Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Futselaar over de verkoop van illegaal geïmporteerd bushmeat

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 17 december
2020)Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 712

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van Undercover in Nederland van 25 oktober 2020 over
de verkoop van illegaal geïmporteerd bushmeat?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u daarnaast bekend met de berichten «Jaarlijks komt 44,4 ton vlees van huisdieren
en wilde dieren op Brussels Airport aan» en «Illegaal apenvlees gewoon te koop in
Brusselse wijk «Klein-Zaïre»?2
3

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de handel in bushmeat een bedreiging vormt voor zeldzame en
kwetsbare diersoorten en ecosystemen en deelt u tevens de mening dat deze praktijk
actief bestreden dient te worden?

Antwoord 3

Illegale praktijken zoals stroperij en smokkel vormen een bedreiging en het is van
belang dat dit adequaat voorkomen en bestreden wordt. Naast de inzet op CITES – die
gericht is op de internationale handel – onderschrijft Nederland dan ook het CBD-besluit over de «Voluntary guidance for a sustainable wild meat sector4». Gebruik van en (lokale) handel in vlees van wilde oorsprong is belangrijk voor
voedselzekerheid en voor veel mensen in de wereld de belangrijkste bron voor bestaanszekerheid.
Door te werken aan verduurzaming van dit gebruik en deze handel wordt schade aan ecosystemen
en gevaar voor het voortbestaan van soorten zoveel mogelijk voorkomen.

Vraag 4

Kunt u aangeven op welke wijze de douanediensten en De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
(NVWA) handhaven op de aanwezigheid en import van dergelijk gestroopt illegaal vlees?

Antwoord 4

Voor wat betreft de CITES-regelgeving en de veterinaire wetgeving (ter voorkoming
van de insleep van dierziekten zoals mogelijk in bushmeat) heeft de douane een taak
ten aanzien van het EU-grensoverschrijdend goederenverkeer bij passagiers en bij vracht.

Bij passagiers voert de douane generieke controles uit op door hen meegevoerde goederen
en specifieke controles op passagiersbagage. Deze specifieke controles in het kader
van veterinaire wet- en regelgeving zijn gericht op passagiers afkomstig uit gebieden
waar dierziekten zijn vastgesteld. Hierbij wordt met name gecontroleerd of ze vlees
en zuivel bij zich hebben. De douane ontvangt wekelijks van de NVWA een lijst met
gebieden waar dierziekten zijn vastgesteld, welke de basis vormt voor het controleregime.
Bij het aantreffen van veterinaire producten wordt passagiers de mogelijkheid gegeven
om afstand te doen van de veterinaire producten, of het te laten keuren door de NVWA.

Vlees dat via reguliere vracht binnenkomt en als zodanig wordt aangegeven moet voldoen
aan diverse EU en nationale eisen. Samen met de NVWA controleert de douane of die
zendingen aan alle gezondheidseisen voldoen en of alle vereiste documenten aanwezig
zijn. Daarnaast controleert de douane risicogericht en steekproefsgewijs op de smokkel
van vlees en andere producten.

Vraag 5

Controleert de NVWA winkels specifiek op de aanwezigheid van bushmeat? Zo ja, hoe
vaak wordt dit jaarlijks aangetroffen in Nederlandse winkels en in welke hoeveelheden?

Antwoord 5

De NVWA controleert niet specifiek winkels op de aanwezigheid van bushmeat. Bedrijven
die in vlees of vleesproducten handelen dienen dit doen volgens de wettelijke regels
waaronder verplichte traceerbaarheid van het vlees. Indien er specifieke signalen
of verdenkingen op het verhandelen van bushmeat zijn, zullen winkels of bedrijven
worden gecontroleerd.

Vraag 6

Is u bekend hoeveel kilo bushmeat in Nederland jaarlijks bij douanecontroles wordt
aangetroffen op luchthavens en scheepvaarthavens?

Antwoord 6

Dit is niet bekend. De veterinaire wetgeving kent verplichtingen voor de invoer van
vlees, maar maakt daarbij geen onderscheid tussen zogenaamd «bushmeat» en ander vlees.
Bushmeat wordt daarom ook niet als zodanig door de douane geregistreerd. Producten
die niet voldoen aan veterinaire wetgeving worden direct in daartoe bestemde afvalcontainers
gedeponeerd waarvan de inhoud wordt vernietigd. Deze procedure is gekozen om de kans
op verspreiding van mogelijke ziekteverwekkers zo klein mogelijk te maken. Indien
bij het aantreffen van vlees er een duidelijke indicatie is dat het om een beschermde
diersoort gaat zal ook voor deze wetgeving worden opgetreden. Dit is niet recentelijk
voorgekomen.

