Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Kooten-Arissen over de btw-verlaging op o.a. groente en fruit in Duitsland

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst),
mede namens de Minister van Financiën en de Staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport (ontvangen 7 juli 2020).

Vraag 1

Kent u het bericht «Duitsland gaat economie stimuleren met pakket van recordomvang»,
waarin melding wordt gemaakt van een tijdelijke verlaging van de «mehrwertsteuer»
van 19 tot 16 procent?1 Kent u het bericht «Groente en fruit goedkoper na Duits steunpakket btw»2 waarin wordt vermeld dat het lage btw-tarief van 7% naar 5% gaat?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Kunt u de (te verwachten) effecten beschrijven van de Duitse btw-verlaging op de Nederlandse
economie?

Kunt u specifiek ingaan op de gevolgen voor de concurrentiepositie van Nederlandse
ondernemers in de grensregio?

Antwoord 2 en 3

De effecten van de Duitse btw-verlaging op de Nederlandse economie zijn onzeker, maar
om een aantal redenen is te verwachten dat de effecten beperkt zijn. Ten eerste betreft
het betrekkelijk kleine aanpassingen van de tarieven. Ten tweede betreft het tijdelijke
aanpassingen. Het is de vraag in hoeverre de btw-verlaging wordt doorgerekend in verlaging
van de consumentenprijzen. Potentieel kan de verlaging van de Duitse btw leiden tot
een toename van de consumptie in Duitsland. Een stijging van de consumptie kan positieve
effecten hebben op Nederlandse ondernemers die leveren aan afnemers in Duitsland,
zoals de landbouwsector. De toename van de consumptie in Duitsland kan ook deels voortvloeien
uit verschuivingen van koopstromen tussen EU-landen. Dit kan betekenen dat Nederlandse
ondernemers in de grensregio enige klandizie verliezen. Nederlanders kunnen namelijk
meer over de grens gaan kopen en Duitsers kunnen minder in Nederland gaan kopen.

In aanloop naar de verhoging van het verlaagde btw-tarief in Nederland van 6% naar
9% in 2019, is door ITEM onderzoek gedaan naar de mogelijke grenseffecten.3 Op basis van dat onderzoek is geconcludeerd dat de grenseffecten van een verandering
van de btw-tarieven van enkele procenten naar verwachting beperkt zijn. De bestaande
prijsverschillen tussen landen variëren sterk per product en zijn vaak groter dan
enkele procenten btw.

Vraag 4

Erkent u dat ondernemers in de grensstreek door de coronacrisis al extra zijn getroffen
door het deels sluiten van de grenzen voor personenverkeer en dat deze btw-verlaging
in Duitsland dit versterkt?

Antwoord 4

Het kabinet zijn geen cijfers bekend over regio-specifieke effecten van de coronacrisis.
Uiteraard is het van belang dat wij oog houden voor de effecten van verschillende
nationale en internationale beleidsontwikkelingen.

Vraag 5

Welke maatregelen zijn er feitelijk mogelijk om de negatieve gevolgen voor ondernemers
in de grensstreek te compenseren? Hoe beoordeelt u deze maatregelen en gaat u deze
maatregelen treffen? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 5

Het kabinet heeft voor ondernemers die moeilijkheden ervaren tijdens de coronacrisis
diverse fiscale maatregelen getroffen, zoals bijzondere uitstel van betaling van belastingen
of een belastingvrije Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19. Aan
de hand van de reeds genomen maatregelen wordt ondersteuning geboden aan bedrijven
die de directe gevolgen ondervinden van de coronacrisis. Daarentegen zijn maatregelen
die gekoppeld zijn aan de geografische ligging van ondernemers strijdig met de neutraliteit
van het beleid. Gelet op het bovenstaande en de naar verwachting beperkte gevolgen
in Nederland van de Duitse btw-verlaging, liggen aanvullende maatregelen naar aanleiding
van de Duitse btw-verlaging momenteel nog niet voor de hand.

