Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bruins over het bericht dat Euronext flitshandelaren een onzichtbare voorsprong geeft

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 13 november 2020). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 610.

Vraag 1

Kent u het bericht «Euronext geeft flitshandelaren onzichtbare voorsprong»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat (sommige) flitshandelaren bij Euronext informatie eerder krijgen dan
anderen?

Antwoord 2

Desgevraagd heeft Euronext toegelicht dat handelsinformatie via twee verschillende
kanalen aan marktpartijen wordt verstrekt. Marktpartijen die lid of deelnemer zijn
van Euronext en die op Euronext willen handelen geven hun orders of orders van hun
cliënten door via het zogeheten private kanaal (de «order entry gateway»). Via dit private kanaal ontvangen zij de orderbevestiging of transactiebevestiging
van de door hen ingelegde orders. Via het zogeheten publieke kanaal (de «market data gateway») kunnen alle (andere) marktpartijen informatie inzien over de op Euronext uitgevoerde
transacties en wijzigingen in het orderboek van Euronext.

Recent heeft Euronext geconstateerd dat, na verbeteringen van het handelssysteem,
handelsinformatie vaak sneller via het private kanaal dan via het publieke kanaal
wordt verstrekt aan de bij de transactie betrokken marktpartijen. Marktpartijen die
daadwerkelijk een order inleggen op Euronext ontvangen via het private kanaal de bevestiging
van de door hen uitgevoerde transacties enkele microseconden eerder dan dat andere
marktpartijen – die niet bij deze transacties betrokken zijn – dit via het publieke
kanaal kunnen zien. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen marktpartijen die
een techniek van hoogfrequente algoritmische handel (high frequency trading technique, HFT) toepassen en marktpartijen die geen HFT toepassen.

Afgaande op deze informatie concludeer ik dat het dus niet zo is dat enkel marktpartijen
die HFT toepassen via het hiervoor bedoelde private kanaal bepaalde handelsinformatie
eerder ontvangen dan andere marktpartijen. Iedere marktpartij die betrokken is bij
een op Euronext uitgevoerde transactie ontvangt – via het private kanaal – op hetzelfde
moment de transactiebevestiging ongeacht of die marktpartij bijvoorbeeld een broker is die in opdracht van zijn (professionele of niet-professionele) cliënt een order
uitvoert, een institutionele belegger, een beheerder van beleggingsfonds of een marktpartij
is die gebruikt maakt van HFT. In haar publieke statement van 7 oktober jl. licht
Euronext dit toe.2

Vraag 3

Kunt u precies uitleggen wie wel en wie niet dit voordeel krijgen, waarom dat zo is
en welke technische aspecten zorgen voor dat voordeel?

Antwoord 3

Marktpartijen die betrokken zijn bij een op Euronext uitgevoerde transactie ontvangen
via het private kanaal enkele microseconden eerder de informatie dat «hun» transactie
is uitgevoerd, dan dat die informatie via publieke kanaal aan het brede publiek wordt
bekendgemaakt. Dit verschil ontstaat doordat het handelssysteem van Euronext de informatie
aan de marktpartijen die betrokken zijn bij een op Euronext uitgevoerde transacties
en de informatie aan de markt via twee verschillende kanalen verstuurt. Dit leidt
ertoe dat er geen perfecte synchronisatie kan plaatsvinden tussen deze beide kanalen.
Zie ook het antwoord op vraag 2.

Het Optiq-handelsssysteem van Euronext was zo geprogrammeerd dat in ongeveer de helft
van de gevallen het ene, dan wel het andere kanaal als eerst de informatie doorgeeft,
waardoor het niet te voorspellen is welk kanaal sneller is. Euronext heeft dit jaar
een aantal aanpassingen doorgevoerd om de stabiliteit en voorspelbaarheid bij het
invoeren van orders te verbeteren. Dit heeft als neveneffect gehad dat het private
kanaal, vaker dan voor de optimalisering het geval was, enkele microseconden sneller
een bevestiging van een transactie doorgeeft dan dat deze informatie beschikbaar is
voor andere marktpartijen.

Vraag 4

Sinds wanneer is Euronext op de hoogte dat dit voordeel bestaat?

Antwoord 4

In haar publieke statement van 7 oktober jl. stelt Euronext dat het verschil in snelheid
tussen het private kanaal en publieke kanaal in de zomer van 2020 is ontstaan na optimalisering
van het handelsplatform. Euronext heeft mij desgevraagd laten weten dat de optimaliserende
aanpassingen in juli van dit jaar zijn doorgevoerd.

Vraag 5

Hoelang bent u op de hoogte dat dit voordeel bestaat?

Antwoord 5

Ik ben sinds het hiervoor aangehaalde artikel in het Financiële Dagblad op de hoogte
van deze details van de ICT-systemen van het handelssysteem van Euronext.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er sprake is van handel met voorkennis als iemand aandelen of
andere effecten koopt of verkoopt terwijl diegene meer informatie over de onderliggende
waarde heeft dan de informatie die algemeen beschikbaar is?