Vraag 7

Is u bekend hoe vaak het bij aangetroffen bushmeat gaat om beschermde diersoorten
die vallen onder regelgeving behorende tot de CITES-overeenkomst (Convention on International
Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora)? Zo nee, bent u bereid dit voortaan
te registreren?

Antwoord 7

Nee, zie ook het antwoord op vraag 6. Het belangrijkste is dat illegaal ingevoerd
vlees of dierlijke producten zo snel mogelijk vernietigd worden om de verspreiding
van ziekteverwekkers te voorkomen. In voorkomend geval dat het duidelijk is dat het
om een onder CITES beschermde soort gaat, dan wordt dit altijd geregistreerd en gerapporteerd
aan CITES.

Vraag 8

Welke sancties worden opgelegd voor het importeren van bushmeat?

Antwoord 8

Bushmeat is geen wettelijk begrip. Om te bepalen of er sprake is van een strafbaar
feit zal vast moeten komen te staan of de voedselveiligheid in het geding is en om
wat voor diersoort het gaat.

Bushmeat is in de regel niet gekeurd en om die reden ook niet veilig voor humane consumptie.
Indien een passagier kiest voor het afstand doen van de producten worden er in de
regel geen sancties opgelegd voor het overtreden van veterinaire wetgeving. Als de
voedselveiligheid in het geding is kan er gesanctioneerd worden voor overtreding van
artikel 3.1 van de Wet dieren jo. Regeling dierlijke producten jo. (EG) Verordening
178/2002. Deze overtreding is strafbaar gesteld in art 1 onder 1e van de Wet op de
economische delicten. Indien het feit opzettelijk is gepleegd, dan is het een misdrijf
dat kan worden bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste 6 jaar, taakstraf
of een geldboete van de vijfde categorie (€ 87.000). In voorkomende gevallen kan een
nog hogere straf worden opgelegd; ook bijkomende straffen zijn mogelijk (art 6 WED).

In geval van een beschermde diersoort is art 3.37 van de Wet natuurbescherming aan
de orde (CITES). Overtreding van dit artikel is tevens strafbaar gesteld in art 1a
onder 1e van de Wet op de economische delicten.

Vraag 9

Heeft u inzicht in hoeverre bushmeat vanaf Belgische (lucht)havens wordt doorgevoerd
naar Nederland aangezien België in het eerder genoemde artikel van het Nieuwsblad
genoemd wordt als een doorvoerland voor bushmeat?5

Antwoord 9

Daar is geen inzicht in gezien het vrije verkeer van goederen binnen de Unie. Het
beeld is overigens niet dat er veel vraag naar en aanbod van illegaal ingevoerd bushmeat
is in Nederland.

Vraag 10

Welke ziektes en of virussen kunnen als zoönose worden geïmporteerd door de import
van bushmeat en in hoeverre zijn overheidsdiensten hierop voorbereid?

Antwoord 10

Het grootste volksgezondheidsrisico bevindt zich in herkomstlanden op de plekken waar
dieren worden gevangen en het vlees wordt uitgesneden en verwerkt. Daarnaast kunnen
meerdere ziekten worden geïmporteerd door vlees of dierlijke producten. Hierop vindt
controle plaats conform verordening EU 2017/625. De NVWA en de douane werken nauw
samen om illegale invoer tegen te gaan.

Vraag 11

Kunt u specificeren wat de richtsnoeren inhouden en welke doelstellingen worden beoogd
met de door u in uw verslag van de 14e conferentie van partijen van het Biodiversiteitverdrag
(CBD COP14) vermelde aangenomen vrijwillige richtsnoeren over het legaal en gereguleerd
verwerven van bushmeat?6

Antwoord 11

Het biodiversiteitsverdrag erkent het belang van duurzaam gebruik van soorten uit
het wild afkomstig. Door niet elk gebruik van deze soorten uit te sluiten maar handreikingen
te bieden voor duurzaam gebruik, kunnen ze gebruikt blijven worden als bron voor levensonderhoud
voor inheemse volken en lokale bevolkingsgroepen terwijl gelijktijdig het draagvlak
voor het behoud van biodiversiteit en ecosystemen groeit. Hiermee komen een aantal
duurzame ontwikkelingsdoelen beter binnen bereik.

Het vrijwillige richtsnoer voor een duurzame sector van vlees van wilde oorsprong
is bedoeld voor tropische en subtropische habitats. Het geeft richtlijnen voor onder
meer het duurzaam managen van het aanbod, vraagreductie in steden en dorpen van niet-duurzaam
of illegaal verworven vlees en voor het creëren van de juiste juridische context en
regelgeving,