Lijst van vragen : Lijst van vragen over openbaarmaking documenten over de wapeninzet in Hawija in het kader van de VS Freedom of Information Act

De vaste commissie voor Defensie heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Minister
van Defensie over de brief van 21 april 2020 inzake de openbaarmaking van documenten
over de wapeninzet in Hawija in het kader van de VS Freedom of Information Act.

De voorzitter van de commissie, Aukje de Vries

De griffier van de commissie, De Lange

Nr.

Vraag

 
 

1

Klopt het dat voor alle coalitielanden in de strijd tegen IS gold in 2015: als vooraf
duidelijk was dat er ook maar één burgerdode zou vallen, mocht een aanval niet worden
uitgevoerd?

2

Klopt het dat met de Kamer was afgesproken dat het aantal vooraf ingecalculeerde doden
burgerdoden nul zou zijn? Zo ja, wanneer was dat?

3

Klopt het dat Defensie geen vooraf geplande luchtaanvallen uitvoerde waarbij men incalculeerde
dat er burgerslachtoffers gingen vallen, maar dat het risico dat er toch burgerslachtoffers
zouden vallen nooit geheel viel weg te nemen?

4

Hoe kan het dat u er niet in slaagde toestemming van uw Amerikaanse collega te verkrijgen
om documenten met de Kamer te delen, terwijl journalisten via een beroep op de Freedom
of Information Act deze documenten wel in handen kregen?

5

Heeft u bij uw Amerikaanse collega alleen gevraagd om de volledige documenten met
de Kamer te mogen delen of heeft u ook gevraagd of het mogelijk was gederubriceerde
versies, zoals die ook na het beroep op de Freedom of Information Act zijn geopenbaard,
met de Kamer te delen?

6

Kunt u voor alle duidelijkheid in tabelvorm een overzicht geven van wanneer u contact
hebt opgenomen met uw Amerikaanse collega, met welk verzoek, wanneer en welk antwoord
u hebt ontvangen en wanneer u hierover de Kamer hebt geïnformeerd?

7

Waarom wordt de video van de aanval op Hawija niet openbaar gemaakt?

8

Wat is uw verklaring voor de discrepantie tussen de openheid van de VS richting haar
burgers, waarbij men ook filmopnames van bombardementen, waaronder op wapen- en explosievenopslag,
online zet en dat de VS tegelijkertijd het door Nederland uitgevoerde bombardement
als classified zou bestempelen?

9

Waarom zijn andere video’s van aanvallen wel gepubliceerd, waaronder die op Mosul
met burgerslachtoffers, waarvoor Nederland eveneens verantwoordelijk was?

10

Waarom was de aanval op Hawija aanleiding procedures aan te passen? Waarom is dit
de Kamer niet gemeld?

11

Is na de aanval op Hawija inderdaad besloten dat voortaan meer onderzoek zou worden
gedaan naar doelen die zich in dichtbevolkte gebieden bevinden en die het risico van
secundaire explosies kennen?

12

Is er in de jaren daarna, zoals onder meer in 2017 en 2018, het verzoek gedaan aan
de VS om in het Pentagonrapport over het aantal burgerslachtoffers voor het Amerikaanse
congres de burgerslachtoffers die niet het gevolg waren van Amerikaanse bombardementen
niet op te nemen? Zo nee, hoe verklaart u dan het verschil tussen het aantal gemelde
burgerslachtoffers dat is vermeld in maandelijkse rapporten van het Combined Joint
Task Force met het aantal burgerslachtoffers dat is gemeld in het Pentagonrapport?

13

Lag het gebombardeerde doel in Hawija in dichtbevolkt gebied?

14

Hoe kan het dat journalisten sneller informatie kunnen verkrijgen van de VS over burgerslachtoffers
dan coalitiegenoten? Past dit binnen de afspraken die zijn gemaakt?

15

Waarom viel het doelwit in Hawija in de hoogste risicocategorie (CDE 5)? Waarom is
dit niet aan de Kamer gemeld?

