Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Lee en Van den Nieuwenhuijzen over de brief van 19 december 2019 van de gemeente Horst aan de Maas aan mij over geothermie in Noord- en Midden Limburg en het nieuwsbericht ‘Aardwarmteproject nabij Venlo nu niet hervat’

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 18 december
2020).

Vraag 1

Bent u bekend met de brief van 19 december 2019 van de gemeente Horst aan de Maas
over geothermie in Noord- en Midden-Limburg?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met het nieuwsbericht «Aardwarmteproject nabij Venlo nu niet hervat»?1

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Bent u bekend met de kansen die geothermie biedt voor een duurzame energievoorziening
in de regio Noord- en Midden-Limburg? Kunt u dit toelichten?

Antwoord 3

Ik zie de toepassing van geothermie als een belangrijke optie in de verduurzaming
van de warmtevraag. Mijn beleid is er daarom ook op gericht om de toepassing van geothermie
te versterken en te versnellen zoals ik heb aangegeven in mijn brieven aan uw Kamer
van 8 februari 2018 (Kamerstuk 31 239, nr. 282) en van 28 mei 2020 (Kamerstuk 31 239, nr. 320). De provincie Limburg heeft aangegeven dat ook zij geothermie als belangrijk optie
ziet voor de toekomstige warmtevoorziening voor zowel de glastuinbouw als de gebouwde
omgeving.

Een belangrijke randvoorwaarde hierbij is dat geothermie alleen toegepast kan en mag
worden als het ook veilig kan. Door de natuurlijke spanningen op de breuken van de
Roerdalslenk en de daaruit voortkomende seismiciteit in Limburg brengt het toepassen
van geothermie nabij deze breuken mogelijk onaanvaardbare risico’s met zich mee. Omdat
we nog niet in staat zijn deze risico’s goed te kwantificeren, adviseert SodM mij
vooralsnog geen geothermie nabij deze breuken toe te staan. Wel ben ik aan het inventariseren
welke onderzoeksinspanning nodig is om geothermie binnen dit gebied op grotere afstand
van breuken toch mogelijk te maken.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat bestaande geothermische bronnen eerder zijn stilgezet vanwege
de mogelijke relatie met seismische activiteiten in de bodem, terwijl er na onderzoek
geen eenduidig vast te stellen oorzaak hiervan te vinden is?

Antwoord 4

In dit gebied waren twee geothermie projecten actief. Dit betroffen CWG en CLG. Bij
de productie van eerstgenoemde zijn diverse bevingen geconstateerd waarop de winning
is beëindigd. Bij CLG is tussen SodM en CLG afgesproken dat de winning gestaakt zou
worden als een beving bij dit systeem zou worden gesignaleerd. Helaas is die beving
gesignaleerd (in augustus 2018). Daarop is de winning stilgelegd door de operator.
Vervolgens zijn er naschokken gesignaleerd die groter waren dan van te voren als maximum
berekend was. De oorzaak van die zwaardere naschokken is niet met 100% zekerheid vast
te stellen. Echter, de serie aardbevingen zijn ruimtelijk en in de tijd te relateren
aan de productie van aardwarmte bij de genoemde systemen. De winning kan wat mij betreft
alleen plaatsvinden als die veilig is. Ik sta daarom achter het besluit om de winning
in deze gevallen stil te leggen.

Vraag 5

Wat was de rolverdeling tussen het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en
het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) bij dit project? Kunt u dit uitgebreid toelichten?

Antwoord 5

SodM is allereerst toezichthouder en daarnaast adviseur in het vergunningsverleningsproces,
waaronder ook bij het winningsplan. Mijn ministerie is enerzijds bevoegd gezag voor
de vergunningverlening met betrekking tot mijnbouw en anderzijds verantwoordelijk
voor de beleidsontwikkeling op het gebied van mijnbouw.

Het geothermie systeem van CLG is in 2017 opgestart met een langlopende put-test (extended
well-test). Op dat moment was CLG in het bezit van een winningsvergunning, maar nog
niet in het bezit van een instemming op het winningsplan (waarin de risico’s van winning
zijn beschreven). Door de toezichthouder (SodM) is toegezien op de extended well-test.
In juli 2018 is de extended well-test door de toezichthouder geëvalueerd. Op basis
van de evaluatie heeft SodM toestemming gegeven om onder voorwaarden over te gaan
naar de winningsfase zonder dat CLG in het bezit was van een ingestemd winningsplan.

De voorwaarden voor winning zonder winningsplan waren – onder andere – een door SodM
goedgekeurde seismische risicoanalyse en de daarbij behorende risicobeheersmaatregelen.
Totdat aan deze voorwaarden was voldaan, mocht CLG toch opstarten van SodM onder de
aanvullende voorwaarde dat iedere beving in de nabijheid van CLG zou leiden tot stilleggen
van de productie.

In augustus 2018 is na een beving op basis van de gestelde voorwaarden en in overleg
met SodM de winning van aardwarmte door CLG stilgelegd.

SodM heeft vervolgens CLG verzocht om – op basis van de voorwaarde – een seismische
risicoanalyse met risicobeheersmaatregelen aan te leveren. Deze zijn in april 2019
aan SodM voorgelegd en in juni 2019 door SodM als onvoldoende beoordeeld. Hervatten
van de winning zonder winningsplan werd hierdoor voor CLG onmogelijk.

In april 2019 is door mijn ministerie gestart om alle 21 reeds actieve geothermieprojecten
in Nederland van een besluit op het ingediende winningsplan te voorzien. Ook CLG –
dat al buiten productie was – heeft daarbij een verzoek tot instemming met het winningsplan
ingediend. In de procedure wordt SodM gevraagd advies te leveren op het winningsplan
ten aanzien van veiligheid en milieu. Hier heeft SodM dus de rol als adviseur.

Mijn departement stelt momenteel een weigeringsbesluit op, op basis van o.a. de adviezen
van SodM, maar ook van TNO, de Mijnraad, decentrale overheden en de Technische Commissie
Bodembeweging.

Vraag 6, 7

Kunt u aan SodM opdracht verstrekken voor het uitvoeren van een gedegen onderzoek
bij Californië Lipzig Gielen Geothermie (CLG) en Californië Wijnen Geothermie (CWG)
om zo voldoende data te genereren? Op welke termijn zou u dit kunnen doen?

Vindt u het een goed idee om de regio Noord- en Midden-Limburg uit te roepen tot een
pilotgebied voor onderzoek naar geothermische activiteiten in breuklijnen? Zo ja,
op welke termijn kunt u dit uitvoeren, en zo nee, waarom niet?

Antwoord 6, 7

SodM heeft als taak toezicht en advies en niet de taak van onderzoeksinstelling. Binnen
verschillende onderzoeksprogramma’s zowel in Nederland als wereldwijd wordt gekeken
naar de risico’s van geothermie in en nabij gespannen breuken. Dit zijn complexe onderzoeken
die tijd kosten, mede door het gebrek aan data over de relatie tussen de operationele
parameters van productie/injectie, spanningen in de ondergrond en bevingen. Experimenten
waarbij mogelijk weer bevingen ontstaan, zijn niet de weg voorwaarts. Een situatie
zoals ontstaan na de beving in 1991 in Roermond, kunnen wij ons niet veroorloven.
Ik wil nogmaals benadrukken dat ik geothermie alleen zal toestaan als het veilig kan
en de risico’s voor omwonenden aanvaardbaar en beheersbaar zijn. Ik kan dat in dit
gebied nabij breuken met een voorspanning op basis van de nu beschikbare kennis niet
garanderen. Ik vind een pilotproject daarom geen goed idee.