Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Omtzigt, Van Weyenberg en Lodders over banken die op grond van de FATCA-wetgeving financiële dienstverlening weigeren aan Nederlanders met (ook) de Amerikaanse nationaliteit

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst,
mede namens de Minister van Financiën (ontvangen 19 maart 2020)

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de bijzondere procedure in de Tweede Kamer op 22 januari
2020 inzake Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA)?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u ermee bekend dat verschillende banken betaalrekeningen van Nederlanders met
de Amerikaanse nationaliteit blokkeren? Is dit toegestaan? Zo ja, is dit ook toegestaan
zonder ook maar enige berichtgeving vooraf?

Antwoord 2

Ja, ik ben ermee bekend dat verschillende banken Nederlanders die ook de Amerikaanse
nationaliteit bezitten, hebben bericht dat hun bankrekening gesloten, geblokkeerd
of bevroren kan worden indien geen TIN wordt aangeleverd. Van de Nederlandse Vereniging
van Banken (NVB) heb ik echter begrepen dat nog in geen van deze gevallen daadwerkelijk
is overgegaan tot sluiting, blokkering of bevriezing van de rekening. De Nederlandse
banken dringen daarbij al geruime tijd aan op het aanleveren van een TIN en wijzen
op de eventuele consequenties bij uitblijven. Ik wil overigens wel nogmaals benadrukken
dat ik het voorbarig vind als banken rekeningen sluiten, blokkeren of bevriezen met
als enige reden dat geen TIN is verkregen. Zoals mijn voorganger heeft geschreven
in de kamerbrief van 15 oktober 2019 zal er pas op zijn vroegst sprake zijn van eventuele
sancties vanuit de VS in de zomer van 2023 (na afstemming met Nederland). Bovendien
is er helemaal geen sprake van sancties als banken zich voldoende inspannen om missende
TINs te verkrijgen. Verder is relevant dat banken voor rekeningen onder het drempelbedrag
van 50.000 dollar op basis van de Amerikaanse regelgeving geen TIN hoeven aan te leveren.

Indien banken daadwerkelijk tot sluiting of bevriezing van de rekening overgaan, is
van belang dat daarbij de geldende wet- en regelgeving dient te worden nageleefd.
Op deze wet- en regelgeving ga ik nader in bij de beantwoording van de volgende vragen.
Toezichthouders Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB)
houden toezicht op de naleving van deze regelgeving. Daarnaast is het aan de rechter
of het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) om te oordelen over de
rechtmatigheid van het handelen van banken in individuele gevallen.

Vraag 3 en 4

Wilt u de AFM vragen een oordeel te geven over het sluiten of blokkeren van bankrekeningen
van Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit?

Wilt u DNB vragen een oordeel te geven over het sluiten of blokkeren van bankrekeningen
van Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit?

Antwoord 3 en 4

Ja. Er kan echter niet ingegaan worden op individuele zaken waarin sprake is van het
sluiten of blokkeren van bankrekeningen of dreiging daarmee. Ik heb daarom gevraagd
aan DNB, als toezichthouder op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen
en financiering van terrorisme (Wwft), en aan de AFM, als toezichthouder op de naleving
van de regels over de basisbetaalrekening2, om een reactie over het sluiten dan wel bevriezen van bankrekeningen.

DNB heeft aangegeven dat banken niet kunnen weigeren om een betaalrekening te openen,
dan wel geopend te houden, vanwege het enkele feit dat een Amerikaanse cliënt geen
TIN/SSN nummer verstrekt. Alleen als het openen of aanhouden van een betaalrekening
een te hoog risico op betrokkenheid bij witwassen of terrorismefinanciering met zich
brengt, dan wel het cliëntenonderzoek niet volledig uitgevoerd kan worden, kan er
volgens DNB een reden zijn voor banken om een bankrekening te weigeren wegens strijd
met de eisen uit de Wft of de Wwft3. Volgens DNB is het TIN/SSN nummer niet noodzakelijk om het cliëntenonderzoek volledig
uit te voeren, maar kan het niet verstrekken wel aanleiding zijn voor een bank om
nader onderzoek te doen. Als daaruit naar voren komt dat sprake is van een te hoog
risico op betrokkenheid bij witwassen of terrorismefinanciering, kan de bank volgens
DNB weigeren een betaalrekening te openen of te continueren. Dit onderzoek moet per
cliënt worden gedaan; een bank kan niet categoraal (Amerikaanse) cliënten weigeren.

