Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Jasper van Dijk, Van Ojik, Kuiken, Groothuizen, Voordewind en Van Toorenburg over het voorstel om migranten op de Griekse eilanden vanwege corona over te brengen naar stilliggende cruiseschepen

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 2 juni 2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2019–2020, nr. 2691.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het artikel «Hoe moet het dan met die vluchtelingen op Lesbos»?1

Antwoord 1

Ik heb dit artikel, waarin de aandacht wordt gevestigd op de situatie van migranten
in de opvangfaciliteiten op de Griekse eilanden, waaronder Moria, en het risico van
een COVID-19 uitbraak aldaar, met belangstelling gelezen. Het kabinet onderkent dit
risico en volgt de situatie in Griekenland al langer nauwlettend. Nederland biedt
sinds de migratiecrisis van 2015/2016 doorlopend steun aan Griekenland, middels expertise,
middelen en/of financiering. Juist ook nu, met het verspreidingsrisico van COVID-19
in de opvangfaciliteiten, heeft de EU, maar ook Nederland, deze steun geïntensiveerd.

Zoals bekend zal Nederland geen steun aanbieden in de vorm van ad hoc herplaatsing van alleenstaande minderjarigen. Het kabinet geeft de voorkeur aan het
doorvoeren ter plekke, samen met de Griekse partners, van structurele verbeteringen,
in de opvang en bescherming van deze kwetsbare groep. Dit heeft geleid tot een Grieks-Nederlands
initiatief dat is gericht op de spoedige realisatie van een voogdijsysteem voor alleenstaande
minderjarige asielzoekers en de duurzame verbetering van hun opvang en bescherming.
Dit Grieks-Nederlandse samenwerkingsverband zal bestaan uit drie elementen: 1) het
opzetten van een voogdijvoorziening in Griekenland, 2) het opzetten en organiseren
van opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers in opvangvoorzieningen, kleinschalige
begeleid wonen projecten en bij gastouders en 3) het bieden van hulp bij het begeleiden
van alleenstaande minderjarigen nadat zij de asielprocedure hebben doorlopen. Dit
sluit aan op de Europese inzet gericht op capaciteitsopbouw waaraan ook de huidige
Griekse regering sterk is gecommitteerd. Uw Kamer is separaat over dit samenwerkingsinitiatief
geïnformeerd.2 De verdere details van het voorstel worden momenteel nader uitgewerkt in nauwe samenwerking
met de Griekse autoriteiten. Uw Kamer zal gedurende de looptijd van het programma
met regelmaat worden geïnformeerd over de uitvoering van het programma.

Voor wat betreft de verwijzing van de auteurs naar «vermeende beloftes van de Nederlandse
regering» inzake herplaatsing, verwijst het kabinet naar de oorspronkelijke herplaatsingsbesluiten.
Deze betroffen een specifieke groep asielzoekers die op het moment van de besluiten
al in Griekenland aanwezig was. Over het verloop van de uitvoering van deze besluiten
is uw Kamer eerder geïnformeerd.3 In dit verband zij tevens gewezen op de Mededeling van de Europese Commissie met
betrekking tot de voortgangsrapportage uit maart 2018 over de implementatie van de
Europese Migratieagenda en Annex 4: Herplaatsing.4 In deze mededeling stelt de Europese Commissie dat de herplaatsing van de migranten
succesvol is gebleken en dat 96% van de herplaatsingsverzoeken die in het kader van
de noodregelingen zijn verzonden naar de ontvangende lidstaten en geassocieerde landen,
tot daadwerkelijke herplaatsing leidde. Deze conclusie is tevens weergeven in de recente
reactie van de Europese Commissie op het Speciaal Verslag van de Europese Rekenkamer
«Asiel, Herplaatsing en Terugkeer van Migranten: tijd om de inspanningen op te voeren
en de kloof tussen doelstellingen en resultaten aan te pakken».5

Vraag 2, 3, 4

Deelt u de mening dat op de Griekse eilanden 42.000 vrouwen, mannen en kinderen op
elkaar gepakt zitten en dat een corona-uitbraak zowel voor hen als voor de Europeanen
een groot gevaar vormt?

Wat onderneemt u om een humanitaire ramp te voorkomen op de Griekse eilanden?

