Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Wörsdörfer, Aartsen en Van der Linde over het bericht 'AFM waarschuwt voor schulden bij leasen van een auto of wasmachine’

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 2 juli 2020). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 3165.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «AFM waarschuwt voor schulden bij leasen van een auto
of wasmachine»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe groot is de markt voor private lease in vergelijking met de totale markt voor
consumptief krediet? Bent u ermee bekend dat de markt van private lease een explosieve
groei kent? Zo ja, door welke productgroepen wordt deze explosieve groei voornamelijk
veroorzaakt?

Antwoord 2

De markt van private lease is een diverse markt en omvat een breed scala aan productsoorten
dat wordt aangeboden. Gezien het feit dat de markt van private lease niet specifiek
is gereguleerd, is het niet inzichtelijk hoe groot de totale markt voor private lease
is en hoe deze zich verhoudt tot de totale markt voor consumptief krediet.

Ik ben ermee bekend dat de markt voor private lease groeit. De AFM heeft er in haar
wetgevingsbrief 2020 op gewezen dat de beschikbaarheid en populariteit van private
lease een stormachtige groei doormaakt.2 De AFM noemt in haar wetgevingsbrief specifiek auto’s, installaties en goederen.

Ik ga met dit signaal aan de slag. Het is belangrijk dat zoveel als mogelijk voorkomen
wordt dat consumenten in de problemen komen door het aangaan van financiële verplichtingen
die zij niet kunnen nakomen. In mijn reactie op de wetgevingswens van de AFM heb ik
aangekondigd dat ik in gesprek zal gaan met relevante marktpartijen om meer inzicht
te krijgen in onder andere de groei van private lease, de oorzaken van deze groei
en de risico’s voor consumenten. Vervolgens zal ik bekijken of, en zo ja welke, maatregelen
getroffen moeten worden.

Vraag 3

Wat zijn de gemiddelde looptijden bij private leasecontracten in vergelijking met
regulier consumptief krediet? Is voor consumenten eenvoudig duidelijk wat de totale
(meer)kosten voor een private leasecontract bedragen?

Antwoord 3

De markt van private leasecontracten is een zeer diverse markt. De AFM heeft aangegeven
dat totaalbedragen, maandlasten en looptijden zeer kunnen verschillen en uiteen kunnen
lopen van 12 tot in sommige gevallen 180 maanden, afhankelijk van de productsoort
die wordt geleased. Dit komt overeen met de termijnen zoals deze worden gehanteerd
bij consumptief krediet.

Voor een deel van de leasemarkt geldt zelfregulering. Het betreft autoleasemaatschappijen
die zich hebben aangesloten bij het Keurmerk Private Lease.3 Bij het Keurmerk Private Lease is, volgens het keurmerk, 90% van de autoleasemaatschappijen
aangesloten. Volgens het Keurmerk Private Lease varieert de looptijd van private autoleasecontracten
die worden gesloten onder het Keurmerk van 12 tot 60 maanden. De gemiddeld afgesproken
looptijden van lopende contracten bedraagt volgens het Keurmerk 48,5 maanden.

De AFM wijst erop dat het voor consumenten niet altijd inzichtelijk is wat de totale
(meer)kosten voor een private leasecontract zijn. De AFM ziet dat in veel gevallen
de nadruk wordt gelegd op het maandbedrag en dat over het algemeen beperkt inzichtelijk
wordt gemaakt hoe de kosten worden opgebouwd.

Autoleasemaatschappijen die zijn aangesloten bij het Keurmerk Private Lease dienen
in het leasecontract de belangrijkste bedragen en tarieven op te nemen, zoals het
bij aanvang van de leaseovereenkomst geldende termijnbedrag. Het keurmerk schrijft
voor dat voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst een draagkrachttoets plaatsvindt
in overeenstemming met de leennormen voor consumptief krediet.

Vraag 4

Welk percentage van het leasebedrag wordt gemiddeld gevraagd bij een voortijdige ontbinding?

Antwoord 4

De manier waarop kosten die gepaard gaan met voortijdige ontbinding van het leasecontract
worden berekend, kunnen verschillen per private leaseaanbieder en productsoort. In
het algemeen kan worden gesteld dat deze kosten niet altijd worden uitgedrukt in een
percentage van het leasebedrag. Het kan zo zijn dat naast de opzeggingsvergoeding
bijkomende kosten in rekening worden gebracht, bijvoorbeeld in de vorm van demontage-
of ophaalvergoeding.

De wijze van berekening van de opzegvergoedingen loopt dan ook sterk uiteen. Voorbeelden
van berekeningen zijn:

Een percentage van het maandelijkse leasebedrag voor de nog resterende maanden van
het contract.

