Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Molen, Wiersma, Paternotte en Bruins over het bericht 'NWO lijkt haar jonge onderzoekers te zijn vergeten'

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
7 oktober 2020)

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het opinieartikel «NWO lijkt haar jonge onderzoekers te
zijn vergeten»?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Bent u het met de mening eens dat onderzoekservaring in het buitenland vaak essentieel
is voor het opbouwen van een wetenschappelijke carrière in Nederland?

Antwoord 2

Onderzoekservaring in het buitenland kan essentieel zijn voor een wetenschappelijke
carrière. Rubicon is een financieringsinstrument voor recent gepromoveerde wetenschappers
om ervaring op te doen aan buitenlandse topinstituten als opstap voor een wetenschappelijke
carrière.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat door de coronacrisis Nederland een generatie jonge, excellente
onderzoekers, die deze buitenlandse onderzoekservaring net op hebben gedaan, dreigt
te verliezen? Hoe ziet u de toekomst van de wetenschap in Nederland nu deze generatie
mogelijk moet kiezen voor een andere loopbaan?

Antwoord 3

NWO zal bij vervolgbeurzen waar nodig de criteria aanpassen aan de ontstane situatie.
Zie verder mijn antwoord op vraag 9.

Vraag 4

In hoeverre voelt u zich verantwoordelijk voor de carrièreperspectieven van Rubicon-laureaten
die met een Nederlandse NWO-beurs in het buitenland onderzoek doen?

Antwoord 4

Ik ben verantwoordelijk voor het wetenschapsbestel. Vanuit die verantwoordelijkheid
heb ik in afstemming met de belanghebbende partijen VSNU, NWO, PNN en DJA een aantal
maatregelen genomen om te voorkomen dat bepaalde onderzoekers waaronder de Rubicon
laureaten noodgedwongen hun carrièreplannen moeten afzeggen. De genomen maatregelen
worden beschreven in de brief «Financiële situatie rondom uitgesteld onderzoek» die
tezamen met deze antwoordbrief op uw vragen wordt verzonden.

Vraag 5

Klopt het dat veel onderzoeksfinanciers in het buitenland (zoals de Zwitserse SNF,
de Britse Wellcome Trust, de Duitse DFG) hebben toegezegd dat wetenschappers op door
deze financiers gefinancierde projecten vanwege de coronacrisis 3 tot 6 maanden extra
financiering kunnen ontvangen, om deze projecten volwaardig af te kunnen ronden?

Antwoord 5

Ja dat klopt. Voor de drie genoemde onderzoeksfinanciers geldt dat zij verlengingen
toekennen voor het equivalent van de NWO-Rubicon.

Vraag 6

Klopt het dat u heeft gezegd dat het eenmalig reserveren van 0,45% loonruimte in de
CAO van de VSNU om gevolgen van de coronacrisis te ondervangen – bijvoorbeeld de verlenging
van tijdelijke contracten van onderzoekers aan Nederlandse instellingen – een mooi
symbool van solidariteit is van deze partijen?

Antwoord 6

Ik waardeer inderdaad de solidariteit binnen de academische gemeenschap. In de cao
Universiteiten is een corona solidariteitsbepaling opgenomen waarmee 0,45% van de
loonsom wordt gereserveerd dat heeft geresulteerd in een bedrag van € 20 miljoen eenmalig
in 2020. De regelingen hiervoor zijn inmiddels bij alle universiteiten uitgewerkt
en de eerste contractverlengingen zijn inmiddels een feit. De cao partijen hebben
afgesproken deze regeling eind 2020 te evalueren en dan te besluiten of deze in 2021
wordt doorgezet. Ook zal ik NWO een algemene aanwijzing in de vorm van een beleidsregel
geven voor een bedrag van € 20 miljoen, zie verder antwoord vraag 9. Daarnaast heb
ik in de Raad voor Concurrentievermogen bepleit dat ook de Europese onderzoekstrajecten
zowel in tijd als in financiering worden verlengd. Door OCW, SZW en het veld zijn
verder oplossingen gevonden binnen de wettelijke kaders voor het verlengen van tijdelijke
contracten. Voor bijvoorbeeld postdocs die geen tijdelijke verlenging meer kunnen
krijgen vanwege de ketenbepaling, is een andere oplossing binnen de wettelijke kaders
gevonden. Kennisinstellingen kunnen deze onderzoekers een vast contract aanbieden
met een zogenoemde vaststellingsovereenkomst, waarin geclausuleerde voorwaarden zijn
opgenomen.

