Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Amhaouch en Slootweg over de berichten 'Banken zijn 180.000 ondernemers en consumenten tegemoetgekomen’ en ‘Bedrijven bij nieuwe bank krijgen geen krediet’

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat),
mede namens de Minister van Financiën (ontvangen 14 juli 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Banken zijn 180.000 ondernemers en consumenten tegemoetgekomen»1 en «Bedrijven bij nieuwe bank krijgen geen krediet»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre herkent u het beeld in de berichtgeving dat bedrijven zonder huidige kredietrelatie
met een bank minder of geen krediet krijgen, omdat (grote) banken zich vanwege drukte
zouden richten op bestaande klanten?

Antwoord 2

Ik herken dit beeld ten dele. Bij het begin van de coronacrisis (half maart) is een
sterke toeloop ontstaan van financieringsaanvragen bij de banken. Met de combinatie
van overheidsregelingen zoals de NOW, TOGS, het garantie-instrument BMKB-C (en later
GO-C en KKC) en uitstel van aflossingen op initiatief van de banken zelf is de acute
liquiditeitsbehoefte verlicht. Voor wat betreft de bancaire kredietverlening is het
inderdaad zo dat creditklanten (klanten zonder kredietrelatie met de bank) moeilijker
direct in aanmerking kwamen voor kredietverstrekking. Achterliggende redenen zullen
vooral te maken hebben met kosten en tijd om nieuwe klanten te financieren en het
moeilijker inschatten van financieringsrisico’s bij nieuwe klanten. Inmiddels richten
de banken zich echter ook op nieuwe klanten omdat het aantal nieuwe aanvragen van
financiering al enige tijd slechts beperkt toeneemt, zoals de banken melden in hun
bericht van 26 juni ten aanzien van de verstrekking van coronafinanciering.3

Vraag 3

Kunt u voor ons schetsen hoezeer de kaders waarbinnen banken te aanzien van kredietverstrekking
richting bedrijven dienen te opereren, zich verhouden tot de huidige, hoge financieringsbehoefte
bij ondernemers als gevolg van de coronacrisis? Merkt u een spanningsveld tussen verantwoorde
kredietverlening enerzijds en de grote behoefte aan vlotte en passende financiering
anderzijds? Zo ja, hoe zou daarop geanticipeerd kunnen worden?

Antwoord 3

Om de kredietverlening aan door corona geraakte bedrijven te ondersteunen zijn verschillende
garantieregeling verruimd dan wel geïntroduceerd. Dit betreft de BMKB-C, GO-C en KKC.
Daarnaast heeft het kabinet een fonds geïntroduceerd voor non-bancair gefinancierde
ondernemers, de Corona-overbruggingslening (COL), waarvan de uitvoering ligt bij de
Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's). Doordat de overheid grotendeels garant
staat voor het krediet, kunnen financiers gemakkelijker kredieten verstrekken en tegen
gunstigere voorwaarden zodat bedrijven worden voorzien in hun liquiditeitsbehoefte.
Hierdoor wordt voorzien in de financieringsbehoefte bij ondernemers als gevolg van
de coronacrisis. Het uitgangspunt hierbij is dat het moet gaan om in de kern gezonde
bedrijven met in principe voldoende terugbetaalcapaciteit, teneinde te waarborgen
dat de kredietverlening verantwoord is en bedrijven geen schulden aangaan die ze niet
kunnen dragen. In dat kader wordt van financiers verwacht dat ze een kredietbeoordeling
uitvoeren. Ten aanzien van de financieringsbehoefte valt op te merken dat het belangrijk
is om een scherper beeld te krijgen van het aantal aanvragen en afwijzingen, zie ook
het antwoord op vraag 6.

Vraag 4

In welke mate en op welke punten wijken de kaders die Nederland aan banken meegeeft,
af van die in België en Duitsland?

Antwoord 4

Op onderdelen wijken de kaders af van België en Duitsland. Het is echter lastig om
een vergelijking te maken tussen maatregelen in verschillende landen, aangezien het
gaat om het bredere pakket aan maatregelen. Zo heeft Nederland naast de garantieregelingen,
onder meer subsidieregelingen zoals de NOW en de TOGS die in de praktijk door de ondernemer
eerst worden aangewend voordat deze via financiers in aanmerking komt voor de liquiditeitssteunmaatregelen.
In Nederland is daarnaast bewust gekozen om als overheid niet 100% garant te staan
voor kredieten, zoals in Duitsland. Zoals ook toegelicht in eerdere antwoorden op
vragen van uw Kamer4, is de reden hiervoor dat het kabinet het belangrijk vindt dat financiers ook een
deel van het risico lopen en daardoor een prikkel hebben om een kredietbeoordeling
uit te voeren, om ervoor te zorgen dat de kredietverlening verantwoord is.