Herberekening van de looptijd. Hierbij wordt berekend van welk maandbedrag sprake
zou zijn indien er een kortere looptijd was afgesloten. Het verschil tussen deze maandbedragen
wordt dan vermenigvuldigd met het aantal maanden van de werkelijke looptijd.

Een vast bedrag.

Boekwaarde van het geleasete product verminderd met de verkoopwaarde.

Een leaseovereenkomst onder de voorwaarden van het Keurmerk Private Lease kan na het
eerste jaar voortijdig worden beëindigd. Vooraf wordt aan de consument in de leaseovereenkomst
kenbaar gemaakt welke voorwaarden aan voortijdige beëindiging zijn verbonden. Er is
sprake van een opzeggingsvergoeding uitgedrukt in een vast percentage van de resterende
termijnbedragen; dit varieert in de praktijk tussen de 30–50%. Voorts bepaalt het
Keurmerk dat de opzeggingsvergoeding ten hoogste het bedrag is van het verschil tussen
hetgeen is betaald en hetgeen betaald had moeten worden indien direct voor de kortere
leaseperiode was gekozen.

Vraag 5 en 6

Op welke manier worden consumenten bewust gemaakt dat leasen een langlopende financiële
verplichting is met hoge kosten?

In hoeverre is zicht op het aangaan van private lease door mensen die het risico lopen
in een positie van problematische schulden te geraken?

Antwoord 5 en 6

Autoleasemaatschappijen die zijn aangesloten bij het Keurmerk Private Lease hebben
zich door zelfregulering gebonden aan voorschriften die consumenten moeten beschermen
tegen te hoge financiële lasten die mogelijk leiden tot het ontstaan van problematische
schulden. De consument wordt op verschillende manieren geïnformeerd over de financiële
impact van een private leaseovereenkomst. Zowel op de website van het keurmerk, als
ook op de website van de deelnemende leasemaatschappij wordt de consument gewezen
op het feit dat hij een langlopende financiële verplichting aangaat. De algemene voorwaarden
van het keurmerk beogen dat voor de consument inzichtelijk is welke leaseprijs wordt
gehanteerd en welke aspecten onderdeel uitmaken van de leaseprijs.

In hoeverre de overige leasemaatschappijen toetsen of consumenten de financiële lasten
kunnen dragen, is onbekend.

Zie ook mijn antwoord op vraag 7 en vraag 11.

Vraag 7

Geeft de overheid momenteel zelf op enigerlei wijze voorlichting over de mogelijke
financiële risico’s van private lease, bijvoorbeeld ingeval van een Bureau Krediet
registratie (BKR) registratie?

Antwoord 7

Op verschillende manieren wordt aandacht besteed aan de mogelijke risico’s van private
lease. Het platform Wijzer in geldzaken staat voor het vergroten van financieel bewustzijn
in Nederland.4 In het kader van het afsluiten van leningen, informeert en attendeert Wijzer in Geldzaken
de consument over private lease.5 Specifiek wordt aandacht besteed aan de mogelijke voorwaarden die verbonden zijn
aan het afsluiten van een private leaseovereenkomst, de financiële check en de registratie
in BKR die daaraan verbonden is.6

De AFM toont op haar website handvatten waarop te letten bij het overwegen van een
private leaseovereenkomst. Er wordt duidelijk geschetst wat private lease is en er
worden tips gegeven die de consument kunnen helpen om onnodige risico’s te vermijden.7 Het Nibud verwijst ook naar de informatie op de website van de AFM.

Er is geen wettelijke verplichting ten aanzien van het registreren van leaseovereenkomsten
bij BKR. Registratie van private autoleaseovereenkomsten volgt uit deelname aan het
Keurmerk Private Lease. Door deelname aan het stelsel van kredietregistratie ontvangen
de leasemaatschappijen informatie die nodig is voor het uitvoeren van de draagkrachttoets.
BKR stelt aan leasemaatschappijen die deelnemen aan het stelsel, als voorwaarde dat
de leasemaatschappij de consument voorafgaand aan de overeenkomst informeert over
het feit dat de overeenkomst bij BKR wordt geregistreerd. Dit om te voorkomen dat
een consument wordt verrast door de BKR-registratie.

Vraag 8

Zijn er signalen dat het aangaan van private leasecontracten een vlucht neemt ingeval
de leennormen bij regulier consumptief krediet zijn overschreden? Zo ja, vindt u dit
een wenselijke ontwikkeling?

Antwoord 8

Ik heb geen signalen ontvangen dat het aantal gevallen van het aangaan van private
leasecontracten een vlucht neemt ingeval de leennormen bij regulier consumptief krediet
zijn overschreden.

Vraag 9

In hoeverre ondervinden schuldhulpverleners in hun werkzaamheden bij het op orde brengen
van de financiën van schuldenaars hinder van de aanwezigheid van private lease contracten?

