Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Lacin en Van Kent over onderzoeken naar het veilig houden van asbestdakensanering

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-Van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat),
mede namens de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen 10 februari
2021).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de brief van VERAS, VVTB en Fenelab aan uw beiden departementen
(Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Infrastructuur (IenW) en Waterstaat) d.d. 30 december
2020 waarin de asbestbranche haar zorgen uit over een veilige en gezonde versnellingsaanpak
asbestdakensanering? Zo ja, wat is uw reactie op deze brief?

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met deze brief. Ik ben het met de stellers eens dat de veiligheid
van de werknemer èn de omgeving niet in het geding mogen zijn. Dit vergt een zorgvuldige
beleids- en besluitvorming. De toenmalige Staatssecretaris van SZW heeft uw Kamer
geïnformeerd in de brief van 9 november 2020 over een aanpassing van de arboregelgeving
waarmee afschaling naar risicoklasse 1 niet langer leidt tot het vervallen van de
certificatieplichtigheid van de werkzaamheden. Certificatieplichtigheid wordt in plaats
daarvan afhankelijk van het soort asbesttoepassing dat wordt verwijderd. In genoemde
brief is beschreven dat sterk verweerde buitentoepassingen van asbestcement worden
ingedeeld in de groep van toepassingen die alleen mogen worden verwijderd door gecertificeerde
bedrijven. Tevens is aangegeven dat het criterium sterk verweerd nader zou worden
uitgewerkt. Inmiddels is bekend dat in de wijziging van de Arboregeling zoals door
de Minister van SZW in internetconsultatie is gebracht, is voorgesteld de asbestdaken
op te nemen bij de asbesttoepassingen waarvoor de certificatieplicht zal gelden. De
internetconsultatie van de betreffende regeling is te vinden op www.internetconsultatie.nl/asbestregelgeving.

Vraag 2

Is het juist dat de rapportage van het Blootstellingsonderzoek Asbestdaken van Arcadis,
dat in opdracht van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat is uitgevoerd,
al sinds oktober 2020 beschikbaar is en nog steeds niet is aangeboden aan de Tweede
Kamer? Zo ja, want is daarvan dan de reden? Per wanneer kan de Kamer dit belangrijke
rapport wel inzien?

Antwoord 2

Inmiddels is het rapport aangeboden aan uw Kamer op 1 februari 2021 (Kamerstuk 25 834, nr. 176). De aanbieding heeft langer op zich laten wachten dan de bedoeling was in verband
met de noodzakelijke interdepartementale afstemming.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het onbegrijpelijk is dat in de kamerbrief van de Staatssecretaris
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) d.d. 9 november jl. wordt aangegeven dat
het saneren van asbestdaken zal worden vrijgesteld van de certificatieplicht, terwijl
uit de resultaten van het in vraag 2 genoemde Arcadis rapport blijkt dat er substantiële
vezelconcentraties optreden en dat differentiatie in het veiligheidsregime niet mogelijk
is? Kunt u aangeven hoe u hier tegenaan kijken?

Antwoord 3

In de brief van SZW van 9 november jl. staat een indeling van toepassingen waarvoor
al dan niet een certificatieplicht van toepassing wordt. In deze brief is geen uitspraak
gedaan over het saneren van asbestdaken. Inmiddels is bekend dat in de wijziging van
de Arboregeling zoals door de Minister van SZW in internetconsultatie is gebracht,
is voorgesteld de asbestdaken op te nemen bij de asbesttoepassingen waarvoor de certificatieplicht
zal gelden.

Zoals in mijn brief van 1 februari 2021 is aangegeven, geeft het Arcadisrapport weliswaar
aan dat er op basis van het uitgevoerde onderzoek onvoldoende basis is voor een besluit
over de opname van de sanering van alle asbestdaken in risicoklasse 1, maar dat betekent
niet dat differentiatie in het veiligheidsregime niet mogelijk zou zijn.

