Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Leijten over burgers die in 2021 ongevraagd een voorlopige aanslag krijgen

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst)
(ontvangen 20 april 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021,
nr. 2193.

Vraag 1

Bent u bekend met de toename van het aantal mensen dat in 2021 voor het eerst een
voorlopige aanslag heeft ontvangen?

Antwoord 1

Nee, ik ben niet bekend met dit feit. Volgens onze gegevens is er sprake van een afname
van voor het eerst opgelegde positieve (door de belastingplichtige te betalen) voorlopige
aanslagen.

Jaar

aantal belastingplichtigen dat voor het eerst een ongevraagde positieve voorlopige
aanslag heeft ontvangen

2021

265.000

2020

277.000

Vraag 2

Kunt u aangeven waarom deze mensen een voorlopige aanslag krijgen terwijl zij die
nooit eerder hebben gehad en om hoeveel mensen het gaat?

Antwoord 2

Doel is de belastingheffing zo goed mogelijk aan te laten aansluiten bij het moment
waarop de te belasten inkomsten ook worden genoten. Daarom is er het systeem van voorheffingen,
zoals inhouding van loonheffing op loon en uitkeringen, en dat van voorlopige aanslagen,
in gevallen waarin geen sprake is van inhouding van voorheffingen of de voorheffingen
niet juist berekend kunnen worden. De belasting wordt dan betaald op het moment waarop
het inkomen wordt verdiend. Dit geeft duidelijkheid aan belastingplichtigen («Hoeveel
houd ik netto over?») en voorkomt ook onverwachte aanslagen achteraf.

Bij (onverwachte) aanslagen achteraf, een jaar nadat het inkomen is genoten en soms
langer dan een jaar, bestaat het risico dat de belastingplichtige onvoldoende rekening
heeft gehouden met de verschuldigde belasting op het eerder genoten inkomen. Hierdoor
kunnen betalingsproblemen ontstaan. Dit speelt vooral als de inkomenspositie van de
belastingplichtige op dat moment veranderd is. In dat geval sluit de belastingheffing
niet (meer) aan bij de inkomsten van dat moment. De Belastingdienst beoogt daarom
om zoveel als mogelijk in de actualiteit belasting te heffen, in het belang van de
belastingplichtige. Daarom wordt er voortdurend gestreefd naar verbeteringen in het
voorlopige aanslagenproces.

Door voorlopige aanslagen gerichter op te leggen en daarmee aan te sluiten bij de
actuele situatie van belastingplichtigen vindt belastingheffing meer in de actualiteit
plaats. Met een voorlopige aanslag bieden we mensen de gelegenheid om gespreid (maandelijks)
te betalen, om zo een te betalen bedrag in één keer te voorkomen, hetgeen mogelijk
met belastingrente gepaard gaat. Het is echter ook mogelijk om in één keer te betalen,
als men dat wil.

De Belastingdienst beschikt over steeds meer gegevens en mogelijkheden om voorlopige
aanslagen gerichter en kwalitatief beter op te leggen. Een belangrijk signaal om voor
de eerste keer een voorlopige aanslag op te leggen is het voorkomen van betalingsproblemen
in de situatie waarin een belastingplichtige voor de eerste keer een relatief hoge
definitieve aanslag heeft gekregen.

De voorlopige aanslag 2021 is gebaseerd op gegevens van het jaar 2020 of 2019. Het
is mogelijk dat de situatie van de belastingplichtige is veranderd, waardoor de voorlopige
aanslag te hoog of te laag is vastgesteld. De belastingplichtige kan dan nieuwe gegevens
aanleveren waarmee de voorlopige aanslag wordt herzien. De Belastingdienst wijst in
de communicatie over de voorlopige aanslag nadrukkelijk op de mogelijkheid om de voorlopige
aanslag aan te kunnen passen. De communicatie hierover en de mogelijkheden om de voorlopige
aanslag aan te passen wil de Belastingdienst verder verbeteren.

Vraag 3

Kunt u aangeven waarom velen van hen individueel worden aangeslagen in plaats van
met hun fiscaal partner?

Antwoord 3

De inkomstenbelasting is een individuele heffing. De fiscale partner ontvangt alleen
een voorlopige aanslag 2021 als uit de gegevens van de Belastingdienst blijkt dat
ook hij/zij in aanmerking komt voor een voorlopige aanslag.

Vraag 4

Kunt u aangeven waarom sommigen ook een voorlopige aanslag kregen over 2022 en om
hoeveel mensen het hierbij ging?

Antwoord 4

De Belastingdienst heeft geen voorlopige aanslagen over 2022 verstuurd. De voorlopige
aanslag 2022 wordt voor het eerst verstuurd in december 2021 (voorlopige teruggaven)
en in januari 2022 (voorlopige aanslagen met een te betalen bedrag).

