Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het Dik-Faber over de toegang tot mondzorg voor mensen in de schuldsanering

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg), mede namens de Staatssecretaris van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen 1 december 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met signalen dat mensen die in een schuldhulptraject komen in veel gevallen
gedwongen worden om hun aanvullende verzekering op te zeggen, door de zorgverzekeraar,
de schuldhulpverlening of beide? Kunt u bevestigen dat dit gebeurt en zo ja, in welke
omvang?

Antwoord 1

Laat ik beginnen met zeggen dat financiële problemen ingrijpend zijn voor mensen en
veel zorgen met zich meebrengen. Daarom is goede ondersteuning bij het oplossen van
problematische schulden, o.a. door de gemeentelijke schuldhulpverlening belangrijk.

Ik ben niet bekend met signalen dat mensen in een schuldhulpverleningstraject zitten
gedwongen worden om hun aanvullende zorgverzekering op te zeggen. Dit zal altijd maatwerk
zijn, waarbij gekeken wordt naar de individuele omstandigheden waarin iemand verkeert.
Daarbij zullen verwachtte zorgkosten ook een van de omstandigheden zijn. De schuldhulpverlener
zal proberen de inkomsten en uitgaven beter op elkaar af te stemmen. Hierbij wordt
vaak ook gekeken naar een passende zorgverzekering. Bijvoorbeeld op basis van instrumenten,
zoals de Voorzieningenwijzer en de Poliswijzer.

De aanvullende zorgverzekering wordt wel door de zorgverzekeraar stopgezet bij een
betalingsachterstand van de zorgpremie. Wanneer de aanvullende zorgverzekering wordt
stopgezet (en wanneer deze weer wordt hersteld) verschilt per verzekeraar. Ik wil
daarbij opmerken dat ondanks de betalingsachterstand de basisverzekering in stand
blijft. In de Verzekerdenmonitor 20201 die ik uw Kamer op 15 oktober 2020 heb toegestuurd is te lezen hoeveel verzekerden
een betalingsachterstand hebben.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het feit dat dit betekent dat deze mensen vervolgens geen mondzorg
kunnen betalen? Deelt u de observatie dat het ontbreken van mondzorg tot dure en/of
blijvende schade kan leiden aan de gezondheid en de kans verkleint dat iemand na een
periode van schuldhulp weer zelfredzaam zal zijn?

Antwoord 2

Het is op de eerste plaats aan mensen zelf om te bepalen of een aanvullende zorgverzekering
(voor bijvoorbeeld mondzorg) passend is. We zien echter ook dat

schulden en armoede soms de toegankelijkheid van (aanvullende) zorg beperkt in de
vorm van ongewenste zorgmijding (Verwey-Jonker, oktober 2020). Vaak gaat dit gepaard
met angst voor hoogoplopende zorgkosten. Soms ligt dit aan een beperkte kennis van
het zorgverzekeringsstelsel en compensatieregelingen. Hierin hebben gemeenten een
rol, door mensen met hulp van hulpverleners in het sociaal domein bij te staan met
instrumenten als de «Voorzieningenwijzer en de «Poliswijzer». Zo kan bijvoorbeeld
bepaald worden of en welke aanvullende zorgverzekering passend is. Gemeenten kunnen
hun inwoners ook op andere wijzen bijstaan. Bijvoorbeeld via de gemeentepolis waar
de aanvullende zorgverzekering tegen een gereduceerd tarief onderdeel van is, of via
de bijzondere bijstand. Het langdurig uitblijven van mondzorg kan kleine gebitsproblemen
inderdaad doen uitgroeien tot grote gebitsproblemen. Over de vraag of het ook leidt
tot algehele schade aan de gezondheid, bestaat geen consensus.2 In ieder geval is de inzet om op bovengenoemde wijze de kans op eventuele duurdere
gevolgschade door het mijden van (mond)zorg zoveel mogelijk te minimaliseren.

Vraag 3

Bent u bekend met een verwachte stijging van 30% (circa 60.000) van het aantal cliënten
in de schuldhulpverlening in 2020, een groei van huishoudens met schuld in 2021 naar
tussen de 1,5 en 2,6 miljoen en bent u er tevens mee bekend dat voor deze groep geldt
dat ze buiten enige schuld, te weten met als enige oorzaak de pandemie, in de schulden
zal belanden?3

Antwoord 3

De sociale impact van de coronacrisis is groot. Ik ben bekend met de dreigende toename
van het aantal mensen met schuldenproblematiek als gevolg van de Coronacrisis. Om
die reden zet dit kabinet in op verschillende steunpakketten, maar ook zetten gemeenten
samen met het Rijk in op verschillende versnellingsacties om de sociale gevolgen van
COVID-19 op te vangen. Zie hiervoor de Kamerbrief4 «Kabinetsreactie op het verslag van de werkgroep «Sociale Impact van de Coronacrisis»,
het Manifest «Kom op voor de meest kwetsbare gebieden» van 8 oktober en de brief van
de Staatssecretaris van SZW over de intensivering van armoede- en schuldenaanpak5. Het Ministerie van VWS neemt actief deel aan de versnelling van maatregelen uit
de brede schuldenaanpak die wordt gecoördineerd door de Staatssecretaris van SZW.
Juiste ook vanwege de sterkte samenhang tussen schuldenproblematiek en gezondheid/zorg.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het beter voor de gezondheid en de (financiële) zelfredzaamheid
is als mensen in de schuldhulpverlening hulp krijgen om een meer passende zorgverzekering
met eventueel aanvullende verzekering af te sluiten, in plaats van gedwongen worden
om alle aanvullende verzekeringen op te zeggen? Bent u bereid de mogelijkheden te
verkennen dat dit een taak wordt van de schuldhulpverlening?

Antwoord 4

Ik vind het belangrijk dat lokaal financieel maatwerk wordt geleverd en dat geldt
ook voor de aanvullende zorgverzekering en de gemeentepolis. Ik verwijs hiervoor ook
naar mijn brief6 over onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut naar de maatregelen die gemeenten
en zorgverzekeraars kunnen nemen om ongewenste zorgmijding vanwege financiële redenen
tegen te gaan, en mijn antwoorden7 op de Kamervragen van het lid Kerstens over het afschaffen van de collectiviteitskorting.
In deze antwoorden verwijs ik naar de maatregelen die gemeenten kunnen nemen om passend
maatwerk te bieden. De Voorzieningenwijzer en de Poliswijzer zijn daar voorbeelden
van. Ik heb aangegeven dat ik hierover later dit jaar een digitale conferentie organiseer
waarin deze inzichten onder de aandacht worden gebracht bij gemeenten.

Voor wat betreft het beëindigen van een aanvullende verzekering verwijs ik naar het
antwoord op vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid ervoor zorg te dragen dat in ieder geval de mensen die buiten hun eigen
schuld in de schulden zijn beland, voor de duur van de coronacrisis niet gedwongen
worden hun aanvullende verzekering op te zeggen?

Antwoord 5

Ik wil nogmaals aangeven dat het mij niet bekend is dat mensen die deelnemen aan een
schuldhulptraject gedwongen worden om de aanvullende zorgverzekering te beëindigen.
Wel wordt de aanvullende verzekering veelal door de zorgverzekeraar stopgezet bij
een betalingsachterstand. Ik vind het belangrijk dat lokaal financieel maatwerk wordt
geboden. Hiervoor zet ik mij in.

Vraag 6

Bent u bereid de vragen voor de behandeling van de begroting VWS te beantwoorden?

Antwoord 6

Ja.