Is het juist dat de Europese Commissie (d.m.v. een «temporary accomodation scheme»)
35 miljoen euro beschikbaar heeft om vluchtelingen in lege hotels te plaatsen? Is
het tevens juist dat de uitplaatsing traag verloopt en dat de Eurocommissaris voor
Binnenlandse Zaken, Johansson, meer steun vraagt vanuit Europese lidstaten?

Antwoord 2, 3, 4

Zoals aangegeven in bovenstaand antwoord deelt het kabinet de zorgen rondom een mogelijke
COVID-19 uitbraak in de opvangfaciliteiten op de Griekse eilanden, waar momenteel
rond de 36.400 migranten worden opgevangen. Het kabinet zet via verschillende manieren
in om te komen tot structurele verbeteringen. Daarover is uw Kamer meermaals geïnformeerd,
waaronder in de recente Kamerbrief Grieks-Nederlandse samenwerking ter verbetering
van de situatie alleenstaande minderjarige asielzoekers in Griekenland, het schriftelijke
overleg met de Vaste Kamer Commissie Justitie en Veiligheid en in de schriftelijke
beantwoording in het kader van de informele Raad Justitie en Binnenlandse Zaken.6

De Europese Commissie, UNHCR en IOM werken op dit moment samen met de Griekse autoriteiten
om kwetsbare groepen, waaronder alleenstaande minderjarige vreemdelingen, vanuit de
opvangfaciliteiten op de eilanden onder te brengen in leegstaande hotels en appartementen
op het Griekse vasteland die naar verwachting voorlopig dicht zullen blijven in verband
met COVID-19. Er zijn momenteel geen geluiden vanuit de Europese Commissie bij het
kabinet bekend dat dit onverwacht traag zou verlopen en dat hiervoor aanvullende steun
wordt gevraagd. Ook de recente financiering van EUR 700 mln in het kader van het EU
Actieplan voor Griekenland kan hiervoor worden ingezet. Een deel van de financiering
voorziet in het vergroten van de opvangcapaciteit in Griekenland. Daarnaast is EUR
220 miljoen beschikbaar gesteld om op de Griekse eilanden vijf Multi-Purpose Reception
and Identification Centres (MPRIC´s) op te zetten voor het einde van 2020. Hierover
is uw Kamer recentelijk geïnformeerd.7

Vraag 5, 6

Wat vindt u van het voorstel om «stilliggende cruiseschepen in te zetten voor de Griekse
kust zodat we mensen de verzorging geven die ze nodig hebben om overslag van de epidemie
te voorkomen»?

Bent u bereid om bij Eurocommissaris Johansson aan te dringen op het nemen van alle
benodigde acties om evacuatie van de vluchtelingen naar cruiseschepen (of andere locaties
in Griekenland waar beschermingsmaatregelen getroffen kunnen worden) mogelijk te maken?
Zo nee, hoe voorkomt u een uitbraak op de Griekse eilanden met grote gevolgen voor
allen, waaronder vluchtelingen en omwonenden?

Antwoord 5, 6

Het is in beginsel aan de Griekse autoriteiten om adequate maatregelen te treffen
om de COVID-19 situatie het hoofd te bieden. Dit geldt ook voor een mogelijke evacuatie
van migranten in de opvangkampen op de Griekse eilanden naar een andere locatie. Hierbij
zij opgemerkt dat de «transfer» van kwetsbare migranten vanaf de Griekse eilanden
naar het vasteland al geruime tijd staand Grieks beleid is. Volgens de Griekse autoriteiten
zijn in 2020 tot en met 24 mei jl. al ruim 13.500 migranten van de Griekse eilanden
overgebracht naar het vasteland. Dit is meer dan het totaal aantal aankomsten op de
Griekse eilanden in dezelfde periode (circa 7.400). Op de korte termijn is Griekenland
voornemens andermaal een grote groep kwetsbare migranten naar het vasteland over te
plaatsen en in opvangcentra, leegstaande hotels en appartementen onder te brengen.

Bekend is dat de Griekse autoriteiten in het verleden (o.a. in 2015 en 20178) overwogen hebben om gebruik te maken van schepen om tijdelijke extra opvangcapaciteit
te creëren op de eilanden. Tijdens een recent video-overleg met mijn collega’s heb
ik mijn Griekse ambtgenoot naar deze optie gevraagd. Daarop werd aangegeven dat hiervoor
op dit moment geen noodzaak werd gezien en voorts dat dit een relatief kostbare optie
betreft. Zoals hierboven gemeld is geopteerd voor opvang in leegstaande hotels en
appartementen