Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Helder over de berichten ‘Machteloze agent waker in gevecht met verwarde mensen’ en ‘Verwarde mensen drijven de agent tot wanhoop’

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en van Staatssecretaris
Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 24 november 2020) Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 679.

Vraag 1

Kent u de berichten «Machteloze agent vaker in gevecht met verwarde mensen» en «Verwarde
mensen drijven de agent tot wanhoop»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het uitermate teleurstellend is dat na de inwerkingtreding van
de Wet verplichte ggz op 1 januari 2020 het probleem voor de politie alleen maar groter
is geworden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

We hechten eraan te benadrukken dat de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
(Wvggz) primair als doel heeft om de rechten van de betrokkene, die vanwege een psychische
stoornis ernstig nadeel voor zichzelf of anderen veroorzaakt, te beschermen bij de
toepassing van verplichte zorg. Het is geen doel van de Wvggz om te zorgen voor een
afname van het aantal meldingen over personen met verward gedrag.

De ministeries van Justitie en Veiligheid (JenV) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport
(VWS) en andere partners werken daarnaast al enkele jaren samen om een integrale persoonsgerichte
aanpak te realiseren wat betreft de brede groep «personen met verward gedrag». Hierbij
zijn vijf landelijke prioriteiten aangemerkt, waarover uw Kamer in juli jl. is geïnformeerd.2 Binnen deze aanpak worden al goede resultaten geboekt. Specifiek over de werkende
aanpak voor de groep personen met verward gedrag met een hoog (veiligheids)risico
hebben wij uw Kamer recent nog een aanvullende update gegeven in het licht van het
convenant dashboard beveiligde bedden.3 Ook is 9 oktober de publiekscampagne voor het Landelijk Meldpunt Zorgwekkend Gedrag
van start gegaan, waardoor naasten gemakkelijker in contact kunnen komen met lokale
hulpverlening, wanneer zij niet-acute zorgen hebben over zichzelf of een ander. Bijkomend
voordeel hiervan is dat de politie door dit meldnummer kan worden ontlast waar het
niet-acute zorgmeldingen betreft.

Daarnaast wordt er niet alleen op landelijk niveau, maar ook in de regio’s hard gewerkt
aan de implementatie van een goed werkende persoonsgerichte aanpak voor personen met
verward gedrag. Hierbij zijn er in de regio’s verbindingen tussen de ondersteuning
van mensen met verward gedrag, de implementatie van de Wvggz, de Meerjarenagenda beschermd
wonen en maatschappelijke opvang en de doorontwikkeling van de zorg- en veiligheidshuizen.
Deze lokale en regionale initiatieven blijven we de komende periode ondersteunen via
het Verbindend Landelijk OndersteuningsTeam (VLOT) en het actieprogramma Lokale initiatieven
voor personen met verward gedrag van ZonMW. De complexiteit van het probleem maakt
echter dat er geen snelle en eenvoudige oplossingen zijn, het betreft hier zoals eerder
door ons opgemerkt een wicked problem.

Verplichte zorg op grond van de Wvggz kan enkel als uiterst middel worden verleend
aan personen met een psychische stoornis die vanwege deze stoornis ernstig nadeel
voor zichzelf of anderen veroorzaken. De groep personen met verward gedrag waar de
politie mee te maken krijgt is veel breder; het gaat hier om onder andere mensen met
dementie, een verstandelijke beperking, verslavingsproblematiek en/of (ernstige) psychiatrische
aandoeningen. Het grootste deel van de groep personen met verward gedrag is niet gevaarlijk
voor zichzelf of anderen en veroorzaakt geen overlast.

Vraag 3 en 4

Deelt u de mening dat de politieagenten, zeker in deze zeer moeilijke coronatijd,
van deze als maar groter wordende taak van het opvangen en vervoeren van verwarde
personen per direct ontlast moet worden? Zo nee, waarom niet?

