Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Groothuizen over de situatie in Kameroen

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Kaag (Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking), mede namens de Staatssecretaris van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 31 maart 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met de huidige humanitaire situatie in Kameroen, zoals geschetst door
het United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA)?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Kunt u een analyse geven van de huidige situatie in Kameroen, zowel in het Engelstalige
noordwesten en zuidwesten als in de Franstalige regio Extrême Nord, en daarbij in
ieder geval ingaan op de binnenlandse veiligheid, de humanitaire situatie gelet op
het aantal vluchtelingen en internally displaced personsen de politieke en bestuurlijke stabiliteit van Kameroen?

Antwoord 2

Kameroen wordt al langer geteisterd door complexe gewelds- en humanitaire crises.
Geweld en instabiliteit in verschillende delen van Kameroen nemen recent echter toe.
In het Noordwesten vormt Boko Haram een steeds grotere bedreiging. Boko Haram heeft
in 2019 meer dan 100 aanslagen in het Noorden van Kameroen uitgevoerd, met duizenden
doden en ontheemden tot gevolg. Daarnaast heeft geweld van Boko Haram in Noordoost-Nigeria
grote vluchtelingenstromen naar Kameroen tot gevolg. Een andere ernstige crisis speelt
zich af de in de Westelijke, Engelstalige regio’s van overwegend Franstalig Kameroen.
Ook in deze regio’s is sprake van toename van geweld. Rebellerende separatisten treffen
op gewelddadige wijze de overheidstroepen. Dit leidt tot instabiliteit, veel slachtoffers
en stromen vluchtelingen. Een derde crisis is de grote groep vluchtelingen die toevlucht
heeft gezocht in Kameroen als gevolg van geweld in de naburige Centraal Afrikaanse
Republiek (CAR).

De humanitaire crisis in Kameroen is van grote omvang. Volgens een VN Veiligheidsraad-rapport
van november 2019 verkeren in Kameroen 4.3 miljoen mensen in voedselnood. In de Engelstalige
regio’s (noordwesten, zuidwesten) zijn volgens UNHCR bijna 700.000 mensen gevlucht
voor het conflict. In het verre Noorden gaat het om rond de 300.000 vluchtelingen.
Daarnaast verblijven momenteel volgens UNHCR bijna 300.000 vluchtelingen uit de CAR
en meer dan 100.000 vluchtelingen uit Nigeria in Kameroen.

De regering van President Biya probeert vooral met militair ingrijpen Boko Haram en
separatistische milities te bestrijden, maar deze inzet is vooralsnog niet succesvol
gebleken. Er is sprake van mensenrechtenschendingen door zowel militanten als Kameroense
veiligheidsdiensten.

Vraag 3

Kunt u de situatie in Kameroen plaatsen in het perspectief van de ontwikkelingen in
de bredere regio? Welke gevolgen ziet u met betrekking tot migratie- en vluchtelingenstromen?

Antwoord 3

De situatie in Kameroen is nauw verbonden met ontwikkelingen in de regio en met name
in en rondom het Tsjaadmeer. In deze regio, en in het bijzonder in noordoost-Nigeria,
neemt Boko Haram aan kracht toe. Dit is van invloed op de veiligheidssituatie in het
uiterste Noorden van Kameroen en veroorzaakt interne vluchtelingenstromen en vluchtelingenstromen
vanuit Nigeria. Met de escalatie van geweld in het Engelstalige zuidwesten en noordwesten,
lijkt het Kameroense beleid t.a.v. Nigeriaanse vluchtelingen in het land te veranderen.
Zo zijn gedurende de afgelopen dertien maanden meer dan 10.000 Nigeriaanse vluchtelingen
gedwongen teruggestuurd, meestal naar gebieden geteisterd door Boko Haram. Daarnaast
verslechtert de situatie in de CAR. Toename van geweld dwingt de 275.000 vluchtelingen
uit de CAR in Kameroen te blijven.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de mensenrechtensituatie in Kameroen? Hoe beoordeelt u de persvrijheid
in Kameroen? Hoe beoordeelt u de mate van corruptie in Kameroen?

Antwoord 4

De mensenrechtensituatie is zorgwekkend. Sinds de verkiezingen in 2018 heeft de oppositie
steeds minder ruimte om zich te uiten en worden manifestaties, vooral door oppositie
georganiseerd, verboden. In juni 2019 werden 350 oppositieleden gearresteerd, nadat
zij probeerden demonstraties te houden. Zowel veiligheidsdiensten als rebellengroeperingen
maken zich bovendien schuldig aan mensenrechtenschendingen in de Engelstalige, Westelijke
regio’s. In februari 2020 zijn in het Engelstalige Noordwesten ten minste 21 burgers
gedood, waarvan dertien kinderen. Volgens Human Rights Watch zouden Kameroense overheidstroepen,
ondersteund door Fulani milities, achter de aanval zitten. Daarnaast is corruptie
in Kameroen een groot probleem. Transparency International plaatste Kameroen in 2018
op plek 158 (van 180) op haar Corruptie-Perceptie lijst.

