Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kathmann en Van Nispen over het stopzetten van AMBER Alert

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 3 mei 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2521.

Vraag 1

Kent u het bericht «Politie stopt met Amber Alert, tot grote verrassing van Amber
Alert»?1 en herinnert zich uw antwoorden over Amber Alert geuit tijdens het vragenuur van
12 december 2017?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het waarschuwingssysteem Amber Alert ten aanzien van de vermissing
van een kind een grote naamsbekendheid en bereik binnen Nederland heeft? Zo ja, in
hoeverre is bij het besluit te stoppen met Amber Alert daar rekening mee gehouden
en waarom wordt dit weggegooid? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

In tegenstelling tot wat veel van de berichtgeving doet vermoeden, stopt de politie
niet met de functionaliteit vermist-kind-alertering. De politie heeft besloten het
commerciële contract met het bedrijf Netpresenter B.V. voor de dienstverlening voor
deze functionaliteit, die momenteel de merknaam AMBER Alert draagt, niet te verlengen3 en kiest ervoor deze functionaliteit onder te brengen bij het alerteringssysteem
Burgernet dat in eigendom en beheer van de politie is. Daarmee zullen vermist-kind-alerteringen
voortaan onder de herkenbare naam en huisstijl van Burgernet verschijnen, in plaats
van onder de merknaam AMBER Alert. Uiteraard zal deze overgang duidelijk aan het publiek
kenbaar worden gemaakt. Daarbij merk ik op dat een deel van de alerteringen vanuit
Burgernet ook nu al vermissingen betreft, waaronder vermissingen van kinderen.

Vraag 3

Waar is uw veronderstelling, dat berichten over vermissingen herkenbaarder worden
als ze allemaal onder één systeem komen te vallen, op gebaseerd? Welk onderzoek ligt
hieraan ten grondslag?

Antwoord 3

In mijn brief van 1 april jl.4 heb ik gemeld dat vermist-kind-berichten vanaf 22 juli a.s. onder de herkenbare naam
en huisstijl van Burgernet zullen verschijnen en dat integratie van de vermist-kind-functionaliteit
binnen Burgernet bijdraagt aan het overzichtelijker inrichten van de alerteringsfamilie.
Tevens heb ik gemeld dat, door het integreren in een systeem dat eigendom van de politie
is, de politie zich in dit belangrijke proces losmaakt van commerciële partijen en
meer controle heeft over de alerteringen, alerteringssystematiek en de privacy-aspecten
rondom alertering en opsporingsberichtgeving.

Vraag 4

Deelt u de mening dat bij kindontvoeringen het slachtoffer vaak naar het buitenland
wordt ontvoerd? Zo ja, deelt u dan ook de mening dat het nationale systeem van Burgernet
daar geen rol in kan spelen terwijl Amber Alert wel internationaal actief is? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 4

Het gebeurt inderdaad soms dat kinderen worden ontvoerd naar het buitenland. Als de
politie indicaties heeft dat gebeurd is, zal zij in haar opsporingsonderzoek ook het
buitenland betrekken. Het doorgeven van vermist-kind-alerteringen aan buitenlandse
opsporingsinstanties kan daarbij een middel zijn. In Europees verband houden politiefunctionarissen
van de aangesloten lidstaten contact met elkaar via een internationaal netwerk. Ook
Nederland is hierbij aangesloten en vervult hierbij een actieve rol.

Aangesloten landen gebruiken verschillende systemen om dergelijke alerteringen door
te geven. Het doorgeven van alerteringen aan het buitenland staat los van het gebruikte
systeem.

Volledigheidshalve merk ik nog op dat AMBER Alert (Nederland) een merknaam is, geen
organisatie op zich. De heer Hoen, eigenaar van Netpresenter, heeft in 2008 het initiatief
genomen een soortgelijk systeem als het AMBER Alert dat in Amerika reeds bestond op
te zetten in Nederland en is merkhouder voor Nederland voor de naam en het beeldmerk
AMBER Alert. Vanaf 2011 tot heden heeft Netpresenter de dienstverlening rondom vermist-kind-alertering
voor de politie uitgevoerd op basis van een commercieel contract.

Vraag 5

Hoe kan voorkomen worden dat waarschuwingen over vermiste kinderen verloren raken
tussen de hoeveelheid berichten over tal van andere onderwerpen via Burgernet?

Antwoord 5

Landelijk te verzenden vermist-kind-berichten krijgen na de integratie bij Burgernet
een eigen onderscheidende titel en in het oog springende weergave (met foto van het
kind), waardoor de ontvanger direct ziet dat het om een vermist kind gaat. Ook kiest
de politie bij een landelijke vermist-kind-alertering voor landelijke verspreidingskanalen,
zoals de landelijke media, of bijvoorbeeld voor de inzet van de matrixborden boven
snelwegen wanneer er een concreet voertuig en eventueel kenteken bekend is waarnaar
uitgekeken moet worden.