16

Klopt het dat de geheime dienst CIA waarschuwde voor de kans op burgerslachtoffers
omdat er woongebieden in de nabijheid waren? Hoe luidde deze waarschuwing precies?

17

Concludeerde de CIA inderdaad dat men redelijkerwijs had kunnen concluderen dat er
burgerslachtoffers hadden kunnen vallen als gevolg van de aanval?

18

Wanneer heeft de waarschuwing van de CIA een week voorafgaande aan het Nederlandse
bombardement op de munitiefabriek in Hawija de red-card holder bereikt? Wat hebt met
deze waarschuwing gedaan? Wanneer bent u daarover geïnformeerd?

19

Waarom zijn via een Amerikaanse WOB-procedure stukken vrijgegeven, maar wilde Centcom
daar eerder niet toe over gaan? Kan hieruit afgeleid worden dat zaken aangaande transparantie
eerder niet goed zijn afgewogen aangezien nu geoordeeld is dat een en ander (deels)
vrijgegeven kan worden?

20

Waarom concludeerde commandant MacFarland dat de geldende regels wel waren nageleefd,
maar dat die tekortkomingen kenden?

21

Klopt het dat er uren is gewerkt aan het naar nul brengen van de kans op burgerslachtoffers?
Wat voor werk betrof dit? Wat is er in die uren concreet gedaan?

22

Klopt het dat vooraf niet is ingeschat hoeveel explosieven lagen opgeslagen in de
bommenfabriek van IS? Zo ja, op basis waarvan kon door sommigen dan geconcludeerd
worden dat er geen burgerslachtoffers zouden vallen?

23

Klopt het dat een Amerikaanse luchtmachtcommandant die betrokken was bij het Nederlandse
bombardement op Hawija in Irak bedenkingen had bij die aanval en er vooraf al rekening
mee hield dat er burgers zouden omkomen?

24

Hoeveel bommen gooiden Nederlandse F16-piloten op de IS-bommenfabriek in Hawija? Hoeveel
ontploften er?

25

Hoe is de melding van de CIA gewogen dat er «nevenschade» zou kunnen ontstaan omdat
er een woonwijk vlakbij lag?

26

Waarom is de Kamer nooit gemeld dat er aan Amerikaanse zijde na afloop kanttekeningen
zijn geplaatst bij de procedure en dat de procedure daarop is aangepast?

27

Gold inderdaad het beleid dat als vooraf duidelijk was dat er ook maar één burgerdode
zou vallen, een aanval niet mocht worden uitgevoerd?

28

Wanneer werd u geïnformeerd over de aanpassing van procedures die voorafgaan aan een
bombardement om de aard en omvang van explosieve voorraden vast te stellen? Waarom
heeft u deze informatie niet met de Kamer gedeeld? Op welke manier werd deze informatie
binnen de Verenigde Staten gedeeld? Bent u nog steeds van mening dat deze informatie
niet gedeeld kon worden met het Nederlands parlement, ondanks het feit dat de VS dit
wel deelde met de pers? Hebt u een verzoek gedaan aan de VS om een manier te vinden
deze informatie op beperkte en vertrouwelijke wijze te delen met de Kamer? Hebt u
alle opties verkend om in dit geval de Kamer zo goed en volledig mogelijk te informeren?
Zo ja, kunt u een overzicht maken van de pogingen die u hiertoe heeft gedaan, wie
deze heeft uitgevoerd en wanneer die hebben plaatsgevonden?

29

Klopt het dat er nooit een serieuze analyse is gemaakt van het mogelijke effect van
een tweede explosie?

30

Was de Nederlandse Red card holder, die instemde met de aanval, op de hoogte van alle
informatie die in de documenten wordt genoemd, waaronder rapportages van geheime diensten?
Zo nee, waarom niet en welke informatie kende hij niet?

31

Stemde een ander land van de coalitie eerder niet in met de aanval op Hawija vanwege
zorgen over burgerdoden? Zo nee, wat zijn dan de feiten?