Waarom wordt de problematiek van de verwarde personen nog steeds overgelaten aan de
politie, terwijl dit niet tot haar taak behoort, politieagenten hiervoor niet zijn
opgeleid en er sinds januari van dit jaar een wet is die bepaalt dat vervoer en opvang
van verwarde personen tot het takenpakket van de GGZ behoren?

Antwoord 3 en 4

Wij zijn het aan mensen die verward gedrag vertonen verplicht om hen passende zorg
en ondersteuning te bieden, maar ook aan de samenleving als geheel om de openbare
orde te bewaken en de veiligheid van burgers te garanderen. Zaak is om daarbij te
zoeken naar een juiste verdeling van taken en verantwoordelijkheden, gegeven de aard
van de situatie en de achtergrond van de problematiek. Dit kan leiden tot inzet vanuit
de zorg, maar ook vanuit politie indien noodzakelijk.

In het kader van zorg en veiligheid worden verschillende stappen gezet, zodat aan
beide zijden professionals voldoende toegerust zijn. Enerzijds door politieagenten,
die in de praktijk vaak als eerste ter plaatse zijn, goed te scholen: in de politieopleiding
is aandacht voor het herkennen van de problematiek, vroegsignalering en de-escalatie
van gedrag. Ook het intake-personeel op de meldkamer en regionale servicecentra van
de politie wordt getraind om binnenkomende incidenten goed in te schatten en waar
nodig te verwijzen naar het meldpunt zorgwekkend gedrag of de ggz-crisisdienst. De
scholing van politie ziet niet toe op de opvang van personen met verward gedrag en
psychiatrische aandoeningen, dus door het sneller inschakelen van de professionele
hulpverlening zorgen we tegelijkertijd dat de juiste zorg beter toegankelijk is.

Met betrekking tot het vervoer van personen met verward gedrag is hiernaast met betrokken
partijen afgesproken dat het vervoer zowel voor als na beoordeling door de Regionale
Ambulance Voorziening wordt verzorgd. Immers, wanneer iemand zorg nodig heeft is vervoer
door een politieauto niet passend, en ook voor de persoon in kwestie onnodig stigmatiserend
en traumatiserend. Om het vervoer van personen met verward gedrag verder te verbeteren
zal de komende periode het «Kwaliteitskader Mobiele zorg vóór psychiatrische beoordeling»
worden doorontwikkeld tot een «Kwaliteitskader Mobiele zorg vóór en ná psychiatrische
beoordeling». De implementatie hiervan is eind van het jaar gereed. Hierbij zullen
regio’s ook implementatieplannen moeten maken en een vertaalslag naar de praktijk,
zodat de hele keten een helder handelingsperspectief krijgt en de afspraken goed landen
in de praktijk. De komende periode worden de ervaringen die hiermee worden opgedaan
gebruikt om de toepassing van het kwaliteitskader in de praktijk verder te verbeteren.
Hiervoor is goede samenwerking van alle betrokken partijen van belang. Hierover volgt
dit najaar nog een brief naar uw Kamer.

Vraag 5

Wat gaat u concreet doen, aangezien de eerdere toezeggingen allemaal niets hebben
geholpen en de bovengenoemde wet tot op heden het tegenovergestelde effect heeft?

Antwoord 5

Er lopen verschillende acties omtrent zowel de brede aanpak personen met verward gedrag,
alsook specifiek het vervoer van personen met verward gedrag. In de antwoorden op
vragen 2, 3 en 4 hebben we verwezen naar de verschillende maatregelen in het kader
van de brede aanpak voor personen met verward gedrag. Bovendien wordt ingezet op verbetering
van de uitvoering van de Wvggz, in de vorm van reparatiewetgeving, de vereenvoudiging
van de ketenafspraken en de brieven die ketenpartners onderling en naar betrokkene
verzenden.

Vraag 6

Bent u bereid deze vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden, in ieder geval vóór
de behandeling van de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid?

Antwoord 6

Ja.