Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Remco Dijkstra en Weverling over berichten rond de actie van Greenpeace om de Doggersbank te beschermen door het storten van stenen

Antwoord van Minister Van Nieuwenhuizen Wijbenga (Infrastructuur en Waterstaat), mede
namens de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 16 oktober
2020).

Vraag 1

Bent u beiden bekend met de artikelen «Greenpeace dumpt weer rotsblokken in Noordzee»
en «Actie door Greenpeace om Doggerbank te beschermen»?1 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat Greenpeace rotsblokken in de Noordzee heeft gedumpt? Is dit al eerder
gebeurd? Zo ja, welke sancties zijn er toen geweest voor Greenpeace?

Antwoord 2

Ja, Greenpeace VK heeft aangegeven dat zij nu natuurstenen heeft afgezonken in het
Britse deel van de Noordzee waarbij de exacte coördinaten zijn doorgegeven aan de
Britse autoriteiten en bekend gemaakt op het internet.

Greenpeace Nederland heeft eerder in 2011 en 2015 op locaties in Nederlandse wateren
vergelijkbare acties uitgevoerd. Uiteindelijk zijn er voor Greenpeace Nederland geen
sancties geweest. De Staatssecretaris van IenM heeft indertijd een dwangsom opgelegd,
maar dat besluit is door de Raad van State in 2014 vernietigd [zaaknummer ECLI:NL:RVS:2014:2089].

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het feit dat Greenpeace kennelijk voor eigen rechter meent te kunnen
spelen door over te gaan tot dergelijke acties met als verantwoording een door henzelf
geclaimde en geconstateerde overtreding van regels?

Antwoord 3

De regering verwerpt en betreurt de acties van Greenpeace. Juist in de tijd dat de
deelnemers van het Noordzeeoverleg werken aan het Noordzeeakkoord. Greenpeace Nederland
is vertegenwoordigd in dit overleg. Deze actie doet afbreuk aan het wederzijdse opgebouwde
vertrouwen en begrip tussen de partijen in het Noordzeeoverleg.

Vraag 4

Welke gevolgen heeft de uitspraak van 2011 over het dumpen van rotsblokken door Greenpeace
voor de huidige situatie? Leidt het hervatten van deze door de rechter verboden actie
tot het opleggen van de in het artikel genoemde dwangsommen aan Greenpeace?3

Antwoord 4

De stenen zijn gestort in het Engelse deel van de Doggersbank in de Noordzee. De Waterwet
is hier niet van toepassing. De in het artikel genoemde dwangsommen kunnen daarnaast
niet worden opgelegd omdat het besluit daartoe met de uitspraak van de Raad van State
uit 2014 is vernietigd (zie ook het antwoord op vraag 3).

Vraag 5

Welke gevaren levert het dumpen van rotsblokken op voor de Nederlandse vissers?

Antwoord 5

Hoewel Greenpeace aangeeft dat met het delen van de coördinaten van de locatie van
de stenen de veiligheid gewaarborgd is, kan dit tot risico’s leiden voor de (bodem
beroerende) visserij als zij dit over het hoofd zien.

Vraag 6

Heeft (een van) u beiden al overleg gehad met uw Britse collega’s over deze illegale
activiteiten van Greenpeace? Zo nee, bent u bereid dit te doen en de Kamer te informeren
over de uitkomst van dit overleg?

Antwoord 6

Nederland heeft de actie van Greenpeace in internationaal overleg aan de orde gesteld.
Dit is door vertegenwoordigers van LNV gedaan in het internationale Noordzee visserijoverleg,
bekend als de «Scheveningen groep». Ook heeft het betreffende ministerie in het VK
(DEFRA) aangegeven dat de Britse Marine Management Organisation (MMO) gestart is met
een onderzoek of er wet- en/of regelgeving is overtreden. Indien de Britse overheid
een overtreding van wet- en/of regelgeving constateert en daarover met ons contact
opneemt, zal ik uw Kamer daarover informeren.

Vraag 7

Hoe bent u van plan deze gevaarlijke acties te stoppen, welke maatregelen zijn er
om dit te stoppen en welke straffen kunnen hiervoor opgelegd worden?

Antwoord 7

Het schip waarmee de Britse tak van Greenpeace de actie uitvoerde, vaart weliswaar
onder Nederlandse vlag, maar het betreft een actie van de Britse tak van Greenpeace
in het Engelse deel van de Doggersbank. De Britse overheid kan initiatief nemen voor
eventuele maatregelen om deze acties te stoppen.

Een oordeel over de strafbaarheid van dit handelen is aan het Openbaar Ministerie.
Greenpeace heeft nauwkeurig doorgegeven op welke locatie de stenen zijn afgezonken.
Naar het zich aanziet lijkt er derhalve geen sprake te zijn van een directe gevaarzetting.
Het Openbaar Ministerie heeft laten weten te bekijken of er aanleiding is om strafrechtelijk
onderzoek te doen.

Voor vergelijkbare acties in Nederlandse wateren is na inwerkingtreding van de Omgevingswet
een vergunning nodig en ontstaat een overtreding alleen als actievoerders of initiatiefnemers
geen vergunning hebben of zich niet aan de vergunningsvoorwaarden houden. Tot die
tijd is er alleen een meldplicht en de zorgplicht van art. 6:15 Waterbesluit: als
je gebruik maakt van een oppervlaktelichaam door, anders dan in overeenstemming met
de functie daarvan (zoals veilige scheepvaart), voorwerpen te storten, moet je zorgdragen
voor een zodanige situering en uitvoering van de handelingen dat geen nadelige gevolgen
optreden voor het veilig en doelmatig gebruik van het oppervlaktewaterlichaam.