32

Was Nederland er vooraf van op de hoogte dat een ander land niet instemde met de aanval
op Hawija?

33

Deelt u de opvatting dat het niet redelijk was om te veronderstellen dat er geen nevenschade
zou zijn, aangezien het doel een bommenfabriek was met civiele gebouwen dicht bij
het doelwit?

34

Wanneer werd u geïnformeerd over de aanpassing van procedures die voorafgaan aan een
bombardement om de aard en omvang van explosieve voorraden vast te stellen? Waarom
hebt u deze informatie niet met de Kamer gedeeld?

35

Kunt u toelichten volgens welke dynamiek het ertoe kon leiden dat er een buitensporige
hoeveelheid kleine bommen is gebruikt om aan tegenstrijdige eisen (enerzijds het doelwit
volledig vernietigen en anderzijds geen burgerdoden) te voldoen, zoals een luchtmachtcommandant
beschrijft?

36

Had het doelwit op het moment van bombarderen (nog steeds) de kwalificatie CDE 5?

37

Wat houdt de kwalificatie CDE 5 precies in?

38

Wat is de inhoud van de tweede aanbeveling in het rapport, waarvan de inhoud is weggelakt?

39

Als u niet wilt melden waar de tweede, weggelakte, aanbeveling in het rapport over
gaat, waarom dan niet?

40

Klopt het dat het aantal van 70 burgerdoden al in juni 2015 wordt genoemd als hard
cijfer? Zo nee, waarom niet?

41

Is de inschatting over de zekerheid van het aantal burgerdoden in Hawija in de periode
juni 2015 tot nu ooit officieel aangepast of is van begin af aan dezelfde zekerheid
vast gehouden?

42

Blijkt uit Pentagon instructies inderdaad dat «CDE niveau 5 wordt gebruikt als alle
redelijke en bekende technieken tot schadebeperking uitgeput zijn en een bepaald niveau
van nevenschade onvermijdelijk lijkt» en dat «commandanten zich bewust (moeten) zijn
dat zij een aanzienlijk risico op nevenschade lopen als ze doelen aanvallen met CDE
niveau 5»?1

43

Bent u met slachtoffers en nabestaanden in Hawija in overleg om te komen tot uitkering
van een schadevergoeding? Zo ja, met hoeveel mensen? Zo nee, waarom (nog steeds) niet?

44

Op welke manier is informatie over de aanpassing van procedures binnen de VS gedeeld?
Bent u nog steeds van mening dat deze informatie niet gedeeld kon worden met het Nederlands
parlement, ondanks het feit dat de VS dit wel deelden met de pers? Hebt u een verzoek
gedaan aan de VS om een manier te vinden deze informatie op beperkte en vertrouwelijke
wijze te delen met de Kamer?

45

Hebt u alle opties verkend om in dit geval de Kamer zo goed en volledig mogelijk te
informeren over de aanpassing van procedures? Zo ja, kunt u een overzicht maken van
de pogingen die u hiertoe heeft gedaan, wie deze heeft uitgevoerd en wanneer die hebben
plaatsgevonden?

46

Hebt u van de VS een verklaring gekregen waarom uw verzoek om de betreffende stukken
met de Kamer te kunnen delen niet is gehonoreerd, terwijl de stukken nu via een Freedom
of Information verzoek van media blijkbaar wel gewoon kunnen worden gepubliceerd?

47

Wat is uw appreciatie van de samenwerking tussen Nederland en de VS rond de informatievoorziening
over het bombardement op Hawija? Bent u tevreden met deze samenwerking?

48

Kunt u verklaren waarom ten tijde van het bombardement het risico op secundaire explosies
niet werd meegewogen in de CDE-methodologie?

49

Had Nederland het bombardement ook uitgevoerd, indien het had geweten dat de mensen
die het targetingproces uitvoerden het geen redelijke aanname vonden dat er geen collatoral
damage zou ontstaan, gegeven de nabijheid van andere gebouwen?