De AFM heeft specifiek ten aanzien van basisbetaalrekeningen aangegeven dat in beginsel
iedereen die rechtmatig in de EU verblijft recht heeft op toegang tot een basisbetaalrekening,
zodat kan worden voorzien in een basislevensbehoefte. Dit komt voort uit de Europese
Payment Accounts Directive (PAD) die is geïmplementeerd in de Wft. Hierbij geldt echter
een aantal uitzonderingen. Zo moet een bank een basisbetaalrekening weigeren als de
bank bij het openen van een dergelijke rekening niet kan voldoen aan de eisen gesteld
in de Wwft. Dit moet volgens de AFM per individueel geval worden getoetst; een generieke
aanpak, waarbij een specifieke groep wordt uitgesloten van een basisbetaalrekening,
is niet toegestaan.

Vraag 5, 6, 18

Op welke wijze kunnen Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit hun (nationale
en Europese) recht op een (basis)betaalrekening effectueren?4

Herinnert u zich dat uw ambtsvoorganger aan de Kamer schreef: «In het verlengde van
bovenstaande redenatie liggen de verplichtingen die financiële instellingen hebben
op het gebied van basisbetaalrekeningen (op grond van een geïmplementeerde Europese
richtlijn). Op grond hiervan zijn banken in Nederland – kort samengevat – verplicht
om een basisbetaalrekening aan te bieden, tenzij er een weigeringsgrond van toepassing
is. Een basisbetaalrekening is – kort gezegd – een betaalrekening waarbij geen debetstand
mogelijk is. Het enkel ontbreken van een US TIN/SSN vormt voor de toepassing van deze
wetgeving geen weigeringsgrond en kan daarmee geen aanleiding zijn om een basisbetaalrekening
te weigeren of op te zeggen.5

Wat kunt u doen om het recht van Nederlandse Accidental Americans op een basisbetaalrekening
te waarborgen? Bent u bereid een proef te beginnen met een directe rekening bij DNB
voor deze groep mensen, zoals bepleit door de WRR in haar rapport «geld en schuld»6 en door economen bij het «Dutch Sustainable Finance Lab»?7

Antwoord 5, 6, 18

Ik ben bekend met hetgeen mijn ambtsvoorganger aan uw Kamer heeft geschreven. Op grond
van de richtlijn betaalrekeningen hebben banken de plicht om op aanvraag een basisbetaalrekening
aan te bieden aan legaal in de EU verblijvende consumenten. De richtlijn kent een
aantal gronden waarop een basisbetaalrekening kan dan wel moet worden geweigerd. Een
daarvan is als niet wordt voldaan aan de eisen van de Wwft. Het enkel ontbreken van
een US TIN/SSN kan op zichzelf niet leiden tot het oordeel dat een rekeninghouder
een onacceptabel risico vormt in de zin van de Wwft, op grond waarvan een basisbetaalrekening
moet worden geweigerd vanwege het niet voldoen aan de eisen van de Wwft. Of in een
individueel geval al dan niet wordt voldaan aan de eisen van de Wwft, op grond waarvan
een rekening kan worden beëindigd, is in de eerste plaats ter beoordeling van de bank.
Ik kan niet uitsluiten dat in individuele gevallen het openen van een basisbetaalrekening
op basis van de weigeringsgronden van de betaalrekeningenrichtlijn door banken wordt
geweigerd. Als de betrokken cliënt het niet eens is met het oordeel van de bank kan
hij hiertegen een klacht indienen bij de bank en vervolgens bij het Kifid dan wel
de kwestie voorleggen aan de rechter. Daarnaast kan de kwestie worden gemeld bij de
AFM, die toezicht houdt op het recht op een basisbetaalrekening. Met betrekking tot
uw vraag over een directe rekening bij DNB, verwijs ik u naar het debat dat wij daarover
hebben gevoerd tijdens het Algemeen Overleg Financiële Markten op 15 januari 2020.8 Zoals u weet heb ik DNB gevraagd onderzoek te doen naar digitaal centralebankgeld.
DNB rapporteert in het eerste deel van dit jaar over de resultaten.

