Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Gijs van Dijk, Moorlag en Nijboer over de voorwaarden voor steun aan bedrijven

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst),
mede namens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen 14 mei 2020).

Vraag 1

Kent u het bericht «Booking houdt hand op in Nederland»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 4

Klopt het dat Booking.com de afgelopen jaren voor miljarden eigen aandelen inkocht/dividenden
uitkeerde aan aandeelhouders?

Wat vindt u ervan dat bedrijven die aandeelhouders en bestuurders vorstelijk belonen
vooraan staan als er staatshulp wordt geboden?

Welke voorwaarden verbindt u aan de geboden staatssteun?

Antwoord 2, 3, 4

Bedrijven zijn zelf verantwoordelijk voor de hoeveelheid dividenden die zij uitkeren.
Het kabinet heeft de Kamer op 1 mei jl. geïnformeerd over het afwegingskader en de
daarbij behorende uitgangspunten voor de voorwaarden bij steun aan individuele bedrijven.
Daarbij is van belang dat alle betrokkenen hun bijdrage leveren aan de steunverlening
voordat de overheid als «lender of last resort» eventueel bijspringt. Ook bent u geïnformeerd
over het uitgangspunt dat daar waar risico’s voor de belastingbetaler zich voordoen,
het logisch is om toekomstige waardecreatie bij bedrijven ook ten goede te laten komen
aan de samenleving. Tot slot is het kabinet van mening dat zeker moet worden gesteld
dat steun aan individuele bedrijven wordt aangewend voor behoud van de economische
activiteiten die van belang zijn voor Nederland. Dit uitgangspunt verdraagt zich gedurende
de staatssteun in de regel niet met uitkeren van dividenden en bonussen, inkoop van
eigen aandelen en/of ruime ontslagvergoedingen voor het (top)management, bij bedrijven
die steun hebben ontvangen. Bovendien wordt van bedrijven expliciet verwacht zich
te houden aan het kabinetsbeleid, de normen en wetgeving zoals op fiscaal, milieu
en arbeidsrechtelijk terrein te respecteren.

Vraag 5

Deelt u de mening dat er geen sprake kan zijn van ontslagen als er gebruik wordt gemaakt
van de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), gezien het feit
dat deze regeling immers bedoeld is om werkgelegenheid in getroffen sectoren te behouden?

Antwoord 5

De NOW is een subsidiemaatregel en biedt de werkgever een tegemoetkoming in de loonkosten.
Het doel van de NOW is behoud van werkgelegenheid. Werkgevers committeren zich eraan
om gedurende de tijd waarvoor subsidie wordt verstrekt geen verzoek om ontslag wegens
bedrijfseconomische redenen bij UWV in te dienen. De werkgever houdt zijn werknemers,
inclusief degenen die op een flexibel contract werken, zo veel mogelijk in dienst
en betaalt hun lonen zoveel mogelijk door. Tegelijkertijd kan de overheid ook in deze
tijd niet op de stoel van de werkgever gaan zitten en de afwegingen in de bedrijfsvoering
overnemen. Ontslagen kunnen namelijk – ondanks de tegemoetkoming in de loonkosten
– onder omstandigheden toch onoverkomelijk zijn om de continuïteit van een onderneming
te garanderen. Het blijft daarom – ook indien van de NOW gebruik gemaakt wordt – mogelijk
om ontslagen te realiseren, bijvoorbeeld met wederzijds goedvinden of door het indienen
van een ontslagaanvraag wegens bedrijfseconomische redenen bij UWV.

Wel stimuleert de vormgeving van de regeling dat werknemers zo veel mogelijk in dienst
worden gehouden en dat lonen zoveel mogelijk worden doorbetaald. Indien de werkgever
die subsidie ontvangt toch een aanvraag indient voor ontslag wegens bedrijfseconomische
redenen wordt de subsidie gekort. Daarbij geldt de volgende berekening: het loon van
de werknemer(s) voor wie de ontslagaanvraag wordt ingediend, wordt eerst verhoogd
met 50% en vervolgens wordt dat bedrag in mindering gebracht op de loonsom waarvoor
subsidie ontvangen wordt. En mocht blijken dat de loonsom in de periode maart tot
en met mei is gedaald ten opzichte van de loonsom van januari, dan wordt het subsidiebedrag
ook lager.

Vraag 6

Bent u bereid de steun aan Booking.com te onthouden als de topman volhardt in zijn
plannen om staatsteun uit te keren?

Antwoord 6

Zoals hiervoor is aangegeven, is het uitgangspunt voor het kabinet dat de overheid
een lender of last resort is. Dat betekent dat eerst alle betrokkenen (volgens het
bail-in principe, zie het afwegingskader dat de Kamer op 1 mei jl. heeft ontvangen)
gevraagd zullen worden bij te dragen aan mogelijke oplossingen voordat de overheid
steun verleent en met belastinggeld eventueel bijspringt. Omdat het belangrijk is
dat overheidssteun wordt gebruikt voor behoud van de economische activiteiten van
het bedrijf, verdraagt overheidssteun zich gedurende de staatssteun in de regel niet
met uitkeren van bonussen en/of dividenden, met inkoop van eigen aandelen en/of met
ruime ontslagvergoedingen voor het (top)management.

Vraag 7

Hoeveel gebruik heeft Booking.com de afgelopen jaren gemaakt van fiscaal aantrekkelijke
regels, zoals de expatregeling en de innovatiebox? Wat heeft het dat bedrijf opgeleverd?