Vraag 4

Klopt het dat het beleidsvoornemen in de kamerbrief van 9 november 2020, waaronder
de indeling van asbestdaken in Groep A, is gebaseerd op het TNO onderzoek «Aanknopingspunten
voor differentiatie in risico's van werkzaamheden met asbest ten behoeve van beheersregimes»
d.d. 5 september 2019? Klopt het dat in opdracht van de Staatssecretaris van SZW door
vijf wetenschappers een onafhankelijke review is gedaan van dit onderzoek en dat vier
van de vijf wetenschappers zeer kritisch zijn over het TNO rapport en vraagtekens
zetten bij de vrijstelling van de sanering van asbestdaken van de certificatieplicht?

Antwoord 4

Zoals hiervoor aangegeven staat in de brief van SZW van 9 november jl. niet dat het
saneren van asbestdaken zal worden vrijgesteld van certificatieplicht.

De basis voor de beleidsvoornemens in die brief van 9 november is het genoemde TNO-rapport.
Nadat TNO het rapport heeft aangeboden, heeft de Staatssecretaris van SZW vijf onafhankelijke
deskundigen gevraagd om een review te doen op het rapport alvorens een voorstel voor
wijziging van de regelgeving op te stellen. Het TNO-advies speelt daarin de hoofdrol,
aangevuld met de opbrengst van de reviews.

De reviews zijn op punten kritisch en geven een aantal aanvullende inzichten die betrokken
zijn bij de afwegingen om te komen tot een voorstel voor regelgeving, zie ook het
antwoord op vraag 5. Dit was ook de achterliggende gedachte bij het opdragen van de
reviews.

Twee van de vijf reviews besteden op enige wijze aandacht aan asbestdaken.

Vraag 5

Wat vindt u van de reviews van deze wetenschappers? Op welke wijze is het oordeel
van deze wetenschappers betrokken bij het beleidsvoornemen in de kamerbrief van de
Staatssecretaris van SZW d.d. 9 november jl.? Wilt u de volledige reviews naar de
Kamer sturen?

Antwoord 5

De reviews zijn naar tevredenheid verricht. De reviews zijn bij verzenden van de brief
van de Staatssecretaris van SZW van 9 november 2020 openbaar gemaakt. De vindplaats
is https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2020/11/09/aanpassi….

Zoals in die brief is aangegeven zijn de reviews meegenomen bij de gemaakte beleidskeuzes
en dus ook van invloed op de regelgeving die in internetconsultatie is gebracht.

Hieronder vindt u een beknopte weergave hoe de reviews effect hebben gehad op de keuzes
over het onderwerp certificatieplicht. Een uitgebreider overzicht van hoe met de soms
technische opmerkingen in de reviews is omgegaan wordt tijdens de internetconsultatie
op dezelfde internetpagina beschikbaar gesteld.

De reviews waren voor TNO overigens geen aanleiding het advies aan te passen.

De reviews hebben aanleiding gegeven om specifiek onderscheid te maken binnen de groepen
die TNO aanduidt als moeilijker in te delen in een groep die certificatie vereist
en een groep waarvoor dat niet geldt omdat het onderscheid «minder eenduidig» is.
Dat zijn de groepen «asbestcement» en «geweven/geperste asbesttoepassingen». Meerdere
reviewers benadrukken dat de hoofdproductgroepen te groot en divers zijn om in hun
geheel in de ene of de andere groep te plaatsen. Daarom is er voor gekozen om onderscheid
binnen beide hoofdproductgroepen te maken, en voor een specifiek deel een uitzondering
op de indeling van de hoofdproductgroep te benoemen. Er is met name aandacht voor
de diversiteit van de hoofdproductgroep asbestcement. Dit heeft er mede toe geleid
dat in de wijziging van de Arboregeling zoals door de Minister van SZW in internetconsultatie
is gebracht, een zeer voorzichtige keuze is gemaakt omtrent asbestcement, passend
binnen de kaders van het TNO-advies. Daarbij zijn zoals gezegd asbestdaken opgenomen
bij de asbesttoepassingen waarvoor de certificatieplicht zal gelden.

Een van de reviews gaf aanleiding om uiteindelijk bij asbestcement ook het onderscheid
mee te nemen of de sanering in een binnenruimte of in de buitenlucht plaatsvindt.
Daarnaast wezen drie afzonderlijke beschouwingen erop om de mate van verweerdheid
mee te nemen in dit onderscheid; ook hieraan is gevolg gegeven bij het vormgeven van
de regeling.

