Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over overlastgevende asielzoekers in de omgeving van AZC Budel

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 5 februari
2021)

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht «Asielzoekers trekken broek omlaag en zorgen voor
overlast op oprit in Maarheeze»?1

Antwoord 1

Ik heb kennisgenomen van het door u aangehaalde, zorgelijke bericht. Asielzoekers
dienen zich, net als ieder ander, te gedragen en zich aan de regels te houden. Het
overgrote deel van de asielzoekers gedraagt zich goed. Doordat een kleine groep zich
misdraagt, ondervinden omwonenden, winkeliers, vervoerders, medewerkers in de migratieketen
en medebewoners overlast. Bovendien wordt het draagvlak voor de opvang van diegenen
die vluchten voor oorlog, geweld of vervolging aangetast. Dit is volstrekt onacceptabel.

Vraag 2

Klopt het dat de politie niet kwam opdagen na een melding van 112 omdat de dienstdoende
eenheid het te druk had?2

Antwoord 2

Nee. Een surveillance-eenheid had de opdracht ontvangen om ter plaatse te gaan voor
de desbetreffende melding. De eenheid kreeg kort daarop een zogenaamde prio-1-melding,
waarbij directe inzet van de politie noodzakelijk is. Daarmee kreeg de prio-1-melding
voorrang op het genoemde incident. De politie heeft kort daarna contact opgenomen
met de meldster om te vragen of het incident nog actueel was. De betreffende personen
waren inmiddels vertrokken en vervolgens is dezelfde avond geen eenheid meer ter plaatse
gestuurd.

Vraag 3 en 4

Deelt u de mening dat het tekort aan politie-inzet onaanvaardbaar is? Bent u bereid
de politiecapaciteit in dit gebied fors uit te breiden dan wel te verdubbelen?

Deelt u de mening dat de inzet van knokploegen onaanvaardbaar is, maar dat u dan wel
moet zorgen voor voldoende politiecapaciteit?

Antwoord 3 en 4

Ik begrijp dat omwonenden overlast willen aanpakken, tegelijkertijd is de inzet van
knokploegen onaanvaardbaar. Het toepassen van geweld met gebruik van een geweldsmiddel
is een bevoegdheid die in beginsel alleen toekomt aan de gewapende macht van de overheid
(de krijgsmacht) en de politie. De regioburgemeester en de regionale politiechef gaan
over de lokale politiecapaciteit. Daar ligt de bevoegdheid om de politiecapaciteit
in Cranendonck eventueel uit te breiden.

Vraag 5 en 6

Deelt u de mening dat sprake is van een onhoudbare situatie in de dorpen Maarheeze
en Budel? Wat onderneemt u tegen het feit dat mensen niet meer de straat op durven
te gaan?

Welke sancties worden getroffen tegen de overlastgevers?

Antwoord 5 en 6

Ik hecht eraan te benadrukken dat ieder incident er een teveel is. Dit kan leiden
tot een gevoel van onveiligheid en een vermindering van draagvlak voor de opvang van
personen die vluchten voor oorlog, geweld of vervolging. Ik zet in op een stevige
aanpak van overlast om dit te voorkomen. Het gevoel van onveiligheid in Cranendonck
is zorgelijk. Desondanks ben ik ervan overtuigd dat de inspanningen die worden verricht
om het gevoel van onveiligheid weg te nemen en de overlast in de gemeente Cranendonck
aan te pakken ervoor zorgen dat de situatie niet onhoudbaar is. Een van de maatregelen
die ik specifiek heb getroffen om de overlast in de gemeente Cranendonck te bestrijden
is de inzet van ketenmariniers. De ketenmariniers sturen aan op de samenwerking tussen
verschillende betrokken partijen in de aanpak van overlast. Een van de vier ketenmariniers
houdt iedere vrijdag kantoor in het centrum van Maarheeze en Budel. Inwoners en ondernemers
kunnen bij de ketenmarinier terecht met hun vragen en zorgen met betrekking tot overlast
van bewoners van het azc. Daarnaast heb ik de gemeente gefaciliteerd om lokale maatregelen
tegen overlastgevende asielzoekers te nemen, zoals het inzetten van extra toezicht.
Met de gemeente is een goede samenwerking met betrekking tot de verschillende mogelijkheden
om deze overlastgevers aan te pakken. Het COA organiseert periodiek een overleg voor
omwonenden waar allerhande zaken aan de orde komen en is er regelmatig contact met
de ondernemers.

