Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Peters en Van Toorenburg over kinderen die onterecht uit huis worden geplaatst door slecht feitenonderzoek

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming), mede namens de Mededeling van Staatssecretaris
Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 25 januari 2021). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1319.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht dat kinderen onterecht uit huis worden geplaatst
door slecht feitenonderzoek?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 5

Herkent u het beeld dat jeugdzorgwerkers hun rapporten vooral baseren op aannames
en er nauwelijks tot geen waarheidsvinding plaatsvindt?

Welke maatregelen gaat u nemen om ervoor te zorgen dat jeugdzorgwerkers niet meer
alleen uitgaan van aannames, maar ook aan waarheidsvinding gaan doen, zodat onterechte
uithuisplaatsingen worden voorkomen?

Antwoord 2 en 5

In artikel 3.3 van de Jeugdwet is vastgelegd dat jeugdzorgmedewerkers van de Gecertificeerde
Instellingen (GI’s) en raadsonderzoekers van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK)
verplicht zijn in rapportages of verzoekschriften de van belang zijnde feiten volledig
en naar waarheid aan te voeren. Het komt in de praktijk helaas voor dat ouders en
kinderen menen dat door jeugdzorgwerkers of raadsonderzoekers geen goed feitenonderzoek
is gedaan. Die signalen bereiken ons ook.

Dat het doen van feitenonderzoek in de praktijk beter kan wordt ook door de betrokken
instellingen onderkend. Daarom investeren zij voortdurend in het doen van zorgvuldig
en navolgbaar onderzoek en in een goede samenwerking met kinderen en ouders. Daarmee
moeten foutieve beslissingen, zoals onterechte uithuisplaatsingen, voorkomen worden.
Steeds moet worden afgewogen of een uithuisplaatsing nodig is en of dit de beste optie
is voor een kind.

Om het doen van goed feitenonderzoek te ondersteunen is in juni 2018 het Actieplan
verbetering feitenonderzoek in de Jeugdbeschermingsketen aangeboden aan de Tweede
Kamer.2 Het doel van dit Actieplan is goed feitenonderzoek en onderbouwde besluiten in de
jeugdbeschermingsketen met betrokkenheid van kinderen en ouders. Veilig Thuis, RvdK
en GI’s zijn gezamenlijk opdrachtgever van het Actieplan. Zij organiseren kennisverbreding
in (digitale) regiobijeenkomsten voor professionals en cliëntvertegenwoordiging over
rapporteren, cliëntervaringen, intercollegiaal toetsen van rapportages en toepassen
van zorgvuldigheidscriteria bij dossiers. Tevens zijn gesprekken met Hogescholen gaande
over de ontwikkeling van een curriculum en is een juridische werkgroep aan de slag
om te komen tot een gezamenlijk richtinggevend kader voor feitenonderzoek.

Het belang van het goed uitvoeren van feitenonderzoek, conform het vereiste van artikel
3.3. Jeugdwet, wordt dus ruimschoots erkend door de hele jeugdbeschermingsketen. Samen
met de Staatssecretaris van VWS ondersteun ik de uitvoering van het Actieplan, dat
een looptijd heeft tot en met 2021. Uw Kamer wordt in de voortgangsbrieven Jeugd periodiek
geïnformeerd over de uitvoering van het Actieplan.

Vraag 3

Herkent u het beeld dat vervolgens de Raad voor de Kinderbescherming en de kinderrechter
besluiten nemen gebaseerd op aannames, die niet altijd overeenkomen met de feiten?

Antwoord 3

Wanneer de RvdK wordt gevraagd onderzoek te doen, zijn er zorgen over de veiligheid
en ontwikkeling van een kind. Onderzoek naar het al dan niet ingrijpen in het ouderlijk
gezag over het kind dient met alle zorgvuldigheidsbeginselen te worden omkleed. De
RvdK dient dit onderzoek onafhankelijk en eigenstandig uit te voeren.