Antwoord 6

Volgens de verordening marktmisbruik is voorwetenschap niet openbaar gemaakte informatie
die concreet is en die rechtstreeks of onrechtstreeks betrekking heeft op een of meer
uitgevende instellingen of op een of meer financiële instrumenten en die, indien zij
openbaar zou worden gemaakt, een significante invloed zou kunnen hebben op de koers
van deze financiële instrumenten of daarvan afgeleide financiële instrumenten.3 Niet-openbare informatie kwalificeert derhalve niet per definitie als voorwetenschap.
Handel met voorwetenschap doet zich voor wanneer een persoon die over voorwetenschap
beschikt die informatie gebruikt om, voor eigen rekening of voor rekening van derden,
rechtstreeks of middellijk financiële instrumenten te verwerven of te vervreemden
waarop die informatie betrekking heeft. De vraag of het gebruik van bepaalde niet-openbare
informatie altijd (handel met) voorwetenschap oplevert, kan daarom niet in algemene
zin worden beantwoord.

Of in een specifieke casus sprake is van (handel met) voorwetenschap is aan de toezichthouder
of in voorkomend geval aan de rechter om vast te stellen en vergt een zorgvuldig onderzoek
naar alle omstandigheden van het geval aan de hand van de hiervoor genoemde wettelijke
omschrijvingen. In Nederland is de Autoriteit Financiële Markten (AFM) belast met
de uitvoering en handhaving van de verordening marktmisbruik. Ook kunnen bepaalde
overtredingen van deze verordening strafrechtelijk worden vervolgd.

Vraag 7

Bent u van mening dat het voordeel dat flitshandelaren krijgen van Euronext wel of
niet valt onder handel met voorkennis?

Antwoord 7

Zoals reeds aangegeven bij het antwoord op vraag 2 is het niet zo dat enkel marktpartijen
die op Euronext handelen en die daarbij HFT toepassen via het hiervoor bedoelde private
kanaal bepaalde handelsinformatie eerder ontvangen dan andere marktpartijen die daarbij
geen gebruik maken van HFT. Euronext merkt in het eerdergenoemde publieke statement
op dat zij ten aanzien van haar private kanaal en publieke kanaal geen onderscheid
maakt tussen soorten marktpartijen die HFT toepassen en die een dergelijke techniek
niet toepassen. Iedere marktpartij die op Euronext een transactie uitvoert, ontvangt
via het private kanaal handelsinformatie met betrekking tot die transacties enkele
microseconden eerder dan dat die informatie via het publieke kanaal voor alle marktdeelnemers
zichtbaar wordt. Op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft) houdt de AFM
toezicht op de door Euronext in Nederland beheerde en geëxploiteerde handelsplatformen
alsmede op de handel in financiële instrumenten die op deze handelsplatformen plaatsvindt.

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 6 geldt dat het gebruik van bepaalde niet-openbare
informatie niet per definitie handel met voorwetenschap oplevert. Eventuele vaststelling
van handel met voorwetenschap in een concrete situatie vergt een zorgvuldige beoordeling
van de omstandigheden van het geval aan de hand van de in het antwoord op vraag 6
genoemde wettelijke omschrijvingen.

Vraag 8

Bent u van mening dat hier sprake is van strafbaar handelen?

Antwoord 8

Eventuele vaststelling van handel met voorwetenschap vergt een zorgvuldige beoordeling
van de omstandigheden van het geval aan de hand van de in het antwoord op vraag 6
genoemde wettelijke omschrijvingen. Of er sprake is van strafbaar handelen is uiteindelijk
aan de rechter.

Vraag 9

Wat vindt u ervan dat Euronext van plan is dit voordeel voorlopig te laten bestaan?

Antwoord 9

Euronext heeft in haar statement van 7 oktober jl. aangegeven dat zij continu werkt
aan het verder optimaliseren van het handelsplatform. Daarbij kondigt Euronext aan
dat zij over dit onderwerp in gesprek is met betrokken partijen en werkt aan een aanpassing
in het systeem om het evenwicht tussen het publieke kanaal en het private kanaal te
verbeteren. Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 7, houdt de AFM toezicht op
de door Euronext in Nederland beheerde en geëxploiteerde handelsplatformen alsmede
op de handel in financiële instrumenten die op deze handelsplatformen plaatsvindt.
De AFM zal in haar hoedanigheid als toezichthouder betrokken zijn bij de consultatie
van stakeholders die Euronext houdt over de aanpassing van het systeem.

Vraag 10

Welke maatregelen gaat u nemen om marktmisbruik te voorkomen?

Antwoord 10

De regels ter voorkoming van marktmisbruik zijn Europees geharmoniseerd en opgenomen
in de eerdergenoemde verordening markmisbruik. Deze regels hebben tot doel de marktintegriteit
te borgen en beleggers te beschermen. In Nederland is de AFM, zoals aangegeven, belast
met belast met de uitvoering en handhaving van deze verordening.