Vraag 5

Waarom vermeldt de site van de Belastingdienst dat ongevraagde voorlopige aanslagen
verstuurd worden omdat de dienst «steeds vaker van tevoren [kan] inschatten hoeveel
inkomstenbelasting [iemand] moet betalen in het komende jaar»? Hoe verhoudt zich dit
volgens u tot de meer persoonlijke aanpak die u eerder heeft aangekondigd?

Antwoord 5

De verbeterde gegevenspositie van de Belastingdienst en de doorgevoerde procesverbeteringen
in de automatisering leiden er toe dat de schatting van de verschuldigde inkomensbelasting
steeds beter aansluit op de actuele persoonlijke situatie van een belastingplichtige.
Het zorgt ervoor dat het verschil met de definitieve aanslag zo klein mogelijk is,
waardoor grote betalingen na afloop van het kalenderjaar zoveel mogelijk worden voorkomen.
De definitieve aanslag is dan het sluitstuk en geeft rechtszekerheid, maar het materiële
belang van deze aanslag neemt af.

De werkwijze van de Belastingdienst is er op gericht om zo goed mogelijk in te spelen
op de actuele persoonlijke situatie van belastingplichtigen.

Vraag 6

Heeft het versturen van deze voorlopige aanslagen relatie tot fraudebestrijding? Zo
ja, uit welke redenering volgt dit?

Antwoord 6

Nee, er is geen relatie met fraudebestrijding.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het ongevraagd versturen van voorlopige aanslagen aan deze mensen
leidt tot verbazing en ontsteltenis, zeker nadat hun vertrouwen in de Belastingdienst
is geschaad door de Toeslagenaffaire?

Antwoord 7

Ik kan me voorstellen dat het ontvangen van een onverwachte te betalen voorlopige
aanslag kan leiden tot vragen. Op de voorlopige aanslag wordt verwezen naar de website
van de Belastingdienst. Op de website van de Belastingdienst wordt toegelicht wat
de reden is dat belastingplichtigen ongevraagd een voorlopige aanslag 2021 krijgen.

Ik wil kijken hoe de communicatie rond de voorlopige aanslag verder verbeterd kan
worden omdat ik me realiseer dat vooral wanneer belastingplichtigen deze voor de eerste
keer ontvangen dit vragen oproept. Dit signaal neem ik ter harte en neem ik mee in
de voorbereiding van de communicatiecampagne voorlopige aanslag 2022.

Vraag 8

Deelt u de mening dat particulieren een voorlopige aanslag moeten ontvangen omdat
zij er zelf om gevraagd hebben? Zo ja, bent u bereid dit recht te zetten?

Antwoord 8

Nee, ik deel die mening niet. Zoals ik bij mijn antwoord op vraag 2 heb uiteengezet
vind ik het belangrijk dat het opleggen van voorlopige aanslagen zo goed mogelijk
plaatsvindt. Om die reden wil ik de vraag of een voorlopige aanslag wordt opgelegd
niet afhankelijk stellen van een handeling (een vraag) van belastingplichtigen, maar
van de feiten en omstandigheden van het geval. De Belastingdienst is hier door de
eerder genoemde verbeterde gegevenspositie en doorgevoerde procesverbeteringen in
de automatisering steeds beter toe in staat.

Ik wil hierbij ook verwijzen naar mijn reactie op het schriftelijk overleg over samenloop
loonbelasting en inkomstenbelasting bij meerdere pensioenen van 5 februari 2021, ons
kenmerk 2021-0000016467. In dit schriftelijk overleg werd aandacht gevraagd voor de
positie van AOW-gerechtigden met daarnaast een pensioen, die na afloop van het jaar
met een onverwachte te betalen definitieve aanslag worden geconfronteerd. In mijn
reactie heb ik aangegeven dat het mijn wens is dergelijke situaties te voorkomen en
dat een belangrijk middel daarbij is om aan deze doelgroep geautomatiseerd een voorlopige
aanslag op te leggen als de laatst vastgestelde definitieve aanslag (in 2021 is dat
die over het belastingjaar 2019) leidde tot een te betalen bedrag. In dergelijke gevallen
hoeven belastingplichtigen niet zelf een verzoek om een voorlopige aanslag te doen.
Zij hoeven dan zelf geen actie te ondernemen.

De belastingplichtige kan uiteraard daarnaast altijd zelf om een (nadere) voorlopige
aanslag verzoeken. Op basis van de reacties van burgers en ondernemers blijft de Belastingdienst
natuurlijk wel werken aan verbetering van het proces van de voorlopige aanslag. Dat
behelst ook het op eenvoudigere wijze kunnen aanpassen van de voorlopige aanslag als
daar aanleiding toe is. Wij zijn met dit onderzoek gestart.