Antwoord 7

Door de wettelijke fiscale geheimhoudingsplicht kan het kabinet geen uitspraken doen
over de fiscale positie van een individuele belastingplichtige als Booking.com.2 Om die reden kan het kabinet zich dus ook niet uitlaten over de vraag of een individueel
bedrijf gebruik heeft gemaakt van bijvoorbeeld de expatregeling of de innovatiebox
en zo ja, wat dit dat bedrijf heeft opgeleverd.

Vraag 8, 11

Doet Booking.com via belastingconstructies aan belastingontwijking? Zo ja, waarom
is als voorwaarde aan de regelingen van de overheid niet gesteld dat bedrijven die
dat doen geen aanspraak maken op geld van de belastingbetalers?

Deelt u de mening dat deze crisis aanleiding geeft de fiscaal voordelige constructies
waarvan grote bedrijven gebruikmaken tegen het licht te houden en aangepast moeten
worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8, 11

In het noodpakket banen en economie zijn diverse maatregelen opgenomen. Hierbij staat
voorop om ondernemers zo snel mogelijk hulp te bieden. Er zijn bij de tot nu toe genomen
maatregelen geen specifieke fiscale voorwaarden gesteld. Door de wettelijke fiscale
geheimhoudingsplicht kan het kabinet geen uitspraken doen over de fiscale positie
van een individuele belastingplichtige als Booking.com.3 Echter, in zijn algemeenheid kan het kabinet opmerken dat het reeds vanaf het begin
van de kabinetsperiode tot doel heeft gesteld om belastingontwijking aan te pakken,
zoals ook beschreven in onder meer de Fiscale Beleidsagenda4 en nader uitgewerkt in de brief van mijn ambtsvoorganger van 23 februari 2018.5 In dat kader heeft het kabinet diverse maatregelen genomen die reeds in werking zijn
getreden of binnen afzienbare tijd in werking zullen treden. Enkele voorbeelden hiervan
betreffen de implementatie van de bepalingen uit ATAD16 en ATAD27, de herziening van de rulingpraktijk8 en de invoering van een conditionele bronbelasting op renten en royalty’s per 1 januari
2021.9 Daarnaast lopen er diverse nationale onderzoeken zoals de onderzoeken naar de toepassing
van de deelnemingsvrijstelling en het arm’s lengthbeginsel in bepaalde situaties en
worden de aanbevelingen van de Adviescommissie belastingheffing van multinationals10 bestudeerd om naar verwachting deze zomer met een kabinetsreactie te komen. Ook in
internationaal verband blijft het kabinet zich inzetten om internationale belastingontwijking
verder aan te pakken. In dit verband steunt het kabinet bijvoorbeeld het werk dat
binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en het
Inclusive Framework on Base Erosion and Profit Shifting wordt gedaan aan een herziening
van het internationale belastingsysteem. Specifiek wordt gesproken over maatregelen
met betrekking tot winsttoerekening in het kader van de digitaliserende economie (pijler
1) en over maatregelen om een minimumniveau van winstbelasting bij multinationals
te waarborgen (pijler 2).11 Omdat als gevolg van de coronacrisis een forse krimp van de economie wordt verwacht,
is het nog belangrijker dat het belastingstelsel evenwichtig is. De maatregelen tegen
belastingontwijking die door het kabinet zijn genomen en (in internationaal verband)
nog worden onderzocht, dragen hieraan bij.

Vraag 9

Hoe kijkt u aan tegen de steun aan bedrijven die door «private equity» partijen zijn
volgehangen met schulden? Stelt u voorwaarden aan de steun, zoals behoud van werkgelegenheid,
een verbod op uitkeringen aan aandeelhouders en een eigen bijdrage van kapitaalverschaffers?

Antwoord 9

Het kabinet beoordeelt van geval tot geval de steunverzoeken van individuele bedrijven.
Hierbij wordt meegewogen hoe de andere stakeholders, incl. de eigen kapitaalverschaffers,
delen in de risico’s en welke bijdrage ze leveren voordat de overheid eventueel aanvullend
bijspringt. De voorwaarden die het kabinet hieraan wil stellen zijn onlangs met de
Kamer gedeeld. Het kabinet vindt dat overheidssteun zich in de regel niet verdraagt
met het uitkeren van bonussen en dividenden, het inkopen van eigen aandelen en/of
met ruimte ontslagvergoedingen van het (top-)management. Daar waar de steun aantrekkelijke
mogelijkheden biedt om grote stappen te maken, bijvoorbeeld op het gebied van werkgelegenheid,
kunnen aanvullende afspraken worden gemaakt.

Vraag 10

Hoe voorkomt u dat in goede tijden aandeelhouders de winst opstrijken en in slechte
tijden de overheid en werknemers voor de rekening opdraaien?

Antwoord 10

Bedrijven zijn belangrijk omdat ze banen creëren, innovatie aanjagen en het verdienvermogen
van Nederland vergroten. Hiervan profiteren meer stakeholders dan enkel de aandeelhouders.
In slechte tijden en onvoorziene crisissen zoals de huidige COVID-19 crisis die van
uitzonderlijke aard en impact is, verleent de overheid tijdelijke steun en pas nadat
alle andere betrokkenen ook hebben bijgedragen aan de steun. Hierbij kijken we op
de eerste plaats hoe de partijen die normaliter de hoogste rendementen halen en dus
het meeste risico lopen ook in grotere mate dan de overige stakeholders lasten dragen
van de redding van het bedrijf. Het is dus niet zo dat enkel de overheid zal bijdragen.