Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Groothuizen over het bericht ‘Asielzoekers zitten vast op een militaire kazerne, advocaten mogen er niet bij’

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 9 juni
2020)Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 2768

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Asielzoekers zitten vast op een militaire kazerne,
advocaten mogen er niet bij»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3 en 4

Klopt het dat asieladvocaten en Vluchtelingenwerk Nederland momenteel geen toegang
hebben tot de noodopvang in de Willem Lodewijk van Nassaukazerne in Zoutkamp? Zo ja,
waarom niet? Deelt u de mening dat ook vreemdelingen die worden opgevangen in Zoutkamp,
ondanks dat hun procedure nog niet is begonnen, toegang moeten kunnen krijgen tot
juridische en andere hulp? Kunt u toelichten waarom u van mening bent dat dit niet
in strijd is met de Europese procedurerichtlijn?

In hoeverre worden er andere stappen ondernomen om de in Zoutkamp opgevangen vreemdelingen
op alternatieve wijze in contact te brengen met asieladvocaten en medewerkers van
Vluchtelingenwerk Nederland? Zijn er middelen beschikbaar om digitale of telefonische
contactafspraken te organiseren tussen asieladvocaten en medewerkers van Vluchtelingenwerk
Nederland en vreemdelingen in Zoutkamp, indien afspraken ter plaatse niet volgens
de richtlijnen van het RIVM kunnen plaatsvinden?

Kunt u aangeven hoe mensenrechtenorganisaties op dit moment van informatie worden
voorzien over de huidige situatie in de noodopvang voor vreemdelingen in Zoutkamp?

Antwoord 2, 3 en 4

Om te beginnen verwijs ik u naar de brief «Voortgang maatregelen aanpak Covid-19 op
terrein JenV» van 15 mei jl. In deze brief is uw Kamer geïnformeerd over de beëindiging
van het gebruik van de Willem Lodewijk van Nassaukazerne in Zoutkamp als noodonderdaklocatie
voor asielzoekers. De IND neemt nieuwe asielverzoeken van vreemdelingen sinds 28 april
jl. weer in behandeling en deze vreemdelingen stromen (waar van toepassing) in op
een COA-locatie. Toegang tot de rechtsbijstand vormt daar ook onderdeel van.

Dat neemt niet weg dat het juist is dat in de periode dat asielzoekers verbleven in
de noodonderdaklocatie rechtsbijstandverleners zeer beperkt toegang hadden tot de
noodonderdaklocatie. Gezien het geheel van maatregelen met als doel de verspreiding
van het coronavirus te controleren, werd deze beperking in de betreffende periode
noodzakelijk geacht. Omdat voor deze asielzoekers in die periode de asielprocedure
was opgeschort en daartoe geen juridische bijstand nodig was, is dit een verantwoorde
en proportionele beperking, ook tegen de achtergrond van andere beperkingen die in
de samenleving gelden en hebben gegolden. Nu de procedurerichtlijn in het geheel geen
gefinancierde rechtsbijstand voorschrijft in deze fase van het asielproces, is van
strijd met die richtlijn geen sprake.

Met het oog op gezondheidsrisico’s en de RIVM-richtlijnen koos Vluchtelingenwerk Nederland
er in eerste instantie voor om telefonische spreekuren aan te bieden. In de laatste
weken van de noodonderdaklocatie hebben ook enkele fysieke spreekuren plaatsgevonden.

Ngo’s konden in overleg en indien noodzakelijk een bezoek brengen aan de locatie,
zoals bijvoorbeeld door de UNHCR is gedaan.

Vraag 5

In hoeverre heeft Nidos toegang tot de noodopvang?2 Zo nee, hoe voorziet u dat Stichting Nidos haar werk naar tevredenheid kan verrichten?

Antwoord 5

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen die zich in de periode van de noodonderdaklocatie
in Ter Apel hebben gemeld voor een asielaanvraag, zijn in de praktijk doorgaans doorgeplaatst
naar Nidos-opvang. Hierdoor kon Nidos haar werk verrichten in haar eigen opvanglocaties
en was toegang tot de noodonderdaklocatie niet noodzakelijk.

Vraag 6 en 7

Waarom is het niet mogelijk voor vreemdelingen in de opvang in Zoutkamp om een formele
asielaanvraag in te dienen, terwijl alle benodigdheden daarvoor zoals vingerafdrukken
en identificatie wel worden geregistreerd?

Kunt u aangeven of het technisch mogelijk is nieuwe asielaanvragen door middel van
digitale middelen in behandeling te nemen, zoals nu ook wordt gedaan bij een aantal
lopende asielaanvragen?

Antwoord 6 en 7

Het identificatie- en registratieproces wordt met inachtneming van de RIVM-richtlijnen
weer volledig uitgevoerd, gevolgd door het ondertekenen van de asielaanvraag. In de
betreffende periode is de ondertekening tijdelijk opgeschort geweest om zo het aantal
contactmomenten te verminderen.

Vraag 8

Hoe is de toegang tot de zorg gewaarborgd voor deze vreemdelingen?

Antwoord 8

In de periode dat asielzoekers op de noodonderdaklocatie verbleven hadden zorgprofessionals
steeds toegang. De organisatie GezondheidsZorg Asielzoekers (GZA) bood medische hulp
aan de bewoners. Ook was de GGD nauw betrokken en heeft Artsen zonder Grenzen de locatie
bezocht om te ondersteunen in voorlichting.

Vraag 9

Voor welke termijn vindt u de beperkende bewegingsvrijheid voor de opgevangen vreemdelingen
acceptabel?

Antwoord 9

Zoals aangegeven is het verblijf op de noodonderdaklocatie inmiddels geëindigd.

Vraag 10 en 11

Hoe verhoudt de uitleg dat «(d)e vrijheidsbeperking (...) aan(sluit) bij het eerder
genoemde uitgangspunt dat reizen binnen Nederland zo veel als mogelijk wordt tegengegaan»3 zich tot de verklaring dat de vrijheidsbeperking voornamelijk berust op de nabijheid
van een militair oefenterrein? Kunt u aangeven of bewegingsvrijheid vergroot kan worden
van vreemdelingen die enkele weken in afzondering hebben geleefd, indien de onveiligheid
veroorzaakt door het militaire oefenterrein kan worden beperkt? Zo nee, kunt u reflecteren
op het beeld dat hierdoor ontstaat dat het lijkt alsof er strengere Coronamaatregelen
worden gehanteerd voor vreemdelingen dan voor Nederlandse burgers?

Kunt u aangeven of er stappen worden ondernomen om de bewegingsvrijheid van opgevangen
vreemdelingen te vergroten? Zijn er mogelijkheden om vreemdelingen veilig van het
militaire complex te leiden of begeleiden?

Antwoord 10 en 11

De grondslag voor de vrijheidsbeperking was gelegen in de noodzaak de verspreiding
van het coronavirus zoveel als mogelijk te controleren en sloot op dat moment aan
bij het genoemde uitgangspunt dat reizen binnen Nederland zo veel als mogelijk werd
tegengegaan. De nabijheid van het militair oefenterrein vormde met het oog op de veiligheid
van de daar verblijvende asielzoekers een extra reden voor voorzichtigheid.