Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Lee en Kröger over het bericht ‘Zonne-energiesector laat doos van Pandora gesloten: ‘Producent van morgen betaalt recyclingkosten voor producent van gisteren’

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat),
mede namens de Minister van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 14 april 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Zonne-energiesector laat doos van Pandora gesloten:
«Producent van morgen betaalt recyclingkosten voor producent van gisteren»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de recyclingsbijdrage pas gefinancierd wordt bij de inzameling en verwerking
van de zonnepanelen, waardoor huidige producenten de recyclingskosten voor de producenten
van gisteren betalen?

Antwoord 2

Producenten en importeurs van zonnepanelen vallen volgens de Europese richtlijn afgedankte
elektrische en elektronische apparaten (Richtlijn AEEA) sinds 2014 onder een systeem
van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV). UPV maakt de producenten en
importeurs verplicht alle afgedankte zonnepanelen in te zamelen en op de juiste wijze
te verwerken (waaronder demontage en recycling). De producenten en importeurs zijn
zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop de kosten van inzameling en verwerking
van afgedankte zonnepanelen worden verrekend in de keten. De financiering van inzameling
en verwerking van zonnepanelen gebeurt momenteel op basis van verrekening van de werkelijke
inzamel- en recyclingkosten op jaarbasis. Het gehanteerde financieringssysteem, het
zogenoemde omslagstelsel, wordt ook toegepast bij andere elektronische apparatuur.
Op dit moment zijn de kosten relatief laag omdat het aantal afgedankte zonnepanelen
nog beperkt is.

Een gelijk speelveld in de uitvoering van UPV is een belangrijke voorwaarde voor een
solide financiële basis voor de inzameling en verwerking van zonnepanelen. Met een
gelijk speelveld wordt bedoeld dat álle producenten en importeurs van zonnepanelen
bijdragen aan de uitvoering van de wettelijke UPV verplichtingen. Volgens de sector
kent de productgroep zonnepanelen de afgelopen periode een sterke groei met relatief
veel nieuwkomers op de markt. Daarnaast hebben zonnepanelen een lange levensduur,
doorgaans vele jaren langer dan de gemiddelde levensduur van AEEA. Tenslotte is van
belang dat de uitvoering van de AEEA-regelgeving door verschillende producentencollectieven
wordt gedaan. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de financiering en de waarborgoplossing.
De combinatie van deze factoren maakt de huidige financieringsvorm volgens de sector
de meeste logische oplossing voor dit moment.

Vraag 3

Bent u op de hoogte van het feit dat hierdoor in de toekomst een financieringstekort
kan ontstaan indien de aanschaf van zonnepanelen afneemt? In hoeverre heeft u hier
rekening mee gehouden bij het wettelijk vaststellen van de recyclingsbijdrage?

Antwoord 3

Zoals in het antwoord op vraag 2 al toegelicht worden de bijdragen van producenten
jaarlijks geïnd en onafhankelijk van het moment van het vrijkomen van afgedankte zonnepanelen.
Op het moment dat zonnepanelen in de afvalfase komen zijn er afdoende middelen beschikbaar.
Er kan hierdoor dus geen algemeen financieringstekort ontstaan. De belangrijkste voorwaarde
voor het beschikbaar zijn van afdoende middelen is de aanwezigheid van een markt voor
zonnepanelen en een gelijk speelveld in de uitvoering van de UPV verplichtingen. Volgens
de sector is de markt voor zonnepanelen op dit moment een groeimarkt die in de toekomst
over zal gaan in een vervangingsmarkt. Dan is er nog steeds een markt en dus géén
financieringstekort. Een toenemende inzameling en verwerking van zonnepanelen in de
toekomst zal volgens de sector wel leiden tot een hogere bijdrage van producenten
en importeurs aan het systeem. Daar staat tegenover dat de kosten voor recycling per
ton in de toekomst kunnen dalen als gevolg van schaaleffecten in verband het toenemende
volume- en restwaarde van de herwonnen grondstoffen.

De exacte bijdrage in de kosten van inzameling en verwerking van zonnepanelen wordt
overigens niet wettelijk vastgesteld maar door de producenten en importeurs zelf bepaald
in de context van de UPV.

Vraag 4

Deelt u de mening dat er een adequaat plan moet komen om deze recyclingskosten op
te vangen, zonder dat dit nadelig uitpakt voor de energietransitie en de prijs die
de duurzame consument voor bijvoorbeeld zonnepanelen betaalt? Kunt dit uitgebreid
toelichten?

Antwoord 4

Ik deel uw mening dat er een adequaat plan moet zijn om de inzameling en verwerking
van zonnepanelen te financieren zonder nadelige effecten voor de energietransitie.
Dit plan is en blijft overigens de verantwoordelijkheid van de producenten en importeurs
van zonnepanelen evenals de prijs die een consument betaalt voor hun product.

In het door de leden aangehaalde artikel in Solar Magazine doet Stichting Zonne-energie
Recycling Nederland melding van de oprichting van stichting OPEN (Organisatie Producentenverantwoordelijkheid
E-waste Nederland). Stichting OPEN beoogt een sterkere regierol in de financiering
van de UPV-verplichtingen voor alle AEEA inclusief zonnepanelen. In het artikel in
Solar Magazine wordt ook gemeld dat stichting OPEN een aanvraag voor een AVV (Algemeen
Verbindend Verklaring) zal indienen die alle AEEA, inclusief zonnepanelen, zal omvatten.
In een AVV worden financiële afspraken gemaakt over inzameling en verwerking van AEEA
transparant en bindend voor alle betrokken producenten en importeurs, telkens voor
een periode van vijf jaar. Een AVV maakt het mogelijk het vereiste gelijke speelveld
in de uitvoering van UPV-verplichtingen te borgen.

Inmiddels is de aangekondigde AVV aanvraag van de Stichting OPEN ingediend bij mijn
ministerie. Ik zal de aanvraag beoordelen en zo spoedig als mogelijk is een ontwerpbeschikking
voor zienswijze publiceren in de Staatscourant.