Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van den Berg en Peters over de uitzending van Nieuwsuur van donderdagavond 10 december 2020 'Sterke stijging anorexiapatiënten tijdens coronacrisis'

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
5 februari 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1274.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van Nieuwsuur d.d. 10 december 2020?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Wat vindt u hiervan?

Wat vindt u ervan dat de behandelaars dit jaar de sterke stijging van anorexiapatiënten
die helemaal stoppen met eten en drinken in verband brengen met de coronacrisis?

Antwoord 2 en 3

De maatregelen die we moeten treffen om het virus in te dammen, hebben invloed op
ons mentale welzijn. Dat geldt zeker ook voor jongeren. Zij worden hard getroffen
door de maatregelen tegen de verspreiding van het virus, sociale contacten en dagelijkse
structuren vallen weg en er is veel onzekerheid. Dat dit vermoedelijk ook leidt tot
een toename van jongeren met ernstige eetproblemen, vind ik schrijnend.

Vraag 4

Klopt het dat de wachtlijsten voor de complexe psychiatrische zorg stijgen zowel voor
jongeren als voor volwassenen?

Antwoord 4

Om beter inzicht te krijgen in de capaciteit en knelpunten rondom specialistische
j-ggz zorg is afgesproken om dit zo snel mogelijk in beeld te brengen. Hiervoor loopt
op dit moment een uitvraag onder de 42 jeugdhulpregio’s en betreffende aanbieders.
De resultaten hiervan verwacht ik op korte termijn.

Voor de langere termijn worden in het wetsvoorstel beschikbaarheid zorg voor jeugdigen
worden gemeenten verplicht een regiovisie op te stellen. Naar aanleiding van dit wetsvoorstel
hebben gemeenten in de Norm voor Opdrachtgeverschap afgesproken vanaf 2021 per regio
een regiovisie te maken. Wachtlijstaanpak is een onderdeel van deze regiovisie.

Met betrekking tot de volwassenen geldt dat via de Transparantieregeling van de NZa
in beeld wordt gebracht wat de wachttijden zijn voor de specialistische ggz (en de
basis ggz). Deze gegevens vormen de basis voor bijvoorbeeld de website kiezenindeggz.nl.
Patiënten die wachten op gespecialiseerde ggz, hebben een zware, maar niet noodzakelijkerwijs complexe zorgvraag. Over de wachttijdcijfers voor despecialistische ggz informeer ik uw Kamer periodiek (onder andere Kamerstuk 25 424, nr. 504 en 531). De gemiddelde wachttijden voor de specialistische ggz zijn relatief stabiel.
Dat wil zeggen: hoewel er wat kleine schommelingen zijn, zien we over de breedte geen
toename van de gemiddelde wachttijden. Net zoals een half jaar geleden, wordt de Treeknorm
bij vier van de veertien hoofddiagnosegroepen helaas nog overschreden. Ik zal binnenkort
de nieuwste wachttijdcijfers in een brief aan uw Kamer toelichten.

Complexe ggz zorg als zodanig hebben we niet gedefinieerd. De partijen die het plan
hoogcomplexe ggz hebben opgesteld (Kamerstuk 25 424, nr. 525), hebben wel een definitie van hoogcomplexe zorg vastgesteld. Het gaat er dan om
dat patiënten meerdere vervlochten psychiatrische aandoeningen hebben, problematiek
op meerdere levensdomeinen, ernstig risico op lichamelijke schade lopen, meerdere
behandelingen hebben gehad en een uitzonderlijk integraal behandelregime op maat nodig
hebben. Om hoeveel mensen het hier gaat is nog niet goed te zeggen. Maar het plan
hoogcomplexe ggz is inmiddels ruim een half jaar in werking. Zoals ik uw Kamer bij
brief van 13 maart 2020 heb laten weten, betekent dit dat zorgaanbieders en financiers
via zogenaamde regiotafels, een behandelplek zoeken – én garanderen – voor mensen
met een hoogcomplexe zorgvraag. In november 2020 heb ik de eerste resultaten met uw
Kamer gedeeld (Kamerstuk 25 424, nr. 559). Ik informeerde u erover dat er in de eerste paar maanden circa 30 casussen in de
regiotafels werden ingebracht. Begin dit jaar zal de eerste evaluatie van het plan
van aanpak worden opgeleverd. Hierover zal ik uw Kamer vanzelfsprekend informeren.

Vraag 5 en 6

Klopt het dat de wachtlijsten stijgen voor de complexe psychiatrische anorexia zorg
(opnameafdelingen)? Zo ja, hoeveel langer is de wachtlijst in vergelijking met 2018
en 2019?

Kunt u aangeven hoe groot het tekort is aan opnameplaatsen voor anorexiazorg zowel
op de Psychiatrische Afdeling Algemene Ziekenhuis (PAAZ), als bij de gespecialiseerde
klinieken?