Vraag 5 en 6

Draagt Nederland bij, al dan niet in EU-verband, aan het verbeteren van de humanitaire
situatie in de onder vraag twee genoemde gebieden in Kameroen? Zo ja, op welke manier?
Welke rol ziet u voor Nederland, dan wel voor de EU, in het verbeteren van de situatie
in Kameroen?

Op welke wijze draagt Nederland, dan wel de EU, in het bijzonder bij aan de bescherming
en opvang van de momenteel 679.000 ontheemde Kameroeners binnen Kameroen, de 109.000
voornamelijk Nigeriaanse vluchtelingen en de 51.000 Kameroense vluchtelingen in Nigeria?
In hoeverre is de humanitaire situatie in Kameroen en in het bijzonder de slechte
situatie van vluchtelingen en ontheemden een punt van aandacht binnen de EU?

Antwoord 5 en 6

Nederland heeft 2 miljoen euro bijgedragen aan het noodhulpprogramma van de Dutch
Relief Alliance in Kameroen. Dit programma bood met name hulp op het gebied van voedsel,
schoon drinkwater en sanitatie, gezondheid en bescherming aan bijna 700.000 ontheemden
in het noordwesten en zuidwesten. Toegang tot dit gebied is gecompliceerd door voortdurende
geweldsuitbarstingen tussen separatisten en het Kameroense leger. Het noodhulpprogramma
liep midden-februari af. Daarnaast steunt NL diverse VN-hulporganisaties en de Rode
Kruisbeweging met ongeoormerkte meerjarige bijdragen. Deze organisaties zijn ook actief
in Kameroen.

In EU-verband staat de crisis in Kameroen geregeld op de agenda. In oktober bracht
de EU nog een verklaring uit waarin het onder meer het optreden van Kameroense autoriteiten
krachtig veroordeelt in met name de Westerse, Engelstalige regio en de autoriteiten
oproept een duurzame dialoog met oppositie aan te gaan. In 2019 heeft de Europese
Commissie EUR 17,9 miljoen aan humanitaire financiering beschikbaar gesteld voor de
crisis in Kameroen.

Vraag 7

Wat is de staat van de vluchtelingenkampen in Kameroen en Nigeria? In hoeverre beschikken
deze kampen over voldoende voedsel, schoon water, medische voorzieningen en scholing?
Zijn deze vluchtelingenkampen goed bereikbaar voor ngo's en andere hulpverstrekkende
instanties?

Antwoord 7

In Minaoua, in het Noorden van Kameroen, verblijven meer dan 110.000 Nigeriaanse vluchtelingen.
In dit vluchtelingenkamp is een groot aantal humanitaire organisaties aanwezig. Veel
van de Nigeriaanse vluchtelingen hebben behoefte aan acute economische ondersteuning
om het hoofd boven water te houden.

Humanitaire toegang tot de kampen is redelijk. Desondanks leidt de verslechterende
veiligheidssituatie, zowel in het Engelstalige noordwesten en zuidwesten als in de
Franstalige regio Extrême Nord, tot beperkte humanitaire toegang. Daarnaast is er
sprake van slechte infrastructuur waardoor het bereiken van hulpbehoevenden lastig
is. Onveiligheid in de grensgebieden leidt tot het sluiten van scholen. Gebrek aan
educatie en economische kansen en ontwikkeling verhogen daarnaast risico’s op radicalisering,
uitbuiting en misbruik van kinderen, jongeren en kwetsbare groepen.

Vraag 8

Kunt u een beeld schetsen van het verloop van de parlementsverkiezingen van 9 februari
2020? In hoeverre was er sprake van een democratisch proces? In hoeverre was er sprake
van ongeregeldheden?

Antwoord 8

De verkiezingen werden overschaduwd door geweld door separatisten en overheidstroepen,
en een boycot door de grootste oppositiepartij die stelt dat geloofwaardige verkiezingen
niet mogelijk zijn terwijl geweld het land teistert. In meer dan een derde van de
gemeenten stond alleen de regeringspartij op de kieslijst. De opkomst was volgens
waarnemers laag. De Constitutionele Raad van Kameroen heeft de verkiezingen in elf
kiesdistricten in het Engelstalige zuidwesten en noordwesten nietig verklaard. In
deze districten zullen opnieuw verkiezingen moeten worden gehouden.

