Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Alkaya over het bericht dat Afrika getroffen dreigt te worden door een tweede coronagolf

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen
1 februari 2021).

Vraag 1

Wat is uw mening over het bericht «Wordt Afrika nu toch getroffen in de tweede coronagolf?»?1

Antwoord 1

Het artikel geeft duidelijk de zorgen weer over de opleving van het aantal besmettingen
in Afrika. Het kabinet deelt die zorg, evenals de zorg over de secundaire effecten
van de corona-epidemie. De bestaande uitdagingen op het Afrikaanse continent op het
terrein van gezondheid, onderwijs en economie zijn door de pandemie nog groter geworden.
Het is dan ook belangrijk deze brede context bij de bestrijding van COVID-19 niet
uit het oog te verliezen.

Vraag 2

Bent u van plan om ook in de tweede golf extra geld vrij te maken voor de aanpak van
de coronacrisis in ontwikkelingslanden, in aanvulling op de € 150 miljoen die Nederland
tijdens de eerste golf extra vrij maakte hiervoor, nu ontwikkelingslanden hard dreigen
te worden geraakt door de gevolgen van de crisis?

Antwoord 2

In 2020 zijn binnen de BHOS-begroting middelen vrij gemaakt voor de aanpak van de
coronacrisis in ontwikkelingslanden. Daarnaast heeft het Kabinet aanvullend extra
middelen beschikbaar gesteld n.a.v. het AIV advies (zie mijn Kamerbrief 33 625, nr. 320). Op 11 januari jl. is binnen mijn begroting voor 2021 ook nog EUR 25 miljoen vrijgemaakt
voor een bijdrage aan COVAX AMC (zie Kamerbrief VWS 2021D01249). Naast deze bijdragen zijn – naast de reguliere inspanningen van BHOS zoals ook
vastgesteld met de begroting 2021 – momenteel geen aanvullende middelen voorzien.
Dit is ook mede ingegeven door de budgettaire krapte op mijn begroting en het streven
bestaande programma’s van BHOS zoveel mogelijk uit te kunnen voeren zoals beoogd.

Vraag 3

Hoeveel vaccins verwacht u dat er beschikbaar komen voor Afrikaanse landen via de
vaccin-programma’s waaraan Nederland meebetaalt, gezien het feit dat vaccins ook in
Afrika een essentieel onderdeel van de oplossing van de coronacrisis zijn, maar er
maar weinig vaccins beschikbaar lijken te komen voor het continent? Hoe verhoudt dit
zich tot de hoeveelheid vaccins die het continent nodig heeft om de pandemie effectief
te beëindigen?

Antwoord 3

COVAX AMC, het multilaterale initiatief dat is opgericht om lage inkomenslanden te
ondersteunen bij de inkoop en distributie van COVID-19 vaccins, heeft eind december
2020 reeds ca. 1.3 miljard doses COVID-19 vaccins voor 92 lage- en middeninkomenslanden
zeker gesteld. Dit aantal is nodig om 20% van de bevolking van de 92 landen te vaccineren.
Voor de allocatie van deze vaccins wordt het WHO Allocation Mechanism gevolgd, ook
voor Afrikaanse landen. Verwachting is dat lage – en lage-middeninkomenslanden op
deze manier binnen 3–4 maanden kunnen beginnen met vaccineren. Het hoofd van de Africa
Centre for Disease Control (CDC) onderstreepte in december jl. dat met een gezamenlijke
Afrikaanse strategie voor de financiering van de additionele vaccins, gestreefd wordt
naar een vaccinatiegraad van 60%.

De WHO heeft samen met andere internationale partners een brief gestuurd over het
financieringstekort voor vaccins, beschermende middelen, diagnostische tests en geneesmiddelen
voor ontwikkelingslanden.

Vraag 4

Op welke manier zal Nederland bijdragen aan de volgens Gavi benodigde USD 5 miljard
extra in 2021 voor het COVAX AMC instrument om de nodige vaccins voor lage- en middensinkomenslanden
te financieren?2

Antwoord 4

In mijn brief van 18 december jl. (25 295, nr. 902) heb ik reeds benadrukt dat een eerlijke verdeling van vaccins wereldwijd, de bestrijding
van deze wereldwijde pandemie ten goede komt, en in die zin ook in het belang van
Nederland is.

Daarom heb ik recentelijk besloten een extra bijdrage van EUR 25 mln. beschikbaar
te stellen voor COVAX AMC, de pijler van COVAX die speciaal is ingericht voor lagere
en middeninkomenslanden. Dat maakt dat de totale Nederlandse bijdrage aan de Access
to Covid Tools Accelerator (ACT-A), het coördinatiemechanisme om lage- en middeninkomenslanden
te voorzien van vaccins, beschermende middelen, diagnostische tests, geneesmiddelen
nu EUR 85 mln. bedraagt. Nederland is hiermee de 11e publieke donor van ACT-A.

Zoals aangegeven in diezelfde Kamerbrief (25 295, nr. 902), zal daarnaast vanuit de VWS begroting EUR 25 mln. worden gereserveerd voor het
in natura beschikbaar stellen van vaccins voor ontwikkelingslanden aan COVAX AMC of
via EU kanalen in afstemming met COVAX AMC.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de patenten op COVID-vaccins niet in de weg mogen staan van
snelle en goedkope productie van vaccins voor ontwikkelingslanden? Bent u bereid om
u in internationaal en Europees verband in te zetten voor de opschorting van deze
patenten?

Antwoord 5

Het systeem van intellectuele eigendom heeft in deze pandemie grootschalig en kostbaar
onderzoek naar mogelijke vaccins gestimuleerd. Dat heeft geleid tot de snelste ontwikkeling
van vaccins ooit, met inmiddels al twee vaccins die door Europees medicijnagentschap
EMA goed zijn gekeurd. Dit toont aan dat het systeem van intellectuele eigendom, als
stimulans om te investeren en te innoveren, zijn vruchten afwerpt. Nederland heeft
vooralsnog geen indicaties dat octrooien een barrière vormen voor het opschalen van
de productiecapaciteit of beschikbaarheid van vaccins voor ontwikkelingslanden. Het
stelsel van octrooibescherming stelt bedrijven juist in staat hun innovaties te delen,
kennis en gegevens uit te wisselen, licenties te verlenen en productie op grote schaal
te waarborgen.

Het kabinet is van mening dat wel voortdurend goed gekeken moet worden naar mogelijke
knelpunten op het gebied van intellectuele eigendom die opschaling van productie en
betaalbaarheid van COVID-19-vaccins zouden kunnen belemmeren. In mijn brief van 18 december
2020 (Kamerstuk 25 295, nr. 902) heb ik de Kamer reeds geïnformeerd dat Nederland daarom binnen de EU en (via de
Europese Commissie) in de Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS)
Council van de WTO het belang van toegang tot veilige, efficiënte en betaalbare vaccins
en medicijnen voor iedereen benadrukt, ook voor ontwikkelingslanden. Nederland steunt
daartoe actief de inzet van de Commissie om zorgen hierover serieus te onderzoeken
en te bekijken of er op onderdelen pragmatische stappen nodig zijn.