Voor wat betreft de hoeveelheid berichten via Burgernet (over andere onderwerpen)
merk ik op dat via Burgernet alerteringen voor incidenten of vermissingen – anders
dan de landelijk te verzenden vermist-kind-berichten – lokaal worden verstuurd. Dit
betekent dat burgers alleen een bericht ontvangen als er iets in hun omgeving gebeurt.
Door de lokale Burgernet alerteringen zo gericht mogelijk te versturen, blijft het
aantal burgers dat als gevolg van een incident of vermissing een lokale alert ontvangt,
en daarmee het totale aantal alerts dat een individuele burger ontvangt, beperkt.
Een landelijk verzonden vermist-kind-bericht zal dan ook naar verwachting voldoende
aandacht trekken tussen eventuele andere berichten.

Vraag 6

Welk bedrag wordt bespaard door Amber Alert stop te zetten en waarschuwingen over
kindvermissingen onder te brengen bij Burgernet? Staat dit in verhouding tot de investeringen
in Amber Alert die geleid hebben tot een effectief systeem van waarschuwingen in het
geval van vermiste kinderen?

Antwoord 6

Kostenbesparing is niet de aanleiding voor de keuze om de functionaliteit vermist-kind-alertering
onder te brengen bij Burgernet. Wel beschouw ik het als bijkomend voordeel dat door
de samenvoeging efficiencywinst op het beheer kan worden behaald waardoor de structurele
kosten aanzienlijk lager zullen zijn. Deze efficiencywinst valt op dit moment niet
nader te kwantificeren.

In de huidige situatie bedragen de totale kosten voor het verzenden van AMBER Alerts
en Vermist Kind Alerts jaarlijks ca. € 1,1 miljoen. Dit bedrag is opgebouwd uit een
vast bedrag van jaarlijks € 1.060.497,24 inclusief BTW voor de dienstverlening door
Netpresenter en een variabel bedrag voor de kosten van het verzenden van sms-berichten
door de politieorganisatie. Het contract betreft het door de politie, via de digitale
infrastructuur van Netpresenter, doen uitgaan van alerts en opsporingsberichten rond
de vermissing van kinderen. Gemiddeld gaat het per jaar om 1 tot 3 AMBER Alerts en
8 tot 10 Vermist Kind Alerts. AMBER Alerts zijn landelijke berichten die worden verzonden
als het vermoeden bestaat dat het vermiste kind in direct levensgevaar is. Vermist
Kind Alerts zijn veelal regionale berichten, die worden verzonden indien er geen sprake
is van levensgevaar, maar de politie zich wel ernstige zorgen maakt om het welzijn
van het kind en snel en gericht handelen noodzakelijk is.

Voor de uitbreiding van Burgernet met de vermist-kind-functionaliteit wordt door de
politie een eenmalige investering van ca. € 200.000 gedaan. De structurele kosten
voor het beheer (meerkosten op het huidige beheer van Burgernet) zijn nog niet exact
te kwantificeren, maar zullen aanzienlijk lager zijn dan de kosten van het huidige
contract.

Vraag 7

Is er overleg met Amber Alert geweest over de stopzetting van Amber Alert? Zo ja,
wanneer en zijn argumenten van Amber Alert om door te gaan meegenomen in de overweging
om toch daarmee te stoppen? Zo ja, hoe is er dan toch tot dat besluit gekomen?

Antwoord 7

Allereerst wil ik nogmaals benadrukken dat de politie het verzorgen van vermist-kind-alerteringen
continueert. De politie heeft besloten het contract met de firma Netpresenter te beëindigen
omdat verlenging onrechtmatig zou zijn. De politie kiest ervoor deze functionaliteit
onder te brengen bij het alerteringssysteem Burgernet dat in eigendom en in eigen
beheer van de politie is. Daarmee zullen vermist-kind-alerteringen voortaan onder
de naam Burgernet verschijnen.

De vraag of er «overleg met AMBER Alert» is geweest interpreteer ik als de vraag of
er overleg met de firma Netpresenter B.V. is geweest. Netpresenter is in de huidige
situatie contractpartij van de politie. Als zodanig heeft de politie Netpresenter
vroegtijdig in 2017 op de hoogte gebracht van de noodzaak en het voornemen tot aanbesteden
van de functionaliteit vermist-kind-alertering. Netpresenter heeft in reactie daarop,
zowel in gesprekken als met juridische procedures, kenbaar gemaakt zich tegen deze
aanbesteding te verzetten. Na de uitspraak in hoger beroep in 20205 resteerden geen juridische belemmeringen meer voor een andere invulling van de functionaliteit
vermist-kind-alertering.

