Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Gerven over de goedkeuring van Remdesivir in Europa

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg) (ontvangen 28 augustus 2020).

Vraag 1

Wat is uw reactie op de resultaten van studies naar de werkzaamheid van het experimentele
remdesivir waaruit blijkt dat remdesivir de mortaliteit bij Covid-19 patiënten niet
doet dalen en weinig klinische relevantie heeft bij de genezing van Covid-19 patiënten,
de meest zieke patiënten geen baat hadden bij dit middel en de werkzaamheid vergelijkbaar
is met een placebo?1

Antwoord 1

Het is de taak van de European Medicines Agency (EMA) en het Nederlandse College ter
Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) om een onafhankelijke, inhoudelijke beoordeling
van de werkzaamheid en veiligheid van een geneesmiddel te doen alvorens een geneesmiddel
op de Europese, dan wel Nederlandse markt mag worden gebracht. Ik vertrouw op het
inhoudelijk oordeel over remdesivir in de behandeling van COVID-19 en de door de EMA
bepaalde afbakening van de groep patiënten waarbij de werkzaamheid is aangetoond.

Het belangrijkste bewijs voor werkzaamheid komt momenteel uit de NIAID-ACTT-1 studie.
Deze studie evalueerde de werkzaamheid en veiligheid van remdesivir in meer dan 1000
gehospitaliseerde patiënten met COVID-19. In deze studie werd remdesivir vergeleken
met placebo, en was de belangrijkste uitkomstmaat (primair eindpunt) «tijd tot herstel».

In ernstig zieke patiënten, met een indicatie tot zuurstoftoediening, was de tijd
tot herstel 12 dagen in de remdesivir groep in vergelijking met 18 dagen in de placebogroep
wat statistisch significant korter is. Deze groep vormde 90% van de studie populatie.
In ernstig zieke patiënten die op het moment van start behandeling er dusdanig ernstig
aan toe waren dat zij invasieve mechanische ventilatie of extracorporele membraanoxygenatie
(ECMO) nodig hadden was er geen significante verbetering in de tijd tot herstel in
de remdesivir groep in vergelijking met de placebogroep. Kijkt men naar het effect
van remdesivir op de mortaliteit dan ziet men in de gehele studie een niet significante
trend richting een verlaagde mortaliteit (6% in de remdesivir groep versus 10% in
de placebogroep). De mortaliteitsgegevens zijn gebaseerd op (nog) niet volledige data.

Nu volgens de EMA de werkzaamheid bij een beperkte groep patiënten is aangetoond, is remdesivir het eerste medicijn voor de behandeling
van patiënten met COVID-19 met voldoende aanwijzingen dat de positieve effecten van
het medicijn opwegen tegen de risico’s.

Vraag 2

Wat is uw oordeel over het gegeven dat in detail nog onvoldoende bekend is over de
bijwerkingen van remdesivir?

Antwoord 2

De EMA moet in haar beoordeling een afweging maken tussen de effecten en de risico’s
van het gebruik van een geneesmiddel. Risico’s zijn daarbij onder meer het optreden
van bijwerkingen en de ernst daarvan.

Er zijn data beschikbaar uit drie gerandomiseerde klinische studies2 over de bijwerkingen van remdesivir. De EMA heeft geconcludeerd dat er voldoende
veiligheidsdata beschikbaar zijn om vast te stellen dat de balans tussen werkzaamheid
en schadelijkheid (de bijwerkingen) van remdesivir op dit moment positief is. De firma
heeft van het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) een voorwaardelijke handelsvergunning
gekregen. Wel blijft er nadrukkelijk aandacht voor de veiligheid van het product:
de fabrikant heeft de verplichting om, zodra er aanvullende veiligheidsdata beschikbaar
zijn, deze naar de EMA te sturen. Daarnaast worden op Europees niveau door het Geneesmiddelenbewakingscomité
PRAC alle veiligheidsdata gemonitord van patiënten die niet meegedaan hebben aan de
klinische studies.

Vraag 3

Wat is uw oordeel over het gegeven dat 15% van de onderzoekers banden heeft met Gilead
Sciences, Inc. en (de schijn van) belangenverstrengeling bestaat?

Antwoord 3

Bij een medicijnonderzoek zijn bijna altijd ook onderzoekers van de fabrikant betrokken.
Door onafhankelijke beoordeling van het protocol door medisch ethische toetsingscommissies,
het monitoren van het verloop van de studie door een independent data and safety monitoring
board (DSMB) en uiteindelijk de onafhankelijke beoordeling van de resultaten door
het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), andere Europese medicijnautoriteiten
en reviewers van het tijdschrift waar de studie is gepubliceerd, zijn er voldoende
waarborgen.

Vraag 4

Vindt u niet dat remdesivir alleen in het vergoedingenpakket dient te komen als de
werking en de veiligheid ervan is aangetoond?

Antwoord 4

In het antwoord op vraag 2 is toegelicht dat de EMA de werkzaamheid en veiligheid
van het geneesmiddel als voldoende heeft beoordeeld en het geneesmiddel in Nederland
verhandeld mag worden. Aangezien het een intramuraal toe te passen geneesmiddel betreft,
stroomt de behandeling direct het verzekerde pakket in mits er sprake is van zorg
die voldoet aan «stand van de wetenschap en praktijk». Zoals gezegd heeft de EMA geoordeeld
dat er sprake is van een gunstige werkzaamheid/veiligheidsbalans. De Stichting Werkgroep
Antibiotica Beleid (SWAB) die behandeladviezen opstelt voor medicamenteuze behandelopties
voor COVID-19 ziet ook een plaats voor de inzet van remdesivir.