Vraag 8

Behoort het afpakken van de Nederlandse vlag van schepen waarmee criminele activiteiten
plaatsvinden tot de mogelijkheden? Zo ja, wat is hiervoor nodig? Is een inbeslagname
van het schip denkbaar?

Antwoord 8

Onder het Nederlandse recht is het niet mogelijk om de vlag van een schip te ontnemen.
De inschrijving in het vlagregister en daarmee het recht om de vlag te voeren, is
in Nederland gekoppeld aan de teboekstelling, op grond van het Wetboek van Koophandel.
Er is geen mogelijkheid om de inschrijving door te halen.

De Zeebrievenwet bevat limitatief opgesomde gronden om een zeebrief (het nationaliteitsbewijs
van een zeeschip) in te trekken, waaronder indien het schip opzettelijk zodanig wordt
gebruikt dat het gevaar ontstaat dat Nederland in een oorlog wordt betrokken, of indien
het schip wordt gebruikt voor kaapvaart, zeeroof of slavenhandel. Deze gronden bieden
geen mogelijkheid in deze situatie om de zeebrief in te trekken.

Inbeslagname van het schip is enkel in bepaalde gevallen mogelijk bij een strafrechtelijk
delict, daarvoor zijn op dit moment geen signalen. Het Openbaar Ministerie heeft laten
weten te bekijken of er aanleiding is om strafrechtelijk onderzoek te doen.

Vraag 9

Behoort het afnemen van de status van algemeen nut beogende instelling (ANBI) van
Greenpeace tot de mogelijkheid, vooral omdat hier vissers in gevaar worden gebracht
via de illegale dumping van rotsblokken in zee? Zo ja, welke stap is hiervoor nodig?

Antwoord 9

Nee. Om een ANBI te zijn moet een instelling voldoen aan bepaalde eisen, waaronder
integriteitseisen. In dat verband wordt een instelling niet (langer) als ANBI beschouwd
als een bestuurder, een leidinggevende, of een gezichtsbepalend persoon van de instelling
is veroordeeld voor opzettelijk plegen van een misdrijf als bedoeld in artikel 67,
eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering en dat misdrijf is gepleegd in de hoedanigheid
van bestuurder, feitelijk leidinggevende of gezichtsbepalend persoon van de instelling,
de veroordeling minder dan 4 jaar geleden plaatsvond en het misdrijf een ernstige
inbreuk op de rechtsorde oplevert.

Vraag 10

Hoe valt deze actie juridisch aan te merken?

Antwoord 10

De stenen zijn gestort in het Engelse deel van de Noordzee. Het betreffende ministerie
in het VK (DEFRA) heeft aangegeven dat de Britse Marine Management Organisation (MMO)
gestart is met een onderzoek of er wet- en/of regelgeving is overtreden. Het Nederlandse
Openbaar Ministerie bekijkt of er aanleiding is om strafrechtelijk onderzoek te doen.
Vooruitlopend hierop kan ik geen juridische kwalificatie geven van de actie.

Vraag 11

Welke stappen kan de overheid verder nemen om de schade te verhalen en Greenpeace
aansprakelijk te stellen voor de geforceerde ellende?

Antwoord 11

Geen. De Nederlandse overheid lijdt geen aantoonbare schade vanwege de acties van
Greenpeace.

Vraag 12

Welke gevolgen heeft dit voor het draagvlak bij vissers voor het Noordzeeakkoord?

Antwoord 12

De Nederlandse Vissersbond, Producten Organisaties (PO’s) Roussant (garnalenvissersbond)
en Urk hebben op 30 september aangegeven dat de actie van Greenpeace een bijkomende
reden is om (nog) niet aan te schuiven bij het Noordzeeoverleg. Als hoofdreden noemen
deze organisaties dat zij het Noordzeeakkoord niet alsnog kunnen ondertekenen zonder
een beter perspectief voor de Nederlandse visserijketen op het gebied van Brexit,
pulsvisserij en een realistische en meer evenwichtige manier van ruimtelijk afwegen
van gebruiksfuncties. De PO’s Delta Zuid, Wieringen, West en Texel hebben aangegeven
met een voorstel te komen over een eventuele rol in het Noordzeeoverleg. De Rederijvereniging
Zeevisserij (pelagische sector, wier leden ook actief zijn in de demersale visserij)
en netVISwerk (kleinschalige kustvisserij) steunen deze PO’s.

Vraag 13

Welke gevolgen dient de gevaarlijke actie van Greenpeace wat u betreft te hebben voor
hun betrokkenheid bij overleggen over de toekomst van de Noordzee?

Antwoord 13

De voorzitter van het Noordzeeoverleg heeft eerder met de gesprekspartners geconcludeerd
dat partijen de vrijheid hebben om buiten het Noordzee akkoord iets te doen, mits
daarbij de grenzen van veiligheid niet worden overschreden en met de kanttekening
dat partijen elkaar daarover vóóraf informeren. Ik constateer dat dat in dit geval
niet is gebeurd. Dit heeft tot een stevig gesprek geleid in het Noordzeeoverleg van
vorige week. Daarbij heeft Greenpeace haar commitment aan het Akkoord onderstreept
en verzekerd in Nederland dit soort acties niet van plan te zijn. Hiermee blijft Greenpeace
betrokken bij de overleggen over de toekomst van de Noordzee.