Antwoord 5 en 6

Zorgprofessionals zien op sommige plekken een toename in snel escalerende eetproblematiek
en vermoeden dat dit verband houdt met Corona. Het is daarom van groot belang om eetstoornissen
snel te signaleren en daarmee escalatie, zoals opname, te voorkomen. Op dit moment
wordt een consultatielijn ingericht die professionals uit de eerste lijn kan ondersteunen
in het herkennen en binnen de mogelijkheden behandelen van kinderen met eetstoornissen.

Op sommige plekken leidt deze toename van eetstoornissenproblematiek ertoe dat het
maximum aantal patiënten is opgenomen. Dit beeld verschilt per regio. Er is daarom
gekeken hoe, door samenwerking, capaciteit zo goed mogelijk ingezet kan worden. Zo
is er bijvoorbeeld een siilo app waarin behandelaren snel met elkaar kunnen communiceren
over beschikbare bedden voor deze problematiek. Er is geen homogeen beeld over de
wachtlijsten en de vergelijking met wachtlijsten in 2018 en 2019.

Voor volwassenen blijkt uit de cijfers die de NZa periodiek met ons deelt geen stijging,
maar hoogstens een schommeling van de gemiddelde wachttijden voor eetstoornissen bij volwassenen. In 2018 ging het om een totale gemiddelde wachttijd van 13/14 weken. In 2019 schommelden
de wachttijden tussen de 14 en de 17 weken. In 2020 zitten we weer op een gemiddelde
van 14 weken.

Omdat het hierbij gaat over gemiddelden, valt niet uit te sluiten dat de wachtlijsten
voor deze aandoening bij individuele instellingen op sommige plekken zijn gestegen.
Hier hebben wij op dit moment geen inzicht in, omdat nu alleen de gemiddelde wachttijden
kennen. De aanscherping van de Transparantieregeling die sinds 1 januari jl. van kracht
is zal zorgen voor meer inzicht in het aantal wachtenden per diagnosegroep.

Vraag 7

Als de wachtlijsten voor de complexe psychiatrische anorexiazorg stijgen, wat voor
soort zorg (overbruggingszorg) wordt er dan aangeboden voordat er een opnameplaats
voorhanden is?

Antwoord 7

Vanuit het veld zijn acties gestart die gericht zijn op kinderen en naasten die moeten
wachten op behandeling, maar wel behoefte hebben aan informatie over wat ze zelf al
kunnen doen. In deze initiatieven worden ervaringsdeskundige professionals ingezet.
Ook worden professionals in de eerste lijn gestimuleerd om, binnen de mogelijkheden,
eetstoornissen te behandelen met een vangnet naar gespecialiseerde zorg. Voorbeelden
hiervan zien we onder andere bij de Ouder- en Kindteams in Amsterdam, ISA power1 en Stichting JIJ2.

Daarnaast wordt door veel hulpverleners actief gewezen op het digitale aanbod bij
Proud2Bme, 99 gram, Stichting JIJ en de hulplijn van patiëntvereniging Weet. Deze
organisaties bieden ondersteuning vanuit ervaringsdeskundig perspectief.

Vraag 8

Per 1 april 2020 zijn de regiotafels begonnen om te zorgen voor landelijk voldoende
capaciteit in hoog complexe geestelijke gezondheiszorg (ggz), kunt u aangeven hoeveel
(kwantitatief) casussen betrekking hadden op anorexiazorg?

Antwoord 8

De regiotafels zijn van start gegaan. Het aantal casussen dat betrekking had op anorexiazorg
kan ik op dit moment nog niet geven. Onderzoeksbureau SiRM is bezig met de evaluatie
van het plan van aanpak hoogcomplexe ggz en verwacht deze binnenkort met mij te kunnen
delen. De evaluatie geeft inzicht in de aard en omvang van de groep ingebrachte casussen
(en het percentage waarvoor een passend aanbod is gevonden). Ik zal u deze evaluatie
doen toekomen.

Vraag 9

Deelt u de conclusie van de Algemene Rekenkamer dat lang wachten de kwaal verergert,
een zwaar beroep doet op de omgeving en uiteindelijk leidt tot zwaardere en duurdere
zorg?

Antwoord 9

Ja, die deel ik. In het Verslag Schriftelijk Overleg (VSO) inzake VSO Wachttijden
ggz van 5 november jl. (Kamerstuk 25 424, nr. 557) ben ik uitgebreid ingegaan op uw vragen bij het rapport van de Algemene Rekenkamer
«Geen plek voor grote problemen». Zoals u weet, maak ik mij sinds mijn aantreden sterk
om de te lange wachttijden in de ggz aan te pakken. Ik vind het van groot belang dat
mensen tijdig passende zorg krijgen. In de eerste plaats voor henzelf en hun omgeving.
Het is niet voor niets dat ik – samen met partijen in het veld – mijn best doe de
wachttijden in de ggz terug te dringen.