Net als de GI’s is de RvdK verplicht om in rapportages of verzoekschriften de van
belang zijnde feiten volledig en naar waarheid aan te voeren. In tegenstelling tot
wat in de Tv-uitzending van de Hofbar wordt gesteld, baseert de RvdK zich niet alleen
op de bevindingen van jeugdzorgwerkers. De onderzoeken van de RvdK voldoen aan het
kwaliteitskader van de RvdK. In dit kader is onder meer opgenomen dat de RvdK de zorgen
altijd met kind en ouders bespreekt. De RvdK betrekt ook het netwerk van een gezin
om te onderzoeken waar mogelijkheden en onmogelijkheden liggen. De RvdK haalt verder
informatie op bij professionals zoals hulpverleners, leraren en huisarts. De informatie
wordt in het rapport opgenomen en ter accordering aan de informanten voorgelegd. Ouders
en kind krijgen gelegenheid hier hun reactie op te geven. Feiten, visies van betrokkenen
en interpretaties van de RvdK dienen in de rapportages duidelijk gescheiden te worden.

De RvdK heeft een onafhankelijke rol bij het eerste ingrijpen in het ouderlijk gezag
en toetst de situatie van het kind en het gezin onafhankelijk en zonder enig belang.
Een deel van de casuïstiek gaat niet naar de rechter. Op basis van zijn onderzoek
verzoekt de RvdK in ongeveer 73% van de zaken die hem zijn voorgelegd de kinderrechter
een kinderbeschermingsmaatregel uit te spreken.

Een kinderrechter neemt het advies van de RvdK of GI’s niet zondermeer over. Een kinderrechter
toetst eigenstandig of aan de wettelijke gronden is voldaan en of daarmee een ondertoezichtstelling
en/of machtiging tot uithuisplaatsing noodzakelijk is op basis van alle aanwezige
informatie, maar ook op basis van het onderzoek ter zitting waar de kinderrechter
spreekt met ouders en eventueel het kind. Als een kinderrechter twijfelt over de kwaliteit
van het feitenonderzoek en onvoldoende in staat is te toetsen of aan de rechtsgronden
van een kinderbeschermingsmaatregel is voldaan, dan kan hij de zaak aanhouden en eventueel
verzoeken om contra-expertise om onduidelijkheden of tegenstrijdigheden in het dossier
op te helderen. De kinderrechter kan ook afwijzen, of alleen de ondertoezichtstelling
toewijzen en bijvoorbeeld de uithuisplaatsing (nog) niet. Overigens kan ook de ouder
verzoeken om contra-expertise. De kinderrechter beslist dan of hij dit verzoek toewijst.

Als een kinderrechter een beschikking afgeeft voor een ondertoezichtstelling en/of
machtiging tot uithuisplaatsing, kunnen ouders hiertegen hoger beroep instellen bij
een gerechtshof.

Vraag 4

Bent u het met de mening eens dat het risico hierdoor groot is dat kinderen onterecht
en onnodig uit huis worden geplaatst en dat dit grote impact en onomkeerbare schade
kan toebrengen aan gezinnen?

Antwoord 4

Zoals hierboven beschreven is het systeem van kinderbescherming met verschillende
checks en balances omgeven. Ik ben daarom niet van mening dat het risico groot is
dat kinderen onterecht en onnodig uit huis worden geplaatst.

Vraag 6

Welke maatregelen gaat u nemen om ervoor te zorgen dat de Raad voor de Kinderbescherming
de aannames van Jeugdzorg niet als feiten beschouwt en bij twijfel zelf meer feitenonderzoek
gaat doen, zodat kinderen niet onnodig uit huis worden geplaatst?

Antwoord 6

Op basis van het bovenstaande ben ik van mening dat het huidige systeem reeds voldoende
waarborgen bevat om het door u geschetste probleem te ondervangen. Dit neemt niet
weg dat we altijd moeten zoeken naar mogelijkheden hoe het uitvoeren van feitenonderzoek
beter kan en dit ondersteun ik met het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek in de
Jeugdbescherming.