Ook de keuze om dakleien specifiek te benoemen als asbesttoepassing waarvoor certificatie
is vereist, is ingegeven door een van de beschouwingen.

Verschillende reviews wijzen erop dat een aparte blootstellingsinschatting voor iedere
sanering specifiek nodig blijft. De Minister van SZW onderschrijft dat volledig en
benadrukt dat dat een essentieel onderdeel is en zeker ook blijft in de regelgeving.
De te nemen maatregelen om vezelverspreiding tegen te gaan, het gebruik van persoonlijke
beschermingsmiddelen en de wijze van eindbeoordeling blijven afhangen van de mate
van blootstelling tijdens de verwijdering van een asbesttoepassing. Met het nieuwe
instrument SMART-nieuwe stijl dat momenteel wordt ontwikkeld, wordt dit uitgangspunt
meer handen en voeten gegeven. Daardoor wordt het voor bedrijven die asbest verwijderen,
veel meer dan voorheen, mogelijk om die specifieke blootstellingsinschattingen te
maken en bijbehorende maatregelen te nemen.

Vraag 6

Deelt u de zorgen dat als de borging van het saneren van asbestdaken via certificatie
en onafhankelijke eindbeoordeling door laboratoria wordt losgelaten, er een negatieve
kwaliteitsspiraal ontstaat en dat er een groot handhavingstekort zal ontstaan?

Antwoord 6

Er is geen sprake van het loslaten van borging. Zoals aangegeven is in het wijzigingsbesluit
voor de Arboregeling opgenomen om asbestdaken onder certificatieplicht te laten vallen.

Toepassingen met potentie tot hoge blootstelling zullen juist meer aandacht krijgen
doordat de focus meer op deze inherent gevaarlijke toepassingen komt te liggen. Certificatie
is een extra borgingsmaatregel die voorheen automatisch zou vervallen na afschaling
van asbestwerkzaamheden naar risicoklasse 1, dat is niet langer het geval na inwerkingtreding
van de voorgestelde wijzigingen. Ook de handhaafbaarheid van bepalingen wordt verbeterd
en de stand van de wetenschap, waarop de werkgever wordt geacht zich te baseren, wordt
veel duidelijker gemaakt.

Vraag 7

Kunt u aangeven welk reële probleem er wordt opgelost door niet gecertificeerde bedrijven
en dakeigenaren (zelf) hun asbestdak te laten saneren?

Antwoord 7

Zoals aangegeven is in het wijzigingsbesluit voor de Arboregeling opgenomen om asbestdaken
onder certificatieplicht te laten vallen.

Overigens mogen ook asbestsaneringen waarvoor geen certificatieplicht geldt, niet
zomaar worden uitgevoerd door een willekeurig bedrijf. Er worden namelijk in het Arbeidsomstandighedenbesluit
in dat geval ook eisen gesteld aan de opleiding en er gelden strenge eisen aan de
uitvoering.

Voor zover uw vraag gaat over de vrijstelling voor particulieren, kan ik u melden
dat er geen wijziging zal worden doorgevoerd in welke saneringen particulieren zelf
mogen uitvoeren.

Vraag 8

Deelt u de stelling dat door de onduidelijkheid van het asbestbeleid er veel onduidelijkheid
in het werkveld en de samenleving is over de risico’s van asbest en de toekomstige
asbestregels, waardoor dakeigenaren nog meer een afwachtende houding aannemen en de
Versnellingsaanpak Asbestdakensanering, vertraging oploopt in plaats van versnelling?
Wat is het oordeel van het kabinet hierover en in hoeverre bent u bereid dit op te
lossen? Zo ja, hoe gaat u dit doen?