Het besluit om de functionaliteit vermist-kind-alertering te integreren in Burgernet
is op 1 april jl. mondeling en schriftelijk aan Netpresenter medegedeeld. Aansluitend
op dat gesprek is de brief aan uw Kamer verzonden, met daarin de motivatie op dit
besluit. Voor een uitgebreidere toelichting hoe dit besluit tot stand is gekomen,
verwijs ik u kortheidshalve naar het antwoord op vraag 2 van de vragen van de leden
Van der Werf en Smeets (beiden D66), die in samenhang met onderhavige vragen zijn
beantwoord.

Vraag 8

Waarom was u in 2017 nog «zeer enthousiast [...] over Amber Alert» en benadrukte u
nog uitdrukkelijk het succes van Amber Alert en stelde dat Amber Alert «zich de afgelopen
jaren [heeft] bewezen en zal dat in de toekomst ook doen»?6 en waarom bent u nu blijkbaar minder enthousiast geworden?

Antwoord 8

Zoals ik in mijn brief van 1 april jl. heb gesteld, is vermist-kind-alertering van
grote waarde om ontvoerde of in levensgevaar verkerende kinderen terug te vinden,
door de vermissing razendsnel en op grote schaal onder de aandacht van burgers en
bedrijven te brengen. In de periode van 2008 tot nu heeft de firma Netpresenter deze
functionaliteit op een goede manier aangeboden onder de merknaam AMBER Alert. In mijn
beantwoording tijdens het mondelinge vragenuur van 12 december 20177 heb ik dan ook mijn lof hiervoor uitgesproken, zoals diverse van mijn ambtsvoorgangers
eerder.

Ik ben onverminderd enthousiast over en overtuigd van nut en noodzaak van een vermist-kind-functionaliteit.
Deze functionaliteit wordt dan ook gecontinueerd. De keuze om deze functionaliteit
te integreren in Burgernet vloeit voort uit de gewijzigde omstandigheid dat door de
vernieuwing van Burgernet dit systeem goed geëquipeerd is om de vermist-kind-berichten
te gaan versturen en dit ook past in het bredere beleid rondom alerteren. Burgernet
2.0 beschikt over onder meer de mogelijkheid om landelijke berichten te versturen
en de mogelijkheid om beeldmateriaal mee te zenden. Bovendien is Burgernet in eigendom
van de politie.

Mijn waardering zoals ik die destijds heb uitgesproken voor het werk dat Netpresenter
gedurende de contractperiode heeft verricht is onveranderd. De keuze voor beëindiging
van het contract met Netpresenter vloeit voort, zoals ik ook op 12 december 2017 aan
uw Kamer heb uitgelegd, uit de geconstateerde onrechtmatigheid van verdere verlenging
van het contract.

Vraag 9

Deelt u de mening dat uit niets blijkt dat Burgernet ten aanzien van waarschuwingen
van kindontvoeringen effectiever zal worden dan Amber Alert en wellicht zelfs minder
effectief? Zo ja, waarom stopt u dan toch met Amber Alert? Zo nee, waar blijkt het
tegendeel dan precies uit?

Antwoord 9

Ik ben van mening dat niet blijkt dat de functionaliteit vermist-kind-alertering na
integratie binnen Burgernet minder effectief zal worden dan de huidige alertering
door Netpresenter onder de naam AMBER Alert.

De reden voor beëindiging van het huidige contract met Netpresenter is, zoals al in
2017 aan Netpresenter is gemeld, de geconstateerde onrechtmatigheid van dit contract.
Het feit dat de beëindiging van het contract is uitgesteld naar aanleiding van de
door Netpresenter gevoerde juridische procedures verandert niets aan deze constatering
uit 2017.

Vraag 10

Wilt u terugkomen op het besluit om met Amber Alert te stoppen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Allereerst herhaal ik, zoals gesteld in het antwoord op vraag 2, dat de politie het
verzenden van vermist-kind-alerteringen continueert. De politie beëindigt het contract
met de firma Netpresenter voor de dienstverlening daarvoor en kiest ervoor de functionaliteit
vermist-kind-alertering onder te brengen bij het alerteringssysteem Burgernet dat
in eigendom en eigen beheer van de politie is. Daarmee zullen vermist-kind-alerteringen
voortaan onder de naam Burgernet verschijnen, in plaats van onder de merknaam AMBER
Alert.

Ik onderschrijf dit besluit van de politie, dat op zorgvuldige wijze tot stand is
gekomen en bovendien een onrechtmatige situatie opheft, en ben niet van mening dat
de politie terug zou moeten komen op dit besluit.

Samen met de politie ben ik ervan overtuigd dat de politie met de integratie in Burgernet
een kwalitatief goed en toekomstbestendig product kan neerzetten, waarbij het uitgangspunt
is dat de huidige kwaliteit en functionaliteit van de vermist-kind-voorziening gehandhaafd
blijven.

Vraag 11

Kunt u bovenstaande vragen afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 11

Ja.