is er
een reële kans dat honger een langdurig probleem in Tigray wordt indien in de komende
maanden boeren niet in staat zijn te zaaien. Ook hierbij zal de veiligheidssituatie
de grootste factor zijn.

Nederland heeft recent een aanvullende financiële bijdrage geleverd aan de humanitaire
operatie in Ethiopië middels een contributie van EUR 1,5 miljoen euro voor het emergency appeal voor Tigray van de Internationale Federatie van het Rode Kruis (IFRC). Het betreft
hier zowel hulp aan vluchtelingen uit Tigray in Soedan, als hulp in andere delen van
Ethiopië die recent te lijden hebben gehad onder geweld. Tot slot is een deel van
de bijdrage vrij inzetbaar voor de respons van het IFRC op de crisis in Tigray. De
totale Nederlandse bijdrage voor humanitaire hulp voor de Tigray respons in 2021 komt
daarmee op ruim EUR 9,5 miljoen euro.

Vraag 8

Bent u al in staat (of bereid) om te onderzoeken hoe, bijvoorbeeld via steun aan maatschappelijke
organisaties die toegang hebben tot de regio Tigray, meer informatie en bewijs over
misdaden tegen de menselijkheid vergaard kunnen worden en deze beschikbaar kunnen
worden gesteld aan autoriteiten met een mondiale jurisdictie?

Antwoord 8

Gezien de bemoedigende resultaten van voorlopig onderzoek door EHRC zet Nederland
op dit moment in op onderzoek door EHRC en OHCHR. Nederland heeft zich bereid verklaard
financieel bij te dragen aan de kosten van dat onderzoek. Wel is het voor het kabinet
van belang dat OHCHR ook onafhankelijk conclusies kan trekken. OHCHR heeft dit inmiddels
ook toegezegd. Resultaten van het gezamenlijke onderzoek dienen in eerste instantie
gebruikt te worden door de Ethiopische autoriteiten voor rechtsvervolging waar daar
aanleiding toe bestaat. Daarnaast vindt Nederland het belangrijk dat er toegang is
tot Tigray voor andere onafhankelijke mensenrechtenorganisaties en voor journalisten
om aanvullend onderzoek te doen.