Vraag 6

Hoe staat u tegenover een vergelijkbare, tijdelijke verlaging van de btw in Nederland?
Overweegt u zo’n tijdelijke btw-verlaging? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Naar aanleiding van de btw-verlaging in Duitsland en België bekijkt het kabinet wat
verstandig is om te doen op dit punt. Momenteel is het kabinet niet voornemens de
btw-tarieven in Nederland tijdelijk te verlagen. Nut en noodzaak lijken beperkt, gezien
de naar verwachting beperkte effecten. In theorie biedt een btw-verlaging een algemene
stimulans aan de koopkracht. Het is echter onbekend hoe de tariefsverlaging zou worden
doorberekend in de prijzen en wie hiervan profiteert. Een algemene btw-verlaging begunstigt
voornamelijk de sectoren met veel omzet, terwijl juist sectoren met omzetverlies de
stimulans nodig hebben. In de vrijetijdssector lijkt de stimulering van de afzet überhaupt
niet aan de orde, gelet op de beperkte capaciteit door de regels omtrent afstand houden.
Een tijdelijke verlaging zou bovendien ongericht zijn in het compenseren van de ondernemers
in de grensstreek en leiden tot veel administratieve kosten voor bedrijven voor aanpassing
van prijzen in de winkels en ict-systemen. Het verlagen van de btw-tarieven voor een
half jaar is dus naar verwachting ondoelmatig. De introductie van een nieuw, nog niet
bestaand tarief is bovendien op korte termijn IT-technisch niet mogelijk voor de Belastingdienst.

Vraag 7

Kunt u uiteenzetten wat de (te verwachten) effecten zijn op de Nederlandse economie
indien een vergelijkbare tijdelijke btw-verlaging ook in Nederland ingevoerd zou worden,
waarbij u aandacht besteedt aan de effecten voor producenten, het midden en kleinbedrijf
en consumenten, of bent u bereid om daar onderzoek naar te doen?

Antwoord 7

Zoals in vraag 6 is aangegeven, bestaat twijfel of een btw-verlaging in Nederland
de gewenste effecten heeft. Het kabinet begrijpt de wens om een onderzoek te doen,
om de wenselijkheid van beleidsopties in kaart te brengen. Het kabinet ziet echter
af van een onderzoek naar een btw-verlaging in reactie op de Duitse btw-verlaging,
omdat dit pas tot resultaten leidt tegen de tijd dat Duitsland de btw-tarieven weer
verhoogt en omdat de maatregel niet uitvoerbaar is voor de Belastingdienst op korte
termijn.

Vraag 8

Kunt u uiteenzetten wat de (te verwachten) effecten zijn voor de Nederlandse economie
indien u besluit de btw op alle in Nederland geproduceerde producten tijdelijk te
verlagen of geheel vrij te stellen van btw, waarbij u in uw antwoord aandacht besteedt
aan de effecten voor producenten, het mkb en consumenten, of bent u bereid om daar
onderzoek naar te doen?

Antwoord 8

De Europees geharmoniseerde BTW-richtlijn 2006 staat niet toe om een onderscheid te
maken naar afkomst van een product. In de btw geldt als hoofdregel dat de levering
van een goed of dienst belast is naar het btw-tarief van het land van bestemming.
Dit betekent dat een voedingsmiddel afkomstig uit Frankrijk, Duitsland of China belast
is tegen hetzelfde btw-tarief als een voedingsmiddel afkomstig uit Nederland.

Vraag 9

Kunt u aangeven wat het effect is geweest van de verhoging van het lage btw-tarief4 van 6 naar 9 procent op de consumptie van groente en fruit? Bent u bereid om de verhoging
van de btw op groente en fruit te verlagen of minimaal terug te draaien, hetzij tijdelijk
hetzij structureel? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Op dit moment heeft het Kabinet niet de beschikking over data over de consumptie van
groente en fruit in 2019. Meerdere factoren beïnvloeden de consumptie van groente
en fruit. Aangezien de btw in 2019 niet alleen is verhoogd op groente en fruit, maar
ook op alle andere voedingsmiddelen, is naar verwachting de consumptie van groente
en fruit niet gedaald door deze maatregel.