50

Kunt u de zinsnede «we need to provide an executable option so that a choice could
be made either way» duiden? Werd er druk uitgeoefend op de mensen die het targetingproces
verzorgden om tot een uitvoerbaar target te komen?

51

Waarom heeft u nooit met de Kamer gedeeld dat de VS, hoewel zij heeft geconcludeerd
dat het proces volgens de toen geldende regels is verlopen, wel bedenkingen had bij
die regels?

52

Waarom heeft u de Kamer niet geïnformeerd over de Amerikaanse aanbeveling, gedaan
naar aanleiding van het bombardement, om beter te kijken naar het gevaar van secundaire
explosies?

53

Wordt momenteel wél goed gekeken naar het risico op secundaire explosies, voordat
een bombardement plaatsvindt bij missies waarbij Nederland betrokken is?

54

Kunt u het feit dat bij het targetingproces blijkbaar niet eens gepoogd is om het
risico op secundaire explosies in kaart te brengen staven aan uw eerdere uitlating
dat de inlichtingen voor dit bombardement onvolledig waren? Hadden deze ooit volledig
kunnen zijn indien niet serieus naar secundaire explosies werd gekeken?

55

Wanneer is de inhoud van dit nu geopenbaarde Amerikaanse onderzoek voor het eerst
met Defensie gedeeld?

56

Op welk moment was bij Defensie bekend dat in het Amerikaanse onderzoek naar de bomaanval
op Hawija door de betrokken planningsofficier is geconcludeerd dat redelijkerwijs
geconcludeerd had kunnen worden dat burgerslachtoffers bij de aanval op de bommenfabriek
in Hawija zouden kunnen vallen?

57

Op welk moment was bij Defensie bekend dat voorafgaand aan de bomaanval op Hawija
de betrokken Amerikaanse planningsofficier een onmogelijke opdracht heeft moeten uitvoeren,
namelijk het bombarderen van een bommenfabriek waarbij het risico op burgerslachtoffers
nul moest zijn?

58

Klopt het dat de Amerikaanse planningsofficier de luchtaanval op Hawija met CDE 5
had aangemerkt en hiermee de gradatie met het hoogste risico op burgerdoden?

59

Was voorafgaand aan de aanval op de bommenfabriek in Hawija bij de Nederlandse Red
card holder en bij Defensie bekend dat de betreffende aanval in het Amerikaanse CDE-model
werd aangemerkt als CDE-5, en daarmee de gradatie met het hoogste risico op burgerdoden?
Zo ja, wanneer?

60

Klopt het dat Amerikaanse CIA-informanten in de stad al van tevoren waarschuwden voor
het hoge risico op nevenschade bij de luchtaanval op Hawija? Is deze informatie van
de CIA ook gedeeld met Nederland?

61

Is over het risico op nevenschade naar aanleiding van de informatie van Amerikaanse
CIA-informanten in de stad gesproken tussen de VS en Nederland? Kunt u de manier waarop
dit soort inlichtingen getaxeerd worden toelichten?

62

Heeft Nederland de informatie van Amerikaanse CIA-informanten in de stad zelf betreffende
het risico op nevenschade bij de bomaanval op Hawija meegenomen in de afweging om
de luchtaanval uit te voeren?

63

Hoe heeft de Nederlandse Red card holder de opmerking van de CIA, die in elk geval
voor 28 mei 2015 is gemaakt en waarin is gesteld dat er mogelijk «nevenschade» ofwel
burgerslachtoffers konden vallen aangezien er een nabijgelegen woonwijk was, meegewogen
in zijn goedkeuring van de aanval?

64

Klopt het dat de VS naar aanleiding van de aanval op de bommenfabriek in Hawija de
interne procedure betreffende het inschatten van het risico op nevenschade bij dergelijke
aanvallen heeft aangepast? Zo ja, op welk moment was deze aanpassing bij Defensie
bekend?

65

Was de informatie dat de VS haar interne procedure betreffende het inschatten van
het risico op nevenschade bij dergelijke aanvallen heeft aangepast na Hawija geclassificeerde
informatie?

