Schriftelijke vragen : Het bericht ‘Mag de bank weigeren om je een bankrekening te geven? Dat gaat AFM onderzoeken’

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «AFM onderzoekt weigeren rekening»?1 Klopt het bericht dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) dit gaat onderzoeken?

Vraag 2

Wat vindt u van dit bericht en het onderzoek dat door de AFM is gestart? Deelt u de
mening dat de Accidental Americans al lange tijd in onzekerheid zitten en er maar
mondjesmaat voortgang is op dit dossier? Deelt u de urgentie om deze grote groep mensen
zo snel mogelijk duidelijkheid te geven? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Wanneer zijn de eerste bankrekeningen opgezegd van Accidental Americans door banken
vanwege het niet aanleveren van het Tax Identification Number (TIN) en daarmee volgend
het vermoeden van belastontwijking? Wanneer heeft de AFM geconcludeerd dat het sluiten
van bankrekeningen mogelijk in strijd is met de Europese regels? En wanneer is de
AFM begonnen met het onderzoek? Indien u deze informatie niet beschikbaar heeft, bent
u bereid deze informatie op te vragen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Klopt het dat een betaalrekening weigeren alleen op basis van een aantal wettelijk
vastgelegde gronden kan? Welke zijn dat volgens u?

Vraag 5

Klopt het dat de Europese regels stellen dat een basisbetaalrekening mogelijk moet
zijn voor iedere Europese burger? Klopt het dat deze basisbetaalrekening alleen geweigerd
kan worden op basis van wettelijk vastgelegde gronden, zoals wanneer iemand schuldig
is bevonden aan witwassen, oplichting of valsheid in geschrifte en daarvoor onherroepelijk
veroordeeld moet zijn? Zo ja, waarom heeft u de banken niet eerder gewezen op deze
weigeringsgronden?

Vraag 6

Hoe verklaart u uw reactie op eerdere schriftelijke vragen van het lid Lodders (VVD)
dat‘Banken op grond van de Wwft het openen of aanhouden van een betaalrekening ook
kunnen weigeren zonder vermoeden van overtreding of hard bewijs. Een te hoog risico
op betrokkenheid bij witwassen of terrorismefinanciering is voldoende grond voor weigering.»?2 Waarom komt de AFM nu tot een ander oordeel? Kunt u de AFM om een toelichting vragen,
ook in relatie tot de geldende Europese regelgeving?

Vraag 7

Klopt het dat weigering van een basisbetaalrekening alleen mag op basis van een individuele
afweging en daarmee een bepaalde groep mensen niet op deze manier mag worden benaderd?
Zo ja, waarom heeft u de banken hier niet eerder op gewezen?

Vraag 8

Wanneer heeft een klant de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme
(Wwft) overtreden en wie bepaalt wanneer de Wwft is overtreden?

Vraag 9

In hoeverre kunt u de AFM – onafhankelijk toezichthouder – verzoeken tot nader onderzoek
in specifieke casussen? Heeft u in het geval van het onderzoek dat wordt aangekondigd
door de AFM naar het weigeren van bankrekeningen van Accidental Americans door banken,
zoals genoemd in het artikel onder vraag 1, aan de AFM gevraagd nader onderzoek te
verrichten? Zo ja, wanneer en waarom heeft u dit de AFM gevraagd? Zo nee, kunt u dit
toelichten?

Vraag 10

Kunt u een toelichting geven op het lopende onderzoek van de AFM? Waar ziet het onderzoek
specifiek op? Wanneer verwacht de AFM het onderzoek af te ronden? Kunt u de AFM verzoeken
de bevindingen van het onderzoek te openbaren na afronden van het onderzoek? Kunt
u de AFM vragen de brief die zij aan de banken heeft gestuurd met de aankondiging
tot onderzoek, al dan niet anoniem, te openbaren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 11

Bent u bereid lopende het onderzoek van de AFM de banken te verzoeken geen bankrekeningen
meer op te zeggen tot de uitkomst van het onderzoek bekend is? Zo nee, waarom niet?