Vraag 5

Kunt u reageren op de controverse die ontstond in de Verenigde Staten toen Gilead
aanvankelijk een weesgeneesmiddelenstatus aanvroeg voor het middel? Vindt u dit ethisch
juist?

Antwoord 5

Naar ik begrijp heeft Gilead gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de specifieke
Amerikaanse wetgeving voor het stimuleren van de ontwikkeling van weesgeneesmiddelen
biedt. Ik begrijp ook dat Gilead deze weesgeneesmiddelenstatus inmiddels heeft ingetrokken.
Het is niet aan mij om te reageren op een controverse rondom een aanvraag binnen de
geldende wet- en regelgeving in een ander land.

In het kader van de herziening van de Europese wetgeving om ontwikkeling van weesgeneesmiddelen
te stimuleren, de Europese weesgeneesmiddelenverordening, heb ik aangegeven kritisch
te willen bezien of aanpassing van deze verordening nodig is zodat deze efficiënter
innovatie en ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor weesziekten stimuleert en
onbedoelde effecten worden aangepakt.

Vraag 6

Wat vindt u ervan dat Gilead in de Verenigde Staten 2.340 dollar per behandeling voor
remdesivir vraagt en bij particuliere verzekeringen zelfs 3.120 dollar, terwijl patiëntenverenigingen
stellen dat het goedkoper moet zijn omdat het middel met behulp van Amerikaans overheidsgeld
is ontwikkeld?3

Antwoord 6

Ik kan geen oordeel vellen over geneesmiddelenprijzen zoals die in de Verenigde Staten
worden gerekend of vergoed.

Door het Amerikaanse «Institute for Clinical and Economic Review (ICER) is op basis
van de op dit moment beschikbare informatie berekend dat een kosteneffectieve prijs
in de Verenigde Staten zou liggen tussen maximaal USD 2.520 en USD 5.080 per behandelperiode
voor toepassing bij patiënten met ernstige klachten.4 Vaak stellen fabrikanten hun vraagprijs gelijk aan een dergelijke «kosteneffectieve
prijs» ook als die prijs op zich niet gerechtvaardigd kan worden door gemaakte (investerings)kosten
voor onderzoek, ontwikkeling en productie. In dit geval lijkt de fabrikant zijn prijs
aan de onderkant geprijsd heeft van wat als een kosteneffectieve prijsrange wordt
gezien.

Zeker bij dure en vitale geneesmiddelen vind ik dat geneesmiddelenfabrikanten inzicht
moeten geven in de prijsopbouw van hun producten. Daartoe is met name inzicht in de
(publiek gefinancierde) R&D kosten en de mate waarin publieke middelen zijn betrokken
relevant en wenselijk.

Vraag 7, 8

Wat is uw reactie op het feit dat Gilead stelt dat behandeling met remdesivir de tijd
op de intensive care verkort, hetgeen 12.000 dollar bespaart, en dit de prijs voor
het middel rechtvaardigt? Wat zijn de bedragen die het Nederlandse zorgstelsel uitgeeft
voor patiënten die langer op de intensive care liggen zonder remdesivir, en patiënten
die korter op de intensive care liggen met remdesivir respectievelijk en hoe verhoudt
dit zich tot de prijs van remdesivir in Nederland? Dient, aangezien het hier gaat
om een middel voor de behandeling van Covid-19 patiënten, niet de kostprijs te worden
gevraagd of tenminste een eerlijke prijs gebaseerd op de kostprijs en een redelijke
winstmarge?

Deelt u de mening dat het onacceptabel is om als farmaceut op deze manier geld te
verdienen aan de coronacrisis, zodat extra winst kan worden uitgekeerd aan de aandeelhouders?

Antwoord 7, 8

Farmaceutische zorg moet ook op langere termijn betaalbaar blijven. De prijzen die
we betalen voor geneesmiddelen moeten daarom in redelijke mate een compensatie bieden
voor de inspanningen van de fabrikant en de gemaakte kosten voor investeringen, onderzoek,
ontwikkeling en productie. Zo bieden we enerzijds prikkels voor innovatie en belasten
we anderzijds het beperkte zorgbudget niet meer dan noodzakelijk. Het claimen van
besparingen door het voorkomen van medische kosten is weliswaar van belang om te oordelen
of de behandeling naast een gunstig therapeutische profiel ook een gunstig gezondheid
economisch profiel heeft maar moet niet worden gezien als een op zich staande rechtvaardiging
van de vraagprijs. Ik hecht belang aan een verantwoorde prijs voor remdesivir. Deelname
aan de centrale aanbesteding via een initiatief van de Europese Commissie is daar
een goed instrument voor. Diverse bedrijven die vaccins ontwikkelen tegen COVID-19
hebben verklaard hun vaccins tegen kostprijs beschikbaar te willen stellen. Ik juich
het toe wanneer andere bedrijven dit voorbeeld zouden volgen.

Vraag 9

Wat is uw reactie op het feit dat Gilead, de fabrikant van remdesivir, zijn marktwaarde
heeft zien stijgen met 15,7 miljard dollar sinds de coronacrisis en daarmee de farmaceut
is die het meest profiteert van de pandemie?5

Antwoord 9

Farmaceutische bedrijven opereren in een vrije markt. Ik heb dan ook geen oordeel
over de beurswaarde van fabrikanten.