Antwoord 8

Deze stelling deel ik niet voor zover het gaat om onduidelijkheid over de risico’s
van asbest. Het beleid is gebaseerd op wetenschappelijke informatie, in het bijzonder
het advies van de Gezondheidsraad uit 2010 dat een duidelijk en nog altijd actueel
kader biedt voor de risico’s van asbest. Dit advies vormt de basis voor de grenswaarden
die worden gehanteerd in de arbeidsomstandighedenregelgeving en dat blijft zo. Het
inzicht dat het advies van de Gezondheidsraad bood dat asbest nog gevaarlijker was
dan voorheen werd gedacht, heeft geleid tot een aanscherping van het bronbeleid. Binnen
dit bronbeleid wordt nu de sanering van asbestdaken gestimuleerd, als belangrijkste
bron van asbestvezels naar de leefomgeving. Geluiden in de samenleving dat asbest
niet zo gevaarlijk zou zijn, zijn niet gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Het
is zorgelijk als dit zou leiden tot een onderschatting van de risico’s.

Regelgeving moet soms worden aangepast aan voortschrijdend inzicht, zoals thans geschiedt
in de arbeidsomstandighedenregelgeving. Om dergelijke verbeteringen te kunnen doorvoeren
is het onvermijdelijk dat gedurende de procedure niet vaststaat hoe de toekomstige
regelgeving er exact uit zal komen te zijn.

Vraag 9

Deelt u de mening dat het haaks staat op het beleid dat door asbestdaken zonder kwaliteitsborging
te laten saneren, ook het zicht via het Landelijk Asbestvolgsysteem (LAVS) – en daarmee
de handhaafbaarheid – verdwijnt? Welk doel wordt hiermee gediend?

Antwoord 9

Indien u met «zonder kwaliteitsborging» bedoelt dat deze werkzaamheden ook door niet-gecertificeerde
bedrijven gedaan zouden kunnen worden: zoals aangegeven is in het wijzigingsbesluit
voor de Arboregeling opgenomen om asbestdaken onder de certificatieplicht te laten
vallen.

Het invoeren van gegevens in het LAVS is verplicht voor alle asbestinventarisaties
en voor saneringen die onder de certificeringsplicht vallen. Overigens geldt volgens
de huidige regelgeving voor saneringen in risicoklasse 1 geen certificeringsplicht
en deze hoeven dan ook niet te worden ingevoerd in het LAVS. Het uitoefenen van toezicht
is dan evenwel ook mogelijk aangezien voor deze saneringen een meldingsplicht bestaat.
De benodigde informatie is dan ook bekend bij het bevoegd gezag, alleen dan niet via
het LAVS.

Vraag 10

Klopt het dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) al een aantal jaar het
Productenbesluit asbest en daarmee het verbod op het bewerken van asbest niet handhaaft
omdat het Productenbesluit Asbest strijdig is met de EU wetgeving REACH? Zo ja, kunt
u toelichten hoe deze situatie is ontstaan en hoe lang dit al speelt?

Antwoord 10

Sinds het van toepassing worden van de REACH-verordening op 1 juni 2007, werkt deze
verordening rechtstreeks en zou ermee overlappende of strijdige nationale regelgeving
buiten toepassing moeten blijven. Bij de aanpassing van de destijds bestaande nationale
regelgeving in verband met de REACH-verordening is in de toelichting op het aanpassingsbesluit
(Stb. 2008, 160, pagina 24) aangegeven dat het Productenbesluit asbest niet is ingetrokken, omdat
dat besluit ook dient ter implementatie van andere Europese richtlijnen (o.a. op het
gebied van arbeidsomstandigheden) en voor zover het nationaal geïnspireerde voorschriften
bevat, «deze de veiligheid van werknemers betreffen».

In 2019 is de ILT de REACH-verordening gaan handhaven en niet langer het Productenbesluit
asbest.

Vraag 11

Klopt het dat het Ministerie van IenW al sinds dit probleem bestaat werkt aan een
update van of een nieuw Productenbesluit Asbest? Zo ja, hoe staat het hiermee?