Vraag 7

Bent u het met de mening eens dat jonge onderzoekers in het buitenland op door NWO
gefinancierde onderzoeksprojecten (specifiek de NWO Rubiconbeurs) tussen wal en schip
vallen omdat ze enerzijds buiten deze maatregelen van Nederlandse kennisinstituten
vallen (in de regel zijn zij niet verbonden zijn aan een Nederlandse instelling) en
anderzijds kunnen de buitenlandse instellingen niet financieel verantwoordelijk gehouden
worden voor deze onderzoekers (omdat zij deze onderzoekers nu ook niet financieren)?

Antwoord 7

Ongeveer een kwart van de onderzoekers met een Rubiconbeurs heeft een aanstelling
aan een Nederlandse universiteit. De mogelijkheid bestaat dat een aantal Rubicon laureaten
hun onderzoek zal moeten stopzetten omdat zij buiten de maatregelen van de Nederlandse
kennisinstituten vallen en de buitenlandse instelling waar zij werkzaam zijn niet
financieel verantwoordelijk voor hen is. Op dit moment is echter niet duidelijk om
welk percentage van het totale aantal Rubicon laureaten het gaat.

Vraag 8

Klopt het dat er momenteel ongeveer 100 Rubicon-laureaten in het buitenland actief
zijn? En dat zij volgens de call for proposals (Rubicon 2020) een basisbedrag van
63.000 euro per jaar ontvangen en dat dit betekent dat de totale kosten om alle laureaten
3 maanden te compenseren vanwege vertragingen door de coronacrisis ongeveer 1.575.000 euro
zouden zijn?

Antwoord 8

Er zijn ongeveer 100 Rubicon-laureaten actief zijn in het buitenland. Elke laureaat
ontvangt een basisbedrag van 63.000 euro per jaar, uitgaande van een looptijd van
minimaal 12 en maximaal 24 maanden bij een 1fte-aanstelling. Indien alle laureaten
de mogelijkheid geboden wordt om een verlengingsverzoek van maximaal drie maanden
aan te vragen, dan is sprake van een totaalbedrag van circa 1.575.000 euro. Niet elke
laureaat ondervindt in haar/zijn project echter hinder van de covid19-crisis. Een
deel van de projecten gaat ook gewoon door.

Vraag 9

Bent u met de mening eens dat er een financiële oplossing gevonden dient te worden
om te voorkomen dat de laureaten in deze overmachtssituatie de kosten van de verlening
zelf moeten dragen? Welke mogelijkheden heeft u hiervoor binnen uw begroting? Welke
mogelijkheden zijn hiervoor binnen de begroting van NWO? Bent u het met de mening
eens dat desnoods in principe één (nog uit te geven) NWO vici-beurs gebruikt zou kunnen
worden om de opgelopen projectvertragingen van Rubicon-laureaten als gevolg van de
coronacrisis op te vangen? Bent u, indien NWO vanwege oormerking, subsidievoorwaarden
of anderszins niet zelfstandig tot een dergelijke of een andere oplossing kan besluiten,
maar uw toestemming nodig zou hebben, bereid deze te verlenen?

Antwoord 9

De impact van de coronacrisis op de wetenschap is significant. Tegelijkertijd lopen
de financiële bijdragen van het Ministerie van OCW aan de wetenschap (eerste en tweede
geldstroom) wel door, net zoals de gelden vanuit de EU (een groot deel van de zogenaamde
derde geldstroom). Ik zie op dit moment geen mogelijkheid om extra middelen binnen
mijn eigen begroting vrij te maken. Over de mogelijkheid om een VICI beurs in te zetten
ten behoeve van de opgelopen projectvertraging van Rubicon laureaten doe ik geen uitspraak.
Wel zal ik NWO een [algemene] aanwijzing geven in de vorm van een beleidsregel van
maximaal € 20 miljoen, in mindering te brengen op de volgende financieringsronde van
de Nationale Wetenschapsagenda. Dit geld is bedoeld voor onderzoekers in de laatste
fase van hun tijdelijke aanstelling die door corona vertraagd zijn geraakt en hun
onderzoeksopzet niet meer kunnen aanpassen. Hiermee kunnen universiteiten (inclusief
umc’s), NWO- en KNAW instituten onderzoekers die zij onder hun hoede hebben, onafhankelijk
van de geldstroom waaruit ze gefinancierd zijn, de ruimte bieden om hun onderzoek
af te ronden. Hierbij zal ook gekeken worden naar Nederlandse onderzoekers die met
een Rubiconbeurs tijdelijk in het buitenland onderzoek doen. Daarnaast blijf ik met
universiteiten en kennisinstellingen de situatie volgen om te bezien of aanvullende
maatregelen nodig zijn.

Vraag 10

Is het mogelijk om deze vragen te beantwoorden voor het algemeen overleg onderwijs
en corona van 7 oktober a.s?

Antwoord 10

De antwoorden op bovenstaande vragen zullen gelijktijdig met de brief «Financiële
situatie rondom uitgesteld onderzoek» worden verzonden.