Antwoord 9

De NVVK8 heeft geen signalen ontvangen dat private leasecontracten voor een onredelijke druk
op de uitvoering zorgen. De NVVK ziet dat leasemaatschappijen vaak bereid zijn om
vorderingen mee te laten lopen in een schuldregeling en om de leaseovereenkomsten
door te laten lopen. Daar waar overeenkomsten wel aflopen ontvangt de NVVK geen signalen
dat leasemaatschappijen stelselmatig weigeren om medewerking te verlenen aan een minnelijk
traject.

Vraag 10

Bent u van mening dat private leasecontracten tot overkreditering kunnen leiden en
daarmee bij kunnen dragen aan problematische schulden? Onder welke omstandigheden
dient een private lease te worden aangemeld bij het BKR? Wat zijn daarvoor nu de criteria?

Antwoord 10

Ten aanzien van krediet is in de Wet op het financieel toezicht vastgelegd dat een
kredietaanbieder verplicht is om, voordat hij krediet verstrekt aan een consument,
te kijken of de kredietverlening verantwoord is. Hij moet in dat kader informatie
inwinnen over de financiële positie van de consument zodat overkreditering kan worden
voorkomen (artikel 4:34 Wft). Deze regels gelden niet voor private leaseovereenkomsten.
Voor private lease gelden de regels van het overeenkomstenrecht in het Burgerlijk
Wetboek, zoals over welke algemene voorwaarden zijn toegestaan. Eveneens zijn de regels
omtrent het verbod op het verrichten van oneerlijke handelspraktijken als bedoeld
in afdeling 3A van titel 3 van Boek 6 BW van toepassing. Bijzondere vormen van de
oneerlijke handelspraktijken zijn de agressieve en misleidende handelspraktijken.
Een aanbieder mag geen misleidende informatie verstrekken of informatie achter houden,
bijvoorbeeld ten aanzien van de prijs. De wijze waarop de leaseovereenkomst is vormgegeven
bepaalt bij welke wettelijke kaders in het Burgerlijk Wetboek kan worden aangesloten.
Net zoals met een kredietovereenkomst gaat een consument met een private leaseovereenkomst
gedurende de afgesproken looptijd een financiële verplichting aan.

Omdat private lease niet onder de wettelijke regels voor het aanbieden van krediet
valt, is er geen wettelijke verplichting voor aanbieders van private lease om de financiële
draagkracht van de consument te toetsen en de leaseovereenkomsten te registreren bij
BKR. Autoleasemaatschappijen die zijn aangesloten bij het Keurmerk Private lease,
toetsen de draagkracht en registreren de leaseovereenkomsten, de daarbij behorende
financiële verplichting en eventuele betalingsachterstanden, bij BKR. Dit is een door
het Keurmerk Private Lease opgelegde verplichting. Ten aanzien van de leaseovereenkomst
wordt het bedrag en de looptijd waarbinnen de consument aan zijn betalingsverplichting
moet voldoen geregistreerd, verminderd met een periodiek vastgestelde afslag voor
servicekosten. De leaseovereenkomst wordt gemeld bij een bedrag van meer dan € 250,–.

Vraag 11

Onderschrijft u de wens van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) om private lease,
in het kader van de bescherming van de consument, net als consumptief krediet onder
toezicht van de AFM te brengen? Zo ja, hoe gaat u dit vorm geven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Het is belangrijk dat zoveel als mogelijk voorkomen wordt dat consumenten in de problemen
komen door het aangaan van financiële verplichtingen die zij niet kunnen nakomen.
Zoals eerder is gemeld aan uw Kamer in reactie op de wetgevingsbrief van de AFM, zal
ik met de AFM in overleg treden over de trend die de AFM waarneemt wat betreft private
lease en de risico’s die daar volgens de AFM aan zijn verbonden. Ik zal de AFM en
andere relevante partijen vragen om meer inzicht te geven in onder andere de groei
van private lease, de oorzaken van deze groei en de risico’s voor consumenten. Op
basis hiervan zal ik bezien of maatregelen nodig zijn om de risico’s voor consumenten
te kunnen beheersen, en welke daarvoor het meest effectief zijn. Daarbij betrek ik
eveneens de lopende evaluatie van de Europese richtlijn voor consumentenkrediet.9

Vraag 12

Bent u, tot slot, bereid om in gesprek te gaan met de private leasesector over de
onwenselijkheid van het adverteren voor kredietmogelijkheden waarbij nadrukkelijk
wordt gemeld dat deze leasecontracten niet onder het BKR vallen?

Antwoord 12

Zoals hierboven vermeld is er geen wettelijke verplichting voor aanbieders van private
lease om leasecontracten bij BKR te registeren. Mij zijn op dit moment ook geen signalen
van misstanden over informatieverstrekking bekend. Ik zal dit signaal meenemen in
de gesprekken die ik ga voeren.