Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Groothuizen over het bericht ‘Stampvol vluchtelingenkamp Lesbos kansloos bij besmetting coronavirus’

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Ministers van Buitenlandse Zaken en voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
(ontvangen 7 april 2020) Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr.
2361.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Stampvol vluchtelingenkamp Lesbos kansloos bij besmetting
coronavirus»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Zijn er, voor zover u weet, bewoners van kamp Moria positief getest op het Coronavirus?
Hoe is de situatie in andere kampen en op de andere Griekse eilanden?

Antwoord 2

Voor zover bij het kabinet bekend zijn er momenteel geen migranten in Moria positief
getest op het coronavirus. Dit geldt ook voor de overige opvangkampen op de Griekse
eilanden. Vooralsnog zijn acht inwoners van het eiland Lesbos en één inwoner op Chios,
één op Kos, en één op Samos positief getest op het coronavirus, dit betreffen geen
migranten.

Op 1 april is bekend geworden dat een vrouw in het vluchtelingenkamp Ritsona (75 km
van Athene) besmet is met het coronavirus. In het kamp zijn ondertussen 63 mensen
getest op COVID-19, waarvan 23 mensen positief. Geen van deze 23 migranten vertoont
symptomen, en allen zijn in quarantaine geplaatst. De komende dagen zullen nog meer
mensen in Ritsona worden getest. Op 5 april werd bekend dat een man van 53, dat in
kamp Malakasa verblijft, het virus heeft opgelopen. Dezelfde test- en quarantainemaatregelen
als in Ritsona zijn van kracht.

Vraag 3, 4, 5 en 6

Wat wordt in de Griekse opvangkampen gedaan om een (mogelijke) uitbraak en verspreiding
van het Coronavirus in te dammen? Hoe worden de bewoners, in het bijzonder kwetsbare
bewoners zoals ouderen, beschermd tegen een Corona-uitbraak? Zijn er voldoende testen
beschikbaar om op het Coronavirus te testen? Is er voldoende medische expertise, apparatuur
en verpleging om een grootschalig uitbraak het hoofd te bieden? Zo nee, welke maatregelen
is de Griekse overheid van plan te ondernemen? Kan de Europese Commissie daarbij ondersteuning
bieden? Heeft de Griekse overheid bij de lidstaten of de Europese Commissie verzocht
om bijstand?

Worden bewoners van de Griekse opvangkampen proactief geïnformeerd over het Coronavirus
en hoe zij zichzelf hiertegen kunnen beschermen? Zo nee, waarom niet?

Ligt er een noodplan klaar indien het Coronavirus uitbreekt in kamp Moria of een van
de andere Griekse opvangkampen? Zo ja, wat houdt dit noodplan in? Zo nee, bent u bereid
daarop aan te dringen bij de Griekse overheid en de Europese Commissie? Is de Europese
Commissie betrokken bij het opstellen van noodscenario’s?

Deelt u de mening dat zelfquarantaine in geval van een uitbraak in een (tenten)kamp
waar meerdere mensen in één tent leven, nagenoeg onmogelijk is en dat er dus alles
aan gedaan moet worden om een uitbraak te voorkomen? Wat doet u samen met uw Europese
collega’s om dit te voorkomen?

Antwoord 3, 4, 5 en 6

Griekenland is, net als andere Europese lidstaten, bezig om passende maatregelen te
treffen in de strijd tegen het coronavirus. Hierbij zijn de opvangfaciliteiten op
de Griekse eilanden een aandachtspunt. De Griekse autoriteiten hebben specifieke maatregelen
getroffen om de kans op een uitbraak aldaar te verkleinen. Zo worden nieuwe aankomsten
niet toegelaten tot de hotspots; zijn asielprocedures, registratie en beroep tijdelijk
opgeschort; is er actieve bewustwording en informatievoorziening aan migranten en
vluchtelingen; zijn gezamenlijke ruimtes gesloten en worden activiteiten tijdelijk
gestaakt; is er een avondklok ingesteld en zijn er speciale «medical units» opgezet.
Niettemin is de situatie kwetsbaar, in het bijzonder vanwege het gebrek aan gezondheidszorg
en ondermaatse sanitaire voorzieningen en hygiëne in de overvolle opvanglocaties.
De Europese Commissie, UNHCR, IOM en hulporganisaties ondersteunen waar mogelijk om
de gezondheidszorg te versterken en preventie te bevorderen onder vluchtelingen en
migranten. Indien een migrant in één van de opvangfaciliteiten positief wordt getest,
wordt de patiënt overgeplaatst naar het lokale ziekenhuis, en wordt haar of zijn directe
omgeving in quarantaine geplaatst. De capaciteit van de ziekenhuizen op de eilanden
is een punt van zorg.