66

Op welke wijze wordt het Amerikaanse CDE-model vertaald naar de afweging die Nederland
maakt om een aanval wel of niet door te zetten? Wordt in het geval van niveau 1 een
andere afweging gemaakt dan niveau 5? Hoe wordt deze afweging gemaakt?

67

Welke stappen hebt u richting uw Amerikaanse collega gezet om openbaarmaking van de
geclassificeerde stukken aan de Kamer te bewerkstellingen? Hoe vaak hebt u dit verzoek
expliciet overgebracht? Kan alle correspondentie omtrent dit verzoek (al dan niet
geanonimiseerd) aan de Kamer worden toegezonden?

68

Is ooit eerder Amerikaanse geclassificeerde informatie door Nederland openbaar gemaakt?
Zo ja, welke informatie betrof dat?

69

Was de nu geopenbaarde geclassificeerde informatie wel gedeeld met Amerikaanse congresleden?
Indien deze informatie niet bekend is, bent u bereid dit op te vragen bij uw Amerikaanse
ambtsgenoot?

70

Kunnen de exacte details – desnoods vertrouwelijk – van de luchtaanval op de bommenfabriek
in Hawija aan de Kamer worden toegezonden, d.w.z. het tijdstip van de aanval en de
munitie die gebruikt is bij het uitvoeren van de aanval?

71

Klopt het dat uit de CDE-berekeningen bleek dat de luchtaanval op de bommenfabriek
in Hawija enkel de kans op nul burgerslachtoffers zou hebben als de aanval ’s nachts
en met zes precisiebommen worden uitgevoerd? Is dit inderdaad op deze manier gedaan?
Zo nee, waarom niet?

72

Kunt u zich de uitspraken van voormalig Minister van Defensie Hennis herinneren, die
tijdens een algemeen overleg op 2 oktober 2014 de CDE-procedure toelichtte en stelde:
«Daarmee sluit je niet uit dat er toch iets mis kan gaan, maar de inzet is natuurlijk
om die casualties, die nevenschade door burgerslachtoffers, te allen tijde te vermijden.»?
Op welke wijze werd deze inzet specifiek vertaald naar de Amerikaanse werkwijze om
de kans op nevenschade via de CDE-procedure in te schatten? Welk niveau op de CDE-schaal
correspondeert met de inzet om burgerslachtoffers te allen tijde te vermijden?

73

Waarom zijn de documenten over de aanval op Al-Hawija wel via de FOIA aan NOS en NRC
openbaar gemaakt en niet op uw verzoek?

74

Hebt u na de gevoerde debatten in het Nederlandse parlement nog contact gezocht met
de VS om de gang van zaken 1) aan de orde te stellen, 2) te evalueren en vervolgens
3) daaruit leerpunten te verwerken bij het toepassen van rules of engagement bij lopende
missies, dan wel te concluderen dat deze eventueel aanpassing behoeven?

75

Op welke manier hebt u bij uw Amerikaanse collega erop aangedrongen deze stukken wel
openbaar te maken? Had u geen beroep kunnen doen op de FOIA?

76

Waarom mocht u wel de conclusie melden dat er geen fouten in de geldende procedures
gemaakt waren, maar niet dat er naderhand een advies is gegeven deze procedure aan
te passen? Staan deze beide feiten niet in dezelfde stukken?

77

Op welke manier en op welk moment zou de Kamer geïnformeerd zijn over de gevolgen
van de aanval op Al-Hawija als media deze zaak niet onderzocht en openbaard zouden
hebben?

78

Klopt volgens u de bewering van de Iraakse overheid in het aangehaalde Reuters-bericht
dat er onder de doden «dozens of terrorists», ofwel tientallen terroristen waren?

79

Is er inmiddels meer duidelijk over de vraag hoeveel IS-leden er bij de aanval omgekomen
zijn, aangezien in het rapport wordt gesproken over een aantal van 70 doden «including
both militants and civilians»?

X Noot

1

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/amerikaanse-documenten-aan….