Antwoord 11

In het verlengde van de discussie die hierover met verschillende betrokkenen is gevoerd,
heb ik een wijziging van het Productenbesluit asbest in voorbereiding. Ik ben daarbij
voornemens het Productenbesluit asbest volledig te herzien en gebruik te maken van
de ruimte die er mijns inziens is om ook voor niet-opzettelijk toegevoegd asbest (niet
geregeld in REACH) beperkingen te stellen. Dit is de uitvoering van nieuw beleid dat
nog uitwerking behoeft en dat ik technisch zal moeten notificeren bij de Europese
Commissie. Ik wil bovendien gebruik maken van de ruimte die REACH biedt om met het
oog op de bescherming van de volksgezondheid, aanvullende beperkingen te stellen voor
voorwerpen die asbest bevatten, die reeds op 1 januari 2005 in gebruik waren of waren
geïnstalleerd. Ook daarvoor geldt de verplichting om bij de Europese Commissie te
notificeren. Ik wil hier benadrukken dat REACH gehandhaafd kan en moet worden en dat
de wijziging die ik van het Productenbesluit asbest in voorbereiding heb geen voorwaarde
is daarvoor. Mochten er bij de handhaving door de ILT leemten aan het licht komen,
dan kunnen die worden betrokken bij de wijziging van het Productenbesluit asbest,
als dat mogelijk is onder REACH.

Zodra de ambtelijke voorbereiding is afgerond, kan de wijziging van het Productenbesluit
in consultatie. Ik voorzie nu dat dat rond de zomer zal zijn. Inwerkingtreding kan
afhankelijk van de uitkomsten van technische notificatie, in de tweede helft van 2022.

Vraag 12

Wat zijn de redenen dat het uitwerken van het nieuwe Productenbesluit Asbest zoveel
tijd kost en wanneer zal het nieuwe besluit aan de Kamer voorgelegd worden? Deelt
u de mening dat het zeer onwenselijk is dat het Productenbesluit Asbest momenteel
niet geldig is?

Antwoord 12

Het aanpassen van het Productenbesluit asbest kost veel tijd, omdat het de ontwikkeling
van nieuw beleid betreft en omdat daarbij de werking van REACH moet worden betrokken.
Ook de regeling van asbest in andere regelgeving die nauw op elkaar aansluit en ook
in beweging is (arboregelgeving en stelsel Omgevingswet), moet worden mee gewijzigd.

De wijziging van het Productenbesluit asbest bevat de ontwikkeling van nieuw beleid,
die de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid moet verbeteren en die gericht is op verdere
(naast REACH) bescherming van de volksgezondheid en het milieu.

Vraag 13

Wat zijn in de praktijk de precieze gevolgen en effecten op toezicht en handhaving
door de ILT in het kader van asbest? Hoe zorgt het Ministerie van IenW en de ILT ervoor
dat de samenleving beschermd wordt tegen de negatieve gevolgen van de huidige situatie
en in het bijzonder tegen het bewerken van asbesthoudend materiaal?

Antwoord 13

REACH vormt nu het handhavingskader voor de ILT. REACH verbiedt de vervaardiging,
het in de handel brengen en het gebruik van asbest en producten waaraan deze vezels
opzettelijk zijn toegevoegd. Daarbij geldt een uitzondering voor het blijven gebruiken
van voorwerpen die voor 1 januari 2005 in gebruik waren of waren geïnstalleerd. Per
casus die zich voordoet zal de ILT maatwerk verrichten om voor de specifieke situatie
en daarop van toepassing zijnde regelgeving vast te stellen of en op welke wijze kan
worden gehandhaafd. Waar nodig wordt door de ILT samenwerking gezocht met de andere
toezichthouders. Ik betrek de ervaringen van de ILT waardoor ik bij de wijziging van
het Productenbesluit asbest geconstateerde leemtes waar mogelijk kan opvullen naast
REACH.

Het Arbeidsomstandighedenbesluit stelt voorschriften voor het werken met asbest ter
bescherming van de werknemer. Het Besluit bodemkwaliteit bevat een asbestnorm voor
bouwstoffen en grond ter bescherming van de kwaliteit van de bodem en het oppervlaktewater
bij het toepassen daarvan. De Cosmeticaverordening stelt eisen aan asbest in cosmeticaproducten.
De Woningwet schrijft voor dat het gebruik of slopen van een bouwwerk niet mag leiden
tot gevaar voor de gezondheid en het Bouwbesluit stelt eisen aan het onderhouden of
slopen van bouwwerken gelet op de gevaren van asbest. Het Asbestverwijderingsbesluit
stelt voorschriften voor het verwijderen van asbest, gericht aan de opdrachtgever/eigenaar.