Vraag 9

In hoeverre is er voldoende aandacht voor onderwijs en het bieden van perspectief
voor jongeren in Kameroen? Welke verbeterpunten ziet u?

Antwoord 9

De onderwijsstrategie van de Kameroense autoriteiten wordt ondersteund door het Global
Partnership for Education (GPE). Deze strategie heeft als doel kwalitatief hoogwaardig
onderwijs voor iedereen te verzekeren en daarmee perspectief voor jongeren en economische
groei te bevorderen. De onderwijssector kampt echter met grote uitdagingen op het
gebied van kwaliteit, toegankelijkheid en management. Daarnaast is de aansluiting
tussen beroepsonderwijs en de eisen van werkgevers onvoldoende. Hoopgevend is het
feit dat de private sector betrokken is bij de ontwikkeling van onderwijs.

Vraag 10

Deelt u de mening dat wanneer jongeren onvoldoende perspectief wordt geboden, zij
kwetsbaar zijn voor rekrutering door gewelddadige terroristische groeperingen zoals
Boko Haram en dat dit zoveel mogelijk voorkomen moet worden? Welke mogelijkheden ziet
u hiervoor? Op welke wijze wordt door Nederland, dan wel door de EU, ingezet op preventie
en het bieden van perspectief?

Antwoord 10

Ja, ik deel die mening. Investeren in de verbetering van (toegang tot) onderwijs en
perspectieven voor jongeren op de arbeidsmarkt maakt de kans kleiner dat jongeren
gerekruteerd worden door extremistische organisaties. De EU investeert in de economische
ontwikkeling van Kameroen met name in de agrarische sector, de grootste bron van werkgelegenheid.
De EU investeert ook in de armste noordelijke regio’s waar Boko Haram actief is. Het
programma is specifiek gericht op stabilisering. Het voorkomen van extremisme onder
jongeren is de doelstelling van meerdere projecten daar.

Vraag 11

In hoeverre ziet u perspectief op een oplossing voor de conflicten die zich in Kameroen
voordoen? Welke rol speelt de EU hierbij en hoe beoordeelt u de rol die de EU op dit
moment inneemt? Ziet u verbeteringen en zo ja, welke?

Antwoord 11

De afkondiging vorig najaar door de regering Biya van een nationale dialoog die moet
resulteren in vrede en de vrijlating van 350 oppositieleden gaf hoop op verbetering.
Echter de afgekondigde dialoog is onvoldoende inclusief, oppositieleden zitten nog
gevangen, veiligheidsdiensten maken zich nog steeds schuldig aan grootschalig geweld
en mensenrechtenschendingen en het politieke klimaat is nog altijd repressief. De
EU oefent al langer druk uit op de Kameroense autoriteiten om in plaats van militair
ingrijpen in de Engelstalige provincies de dialoog aan te gaan met oppositiegroeperingen.
Lange tijd gebeurde dit door middel van stille diplomatie maar meer recent ook door
ook openlijk haar ernstige zorgen over te brengen over het optreden van autoriteiten
en het belang van een inclusieve dialoog te benadrukken.

Vraag 12

Hoeveel asielverzoeken heeft Nederland de afgelopen vijf jaar gekregen van mensen
afkomstig uit Kameroen? Hoeveel procent van deze groep heeft een verblijfsvergunning
gekregen? Welke trend ziet u hier?

Antwoord 12

Wat betreft het aantal asielaanvragen van personen met de Kameroense nationaliteit
in de afgelopen vijf jaar zien we in de tabel hieronder een lichte toename van respectievelijk
30 en 20 aanvragen in 2015 en 2016 naar 30 en 50 in 2018 en 2019. Omdat de aantallen
relatief laag zijn vergeleken met het totaal aantal asielaanvragen kan niet gesproken
worden van een trend.

2015

2016

2017

2018

2019

Asiel – 1e aanvraag

30

20

40

30

50

Asiel – hasa

<5

<5

<5

10

<5

Totaal

30

20

40

40

50

In de volgende tabel is het inwilligingspercentage te zien van de afgelopen vijf jaar
van personen met de Kameroense nationaliteit. Asielaanvragen van vreemdelingen afkomstig
uit Kameroen worden individueel getoetst door de IND. Bij inwilligingspercentages
van de eerste aanvraag en volgende aanvragen (hasa) zien we de laatste twee jaren
een scherpe daling.

2015

2016

2017

2018

2019

Asiel – 1e aanvraag

8%

28%

27%

8%

3%

Asiel – hasa

100%

50%

0%

0%

0%

Totaal

21%

32%

26%

7%

2%