Het COA heeft een breed palet aan maatregelen beschikbaar om overlastgevende asielzoekers
stevig aan te pakken. Hierbij valt te denken aan overplaatsing door het COA naar de
Handhaving- en Toezichtlocatie (htl), waar een streng regime heerst en een gebiedsbeperking
wordt opgelegd. Door middel van de zogenaamde landelijke Top-X lijst wordt door het
Ministerie van Justitie en Veiligheid maandelijks in kaart gebracht wie de meest hardnekkige
overlastgevende en criminele asielzoekers zijn. Zij kunnen rekenen op een individuele
aanpak en staan onder verscherpt toezicht van betrokken partijen, waardoor asielaanvragen
bijvoorbeeld versneld worden afgedaan. Binnen de privacymogelijkheden verken ik hoe
gegevens gedeeld mogen worden met het lokaal bestuur, het Openbaar Ministerie en vervoerders,
zodat de integrale samenwerking tussen alle betrokken partijen in het kader van de
aanpak van deze overlastgevers en criminelen kan worden geoptimaliseerd. Al deze maatregelen
zijn gebundeld in een toolbox. Deze heb ik samen met mijn brief van 10 november 2020
met uw Kamer gedeeld3 . Wanneer aangifte wordt gedaan van crimineel gedrag, leggen de politie en het OM
ook strafrechtelijke maatregelen op.

De opvanglocatie Budel-Cranendonck heeft, evenals de opvanglocatie Ter Apel, sinds
september 2020 een speciale versoberde opvangmodaliteit voor personen met een kansarme
asielaanvraag wiens asielaanvraag wordt afgedaan in spoor 2. Dit betreft onder meer
personen uit een veilig land van herkomst, die relatief vaak met overlastgevend gedrag
in verband worden gebracht. De versoberde opvang moet deze groep ontmoedigen om een
kansarme asielaanvraag in te dienen in Nederland.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de uitbreidingsplannen van het asielzoekerscentrum opnieuw tegen
het licht moeten worden gehouden? Zo nee, hoe voorkomt u dat de weerstand steeds groter
wordt?

Antwoord 7

De herontwikkeling van de COA-opvanglocatie is geen uitbreiding, maar een renovatie.
Het aantal opvangplekken blijft gelijk. Voor de uitvoering van het regeerakkoord uit
2014 is besloten een aantal Gemeenschappelijke Vreemdelingenlocaties (GVL) te ontwikkelen
om het asielproces effectief uit te voeren. In de samenwerkingsovereenkomst met de
gemeente is aangegeven dat de migratieketen de intentie heeft om zich langdurig te
vestigen op het opvangcentrum, ten einde invulling te geven aan het regeerakkoord
en op deze GVL gezamenlijk het asielproces effectief en zorgvuldig uit te voeren.
Vanwege deze langdurige vestiging is het COA, namens de migratieketen, voornemens
de locatie duurzaam te herontwikkelen. De gemeenteraad van Cranendonck volgt het proces
zeer kritisch en nauwgezet, waardoor aanvullende vragen zijn gesteld.

Deze opvanglocatie levert – naast investeringen in duurzame ontwikkeling van het terrein
– veel directe en indirecte arbeidsplaatsen op, die ook lokaal ingevuld worden. Tevens
is er -naast de reguliere vergoedingen aan gemeente en inkoop van het COA bij lokale
ondernemers- sprake van bestedingen door asielzoekers bij de lokale middenstand. Ik
vertrouw erop dat de gemeente en het COA met elkaar op een constructieve manier het
gesprek vervolgen.

Vraag 8

Bent u bereid met de inwoners van Cranendonk in gesprek te gaan over oplossingen?
Zo nee, waarom laat u deze mensen in de steek?

Antwoord 8

Tussen het departement, het COA en de gemeente is regelmatig contact over de aanpak
van de overlastproblematiek. Hierbij is de ketenmarinier het eerste aanspreekpunt
voor omwonenden, maar kan men ook direct terecht bij het COA terecht voor een gesprek,
bijvoorbeeld op een van de bijeenkomsten voor omwonenden.