Vraag 12

Herinnert u zich de schriftelijke vraag van de leden Omtzigt, Van Weyenberg en Lodders:Wilt
u de AFM vragen een oordeel te geven over het sluiten of blokkeren van bankrekeningen
van Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit?3

Vraag 13

Herinnert u zich uw antwoord: Ja. Er kan echter niet ingegaan worden op individuele
zaken waarin sprake is van het sluiten of blokkeren van bankrekeningen of dreiging
daarmee. Ik heb daarom gevraagd aan DNB, als toezichthouder op de naleving van de
Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft), en aan de
AFM, als toezichthouder op de naleving van de regels over de basisbetaalrekening,
om een reactie over het sluiten dan wel bevriezen van bankrekeningen. (...) De AFM
heeft specifiek ten aanzien van basisbetaalrekeningen aangegeven dat in beginsel iedereen
die rechtmatig in de EU verblijft recht heeft op toegang tot een basisbetaalrekening,
zodat kan worden voorzien in een basislevensbehoefte. Dit komt voort uit de Europese
Payment Accounts Directive (PAD) die is geïmplementeerd in de Wft. Hierbij geldt echter
een aantal uitzonderingen. Zo moet een bank een basisbetaalrekening weigeren als de
bank bij het openen van een dergelijke rekening niet kan voldoen aan de eisen gesteld
in de Wwft. Dit moet volgens de AFM per individueel geval worden getoetst; een generieke
aanpak, waarbij een specifieke groep wordt uitgesloten van een basisbetaalrekening,
is niet toegestaan.»?

Vraag 14

Kunt u verklaren of er een verband is tussen het gegeven antwoord in vraag 13, waarin
de AFM u een oordeel heeft gegeven over het sluiten van bankrekeningen van Accidental
Americans, en het onderzoek dat de AFM gaat uitvoeren (zie artikel vraag4 naar het weigeren van bankrekeningen van Accidental Americans door banken?

Vraag 15

Is in het geval van de Accidental Americans overgegaan tot het sluiten van bankrekeningen
op basis van «een specifieke groep» of is hier sprake van toetsing «per individueel geval»? Kunt u uw mening onderbouwen?

Vraag 16

Kunt u reflecteren op de antwoorden op schriftelijke vragen van onder meer het lid
Lodders (VVD)5, waarin u meerdere keren heeft aangegeven dat banken op basis van alleen het ontbreken
van een TIN-nummer niet mogen overgaan tot het opzeggen van bankrekeningen? Hoe verklaart
u, gezien de overwegingen van de AFM, de klaarblijkelijke discrepantie in uw uitleg
van de Wwft en de interpretatie van de banken? Hoe verklaart u het niet mogen opzeggen
van een bankrekening op basis van alleen het ontbreken van een TIN in relatie tot
het onder vraag 6 genoemde citaat? Bent u bereid om in overleg met banken deze discrepantie
weg te nemen om tot een oplossing te komen in de casus van de Accidental Americans
en vergelijkbare gevallen in de toekomst te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 17

Heeft het gesprek met de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) over de Accidental
Americans, dat u in het algemeen overleg over de «Toeval-Amerikanen» van 24 november
2020 hebt toegezegd, reeds plaatsgevonden? Zo nee, waarom niet en wanneer staat dit
gesprek ingepland? Zo ja, kunt u een toelichting geven op het gesprek en datgene wat
er is afgesproken?

Vraag 18

Bent u bekend met het inwerkingtreden van de wijziging van het Besluit internationale
verplichtingen extraterritoriale rechtsmacht op 1 december jl?6 Klopt het dat door die wijziging de Nederlandse strafwet van toepassing is op de
Nederlander die zich buiten Nederland schuldig maakt aan witwassen, óók wanneer er
geen sprake is van dubbele strafbaarheid? Is bij het aannemen van deze wijzigingen,
die zijn gebaseerd op EU-richtlijn 2018/1673 van 23 oktober 2018 inzake de strafrechtelijke
bestrijding van het witwassen van geld, gekeken naar de consequenties voor de Accidental
Americans? Zo ja, wat is hiervan de uitkomst? Zo nee, waarom niet?

Vraag 19

Kunt u de nog openstaande schriftelijke vragen van het lid Lodders (VVD) over het
bericht «Volksbank houdt vol: we moeten rekening «onbedoelde Amerikaan» afsluiten»,
zo snel als mogelijk beantwoorden (Kamerstuk 2020D48694)?

Vraag 20

Kunt u de vragen, gezien de grote zorgen onder Accidental Americans en de tientallen
bankrekeningen die inmiddels al zijn opgezegd, zo snel als mogelijk, en één voor één,
beantwoorden?