Ten aanzien van België valt op te merken dat verschillende overheden in België garantiefaciliteiten
ter beschikking hebben gesteld. De federale overheid heeft een omvangrijke faciliteit
(tot 10% van het BBP) ter beschikking gesteld voor leningen met een korte looptijd.
De faciliteiten in Nederland hebben een langere looptijd, zodat ondernemers langer
in staat worden gesteld om hun schulden terug te betalen en passende financieringen
kunnen worden aangeboden. Het kabinet heeft zich bij de aankondiging van het eerste
noodpakket van 17 maart 20205 al gecommitteerd om alle garantieruimte te verstrekken die nodig is, zodat bedrijven
met een gezond toekomstperspectief aan voldoende financiering kunnen blijven komen.
Aanvullend op de coronamodules van de bestaande instrumenten BMKB en GO, die een verruiming
van de overheidsborgstelling binnen deze regelingen betreffen, is de Kleine Krediet
Corona-regeling (KKC) geïntroduceerd. Deze regeling voorziet in een 95% staatsgarantie
voor kredieten tot 50.000 euro die tegen een vast rentetarief van 4% worden aangeboden.
Deze regeling kent een versneld digitaal kredietproces.

Vraag 5

Hoezeer is volgens u sprake van een capaciteitsprobleem bij de banken, waardoor de
(nieuwe) kredietverlening aan bedrijven mogelijk zou stokken?

Antwoord 5

Met name aan het begin van de coronacrisis waren er signalen dat de kredietverlening
bij banken langzaam op gang kwam, omdat banken toen opeens veel aanvragen tegelijkertijd
binnenkregen en banken zich voornamelijk richtten op bestaande klanten om snel liquiditeit
voor ondernemers beschikbaar te maken. Het kabinet heeft in overleggen met banken
toen het belang van snelheid benadrukt en knelpunten zijn zoveel mogelijk weggenomen,
waarbij een passende kredietbeoordeling door banken altijd het uitgangspunt is geweest.
Zo wordt bij de Kleine Kredieten Corona (KKC) het kredietbeoordelingsproces grotendeels
automatisch uitgevoerd, hetgeen de snelheid van het proces ten goede komt. Inmiddels
zijn ruim 152.000 door corona-geraakte ondernemers geholpen en hebben banken hun werkvoorraad
teruggebracht naar het gebruikelijke niveau. Hierdoor is er meer ruimte voor klanten
die nog geen financiering hebben. Sinds enige tijd vlakt het aantal financieringsaanvragen
bovendien weer af. Het is echter niet uit te sluiten dat in de toekomst het aantal
aanvragen wel zal toenemen. Het is dus belangrijk om de situatie goed te blijven monitoren.

Vraag 6

Wanneer ontvangt de Kamer de in het wetgevingsoverleg over de tweede en derde incidentele
suppletoire begrotingen EZK inzake Noodpakket banen en economie d.d. 18 mei 2020 toegezegde
informatie over het aantal kredietafwijzingen door banken, samengesteld door de Nederlandse
Vereniging van Banken en MKB-Nederland?

Antwoord 6

Ik ben periodiek in overleg met de banken ten aanzien van de coronamonitoring die
zij uitbrengen. Het belang van gedegen inzicht in het aantal kredietafwijzingen en
de onderbouwing daarvan is terugkerend onderwerp van gesprek met de banken in dit
kader. Dit is een complex onderwerp omdat banken geen eenduidige definities hanteren
ten aanzien van afwijzingen en afwijzingspercentages ten aanzien van de corona-garantieregelingen
als gevolg daarvan niet goed te bepalen zijn. Ik heb er vertrouwen in dat de banken
hier de komende maanden verdere stappen in zullen zetten en zal uw Kamer hierover
na het zomerreces verder informeren.

Vraag 7

Wat is de status van de financiering van kredietverstrekker Qredits, meer in het bijzonder
de achtergestelde lening van € 25 miljoen waarvan de Staatssecretaris op 18 mei jl.
zei dat EZK «volle kracht vooruit bezig is om dit snel z'n beslag te laten krijgen»?
Klopt het dat deze lening nog steeds niet ter goedkeuring is voorgelegd aan de Europese
Commissie, waardoor Qredits ondernemers noodgedwongen met andere middelen overbruggingskredieten
moet verstrekken? Kunt u aangeven wanneer deze financiering van Qredits rond is?

Antwoord 7

Met Qredits is overeenstemming bereikt over de beschikking en leningovereenkomst voor
een achtergestelde lening van 25 miljoen euro voor Corona-overbruggingskredieten.
De overeenkomst is inmiddels ook formeel genotificeerd aan Europese Commissie. De
verwachting is dat de transactie eind juli definitief is afgerond zodat ondernemers
vanaf dat moment bij Qredits terecht kunnen voor corona-overbruggingskredieten.

Vraag 8

Hoe staat u tegenover de suggestie om De Nederlandsche Bank (DNB) om een advies te
vragen over kredietfinanciering met staatsgaranties in relatie tot een economische
recessie? Zou u dit willen overwegen?

Antwoord 8

Het kabinet heeft verschillende beleidsmaatregelen getroffen om bedrijven die geraakt
worden door de coronacrisis te helpen. Voor zover relevant wordt bij de totstandkoming
van garantieregelingen ook gebruikgemaakt van de kennis en expertise bij onder meer
De Nederlandsche Bank.