Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Molen over de lopende band aan seksadvertenties die worden geplaatst op platforms waarop veel kinderen actief zijn

Antwoord van Minister Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media) (ontvangen 31 augustus
2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 3425.

Vraag 1

Kent u het bericht «Seksspambots-plaag op Instagram en YouTube, merkt niet alleen
NOS Jeugdjournaal»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het eens dat het een belangrijke prioriteit zou moeten zijn om kinderen te
beschermen tegen het feit dat er lopende band seksadvertenties worden geplaatst op
een platform waarop veel kinderen actief zijn?

Antwoord 2

Ik ben het met u eens dat het belangrijk is om kinderen te beschermen tegen schadelijke
advertenties in het reactiegedeelte onder content die wel geschikt is voor kinderen.
Helaas kan het niet geheel voorkomen worden dat een kind wordt geconfronteerd met
zulke schadelijke advertenties, kinderen moeten dan weten hoe ze er het beste mee
om kunnen gaan. Een goed niveau van mediawijsheid helpt daarbij. Het Netwerk Mediawijsheid
biedt op de website handzame uitleg voor jongeren (via hoezomediawijs.nl) en voor
ouders en leraren (via mediawijsheid.nl).

Vraag 3, 4 en 5

Hoe kan het dat computergestuurde nepaccounts die automatisch reclame maken voor pornosites
steevast opduiken in de reacties bij een post op Instagram en YouTube, bijvoorbeeld
bij het NOS Jeugdjournaal?

Kunt u aangeven hoeveel accounts met veel volgers hier last van hebben? Klopt het
dat er naar schatting 150 miljoen nepaccounts op Instagram waren in 2019?

Kunt u aangeven of het klopt dat het blokkeren niet veel nut heeft omdat ze toch weer
een nieuw account aanmaken? Welke oplossing heeft wel nut?

Antwoord 3, 4 en 5

Veel platforms hebben te maken met nepaccounts of schadelijke berichten met of zonder
links. De makers van media-aanbod ondernemen al veel stappen door het modereren en
eventueel verwijderen van schadelijke reacties (zoals het NOS Jeugdjournaal doet)
en ook platforms halen profielen offline. Ondanks de maatregelen die platformen nemen,
op basis van eigen regels of regelgeving, blijven nepaccounts en schadelijke berichten
opkomen. Beleid en technologie zullen dit gedrag niet geheel kunnen stoppen. Onbekend
is hoeveel accounts hier last van hebben. Uit de transparantierapporten van beide
bedrijven2 blijkt de omvang van automatisch verwijderde content wereldwijd. De meeste schadelijke
content wordt actief verwijderd door de platforms op basis van kunstmatige intelligentie
(AI). Daarnaast kunnen gebruikers het doorgeven als zij schadelijke of illegale content
tegenkomen. Bedrijven of mensen die deze content plaatsen zitten intussen ook niet
stil en bedenken telkens nieuwe manieren om de (automatische) controle van de platforms
te omzeilen.

Vraag 6

Kunt u aangeven wie in Nederland verantwoordelijk is dat dit soort zaken niet in de
praktijk voorkomen, zeker niet op grote schaal? Zijn dat de platforms zelf en/of anderen?

Antwoord 6

Juridisch gezien zijn beide genoemde platforms in Ierland gevestigd en is Ierse regelgeving
van toepassing. Dit is echter eerder een wereldwijd probleem, breder dan alleen social
media platforms. De platforms zelf zijn maatschappelijk verantwoordelijk, in samenwerking
met organisaties die zich hiervoor inzetten en actief misstanden melden. Ik ga er
vanuit dat de platforms deze verantwoordelijkheid nemen.

Vraag 7

Klopt het dat platforms baat hebben bij al het extra online verkeer dat het genereert,
waardoor de prikkel kan bestaan om alleen iets offline te halen als er zo veel klachten
zijn dat het niet anders kan? Bent u bereid degene die zich hier schuldig aan maakt
op aan te spreken?

Antwoord 7

Ongepaste spam reacties zijn niet in het belang van de platforms, hun belangrijkste
inkomstenbron is legale reclame. Authenticiteit en integriteit zijn belangrijk voor
platforms om zowel gebruikers als adverteerders te trekken.

Vraag 8, 9 en 10

Bent u bereid om in gesprek te gaan met experts en platforms om te bezien waar het
probleem precies zit en waar mogelijke oplossingen kunnen liggen?

Bent u bereid om in gesprek te gaan met uw Ierse ambtsgenoot, omdat daar veel grote
platforms gevestigd zijn, om te bezien of Ierland bereid is om mogelijk wetgeving
aan te passen om dit probleem te kunnen aanpakken?

Bent u bereid uw Ierse ambtsgenoot te adviseren indien dit nog mogelijk is om de oplossing
van dit probleem mee te nemen bij de implementatie in Ierland van de richtlijn audiovisuele
mediadiensten?

Antwoord 8, 9 en 10

Binnen de rijksoverheid is online veiligheid en de rol van platforms daarbij al langer
een belangrijk thema. Vanzelfsprekend vindt er regelmatig overleg plaats met zowel
experts als platforms. Mijn Ierse ambtsgenoot is net als ik bezig met de implementatie
van de herzieningsrichtlijn Audiovisuele mediadiensten. In Ierland is momenteel een
wetsvoorstel in behandeling, de Online Safety and Media Regulation (OSMR) Bill, dat
voorstel ziet op regulering van schadelijke content online en dient onder meer ter
implementatie van de herzieningsrichtlijn. Ik zal mijn Ierse ambtsgenoot uw en mijn
zorgen over ongepaste spamreacties overbrengen met het verzoek hier bij de regelgeving
voor in Ierland gevestigde techbedrijven rekening mee te houden. Verder hebben de
toezichthouders voor audiovisuele mediadiensten regelmatig contact over de implementatie
van de herzieningsrichtlijn in Europees verband, in de European Regulators Group for
Audiovisual Media Services.