Vraag 10

Bent u een voorstander van een hogere groente- en fruit consumptie, nu ook artsen
en wetenschappers, waaronder van het RIVM, stellen dat meer aandacht voor preventie,
een gezondere levensstijl, mensen weerbaarder maakt in de strijd tegen het coronavirus?

Antwoord 10

Het kabinet is er voorstander van dat Nederlanders zoveel mogelijk eten volgens de
Schijf van Vijf. Voor de overgrote meerderheid van de Nederlanders betekent dat een
hogere groente- en fruitconsumptie. De afgelopen weken is onder andere door wetenschappers
en medici aandacht gevraagd voor het belang van een gezonde leefstijl om weerbaarder
te zijn tegen de gevolgen van een coronabesmetting. Het kabinet deelt de oproepen
dat een gezonde leefstijl belangrijk is. Dat geldt natuurlijk altijd, ook los van
COVID-19. De Staatssecretaris van VWS is in gesprek met deze wetenschappers en artsen
om te bezien op welke wijze gezonde leefstijl – ook op korte termijn- kan worden gestimuleerd.

Vraag 11

Bent u bekend met het feit dat veel Nederlandse ouderen te weinig groente en fruit
eten en dat dit hun gezondheid schaadt?

Antwoord 11

Van de volwassen Nederlanders eet zo’n 16% de dagelijks aanbevolen hoeveelheid groenten
en zo’n 13% dagelijks aanbevolen hoeveelheid fruit (bron: www.wateetnederland.nl). Hier is nog veel ruimte voor verbetering. De consumptie neemt, zeker voor groenten,
toe met de leeftijd. De ouderen doen het dus relatief goed. Dit neemt niet weg dat
er ook bij ouderen gezondheidswinst te behalen is als ze meer groente en fruit eten.

Vraag 12

Indien u de consumptie van voldoende groente en fruit in Nederland belangrijk vindt,
welke maatregelen neemt het kabinet of heeft het kabinet genomen om de consumptie
van groente en fruit te verhogen en welke effecten zijn daarvan bekend of worden daarvan
verwacht? Stellen de resultaten u tevreden? Zo nee, welke extra inspanningen zijn
nodig?

Antwoord 12

Een gezonde leefstijl is waar veel maatschappelijke organisaties, kennisinstituten
en gemeenten zich met het Nationaal Preventieakkoord (NPA) en het Nationaal Sportakkoord
landelijk en lokaal voor inzetten. Een van de doelen uit het NPA is dat alle inwoners
van Nederland eten en drinken op een wijze die bijdraagt aan een gezond gewicht en
een gezond voedingspatroon. De Schijf van Vijf is hier de leidraad voor en consumptie
van voldoende groente en fruit is daar een belangrijk onderdeel van. Om de gezonde
keuze makkelijker te maken wordt bijvoorbeeld op diverse plekken zoals school- en
sportkantines en ziekenhuizen gewerkt aan een gezondere voedselomgeving en stimuleert
de horecabranche haar leden meer groente aan te bieden. Daarnaast werkt de Staatssecretaris
van VWS toe naar de introductie van een nieuw voedselkeuzelogo, Nutri-Score, waarbij
de hoeveelheid groente en fruit in een product mede bepaalt hoe gezond een product
scoort. De staatsecretaris van VWS heeft uw Kamer 22 juni geïnformeerd over de voortgang
van het Nationaal Preventieakkoord. Specifiek voor deze tijd van coronacrisis staan
op het Loket Gezond leven van het RIVM leefstijladviezen voor thuis, ook omdat voor
heel veel Nederlanders de woon- en werkomgeving opeens is veranderd; thuis werken,
thuis eten, minder gelegenheid om te sporten. Gezonde keuzes maken is voor veel mensen
dan ook een nog grotere uitdaging dan normaal.