De Europese Commissie en de Griekse autoriteiten werken samen aan een noodplan om
de risico’s op een COVID-19 uitbraak zo ver mogelijk te verkleinen in de opvanglocaties
op de Griekse eilanden.

De Europese Commissie heeft op 4 maart jl. een actieplan voor Griekenland aangekondigd.
Dit actieplan bestaat uit een door Frontex gecoördineerd terugkeerprogramma, twee
ondersteunende grensbewakingsoperaties aan de zee- en landgrens en additionele financiële
steun van EUR 700 miljoen. De eerste EUR 350 miljoen heeft de Commissie direct beschikbaar
gesteld om grens- en migratiemanagement aan te pakken. Provisioneel wordt voor de
direct beschikbare EUR 350 miljoen gekeken naar het vergroten van opvangcapaciteit,
vrijwillige terugkeer en de infrastructuur die nodig is voor «screening procedures»
voor gezondheid en veiligheid. Daarnaast zal het bedrag worden aangewend om het Europees
Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO) en Frontex te ondersteunen, om (vrijwillige)
terugkeer te bevorderen en lopende activiteiten te continueren. De Commissie heeft
op 27 maart een voorstel gedaan voor de additionele EUR 350 miljoen. 2 Hier wordt uw Kamer separaat nader over geïnformeerd.Het kabinet acht het van belang
dat hierbij voldoende financiële absorptiecapaciteit van Griekenland en een effectieve
en efficiënte besteding van de middelen wordt gewaarborgd Nederland draagt tevens
bij aan de steunvraag van Griekenland aan Frontex, de zgn. Rapid Border Intervention
voor de landgrens.

Daarnaast helpt Nederland om de meest acute humanitaire noden te verlichten, bijvoorbeeld
door humanitaire organisaties in staat te stellen snel en flexibel te reageren in
noodsituaties. Nederland verleent bijvoorbeeld ongeoormerkte steun aan diverse organisaties
– zoals UNHCR – die een belangrijke rol spelen in de huidige humanitaire respons in
Griekenland.

Ook stelt de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking via het
Nederlandse Rode Kruis (NRK) EUR 500.000 beschikbaar om het regionale appeal van de
Internationale Federatie van Rode Kruis en Rode Halve Maan-bewegingen (IFRC) te ondersteunen.
Een deel van dit IFRC-plan betreft humanitaire activiteiten in Griekenland, waaronder
in en rondom de opvangfaciliteiten op de eilanden. Dit zal onder meer ingezet worden
om de acute noden op het gebied van water- en sanitaire voorzieningen, gezondheidszorg
en bescherming te lenigen.

In geval van calamiteiten kunnen lidstaten overigens gebruik maken van Europese crisismechanismen,
waarmee om acute in-kindassistentie kan worden verzocht. Op deze manier zou door Griekenland ook om extra
medische hulp kunnen worden gevraagd. Momenteel is daar in relatie tot COVID-19 nog
geen sprake van. Het kabinet volgt de ontwikkelingen nauwlettend.

Vraag 7 en 8

Hoe beoordeelt u de oproep van Artsen Zonder Grenzen om kamp Moria per direct te evacueren,
gelet op het feit dat de simpelste maatregelen om het virus niet te verspreiden, zoals
het wassen van handen, nauwelijks uit te voeren zijn door gebrek aan water en zeep?3

In hoeverre is het evacueren van de bewoners van kamp Moria een optie die u bespreekt
met uw Europese collega’s? Welke scenario’s liggen op tafel?

Antwoord 7 en 8

Het kabinet deelt de zorgen van Artsen Zonder Grenzen over de mogelijke gevolgen van
de verspreiding van het coronavirus in de opvangkampen op de Griekse eilanden. De
verantwoordelijkheid voor de beslissing over een evacuatie van migranten op de Griekse
eilanden ligt in beginsel bij Griekenland. Zoals aangegeven kunnen zij een beroep
doen op operationele en medische ondersteuning via de EU-noodmechanismen. Hier is
momenteel nog geen sprake van.

Vraag 9

In hoeverre wordt een deel van de extra 700 miljoen euro die recent door de Europese
Commissie is toegezegd om Griekenland te ondersteunen, ingezet om een Corona-uitbraak
in de Griekse opvangkampen te voorkomen en een eventuele uitbraak aan te pakken?

Antwoord 9

Nederland verwelkomt het actieplan van de Commissie van 4 maart jl, waaronder additionele
financiële steun van EUR 700 miljoen. Een deel van dit bedrag kan worden ingezet om
de gezondheidszorg voor vluchtelingen en migranten te versterken. De Europese Commissie
werkt momenteel de details van de financiering en het actieplan nader uit.

Vraag 10

Wilt u deze vragen zo snel mogelijk beantwoorden?

Antwoord 10

Ja.