Vraag 7, 8 en 9

Op welke manier kan een persoon, bij wie de bank dreigt een bankrekening te sluiten
vanwege het ontbreken van een US Taxpayer Identification Number (TIN) of Social Security
Number (SSN) op een eenvoudige wijze afdwingen dat zijn rekening niet gesloten wordt?
Welke toezichthouder kan ingrijpen indien het toch dreigt te gebeuren?

Hoe verhoudt het sluiten of blokkeren van bankrekeningen zich tot artikel 4, tweede
lid, van de Intergovernmental Agreement (IGA) waarin expliciet benoemd staat dat een
Nederlandse bank niet verplicht is de rekening te sluiten van een rekeninghouder die
weigert een «US TIN» te geven?

Kan de overheid banken verbieden om bankrekeningen te blokkeren op basis van nationaliteit
en het ontbreken van een TIN? Zo ja, bent u hiertoe bereid?

Antwoord 7, 8 en 9

In het algemeen geldt dat Nederlandse banken zich bij de uitoefening van hun activiteiten
moeten houden aan wet- en regelgeving die op hen van toepassing is. Dit betreft Nederlandse
en Europese regelgeving, maar kan in voorkomende gevallen ook regelgeving van andere
landen betreffen, zoals in dit geval de genoemde Amerikaanse FATCA-wetgeving. In geval
van dienstverlening aan zogenaamde US persons (personen met de Amerikaanse nationaliteit
in binnen- of buitenland) zijn banken verplicht zich aan de FATCA vereisten te houden
die van toepassing zijn op deze groep cliënten. Als banken niet voldoen aan laatstgenoemde
vereisten zou dat tot eventuele sancties van de IRS kunnen leiden.9 Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 2 zullen dergelijke sancties echter
achterwege blijven indien banken zich voldoende hebben ingespannen om aan de vereisten
te voldoen.

De IGA legt in dit verband geen verplichting op om bankrekeningen te sluiten. In het
algemeen zijn banken in bepaalde gevallen echter wel gehouden de relatie met een cliënt
te beëindigen, bijvoorbeeld als de bank anders in strijd zou handelen met de eisen
gesteld in de Wwft. Of in een individueel geval om die reden al dan niet een rekening
kan worden beëindigd of geblokkeerd, is in de eerste plaats ter beoordeling van de
bank. Toezichthouders Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank
(DNB) houden daarbij toezicht op de naleving van de geldende wet- en regelgeving op
dit punt. Het enkel ontbreken van een TIN in combinatie met de nationaliteit van een
persoon kan op zichzelf niet leiden tot het oordeel van een bank om het openen van
een bankrekening te weigeren dan wel een bestaande rekening te beëindigen wegens het
niet voldoen aan de eisen van de Wet op het financieel toezicht (Wft) ten aanzien
van integere bedrijfsvoering of wegens het niet voldoen aan de eisen van de Wwft.
Zoals aangegeven bij vraag 2 zou ik dat ook onwenselijk vinden, waarbij ik wederom
opmerk dat banken bij rekeningen met een saldo lager dan 50.000 dollar op basis van
de IGA ook geen TIN hoeven op te vragen en te rapporteren. Er is dus heldere regelgeving
en ik zie niet de noodzaak om op dit punt in te grijpen. Als de betrokken cliënt het
niet eens is met het oordeel van de bank kan hij hiertegen een klacht indienen bij
de bank en vervolgens bij het Kifid dan wel de kwestie voorleggen aan de rechter.

Vraag 10

Bent u bereid om in overleg met banken te treden omdat zij gebruik maken van de drempel
van 50.000 dollar, zodat bankrekeningen die op 31 december van het jaar een lager
saldo dan 50.000 dollar hebben, niet gerapporteerd gaan worden en er geen TIN hoeft
te worden gevraagd aan de rekeninghouder?

Antwoord 10

Banken hebben op grond van de IGA de mogelijkheid om voor de identificatie, controle
en rapportage van rekeningen van natuurlijke personen een drempel te hanteren van
50.000 dollar op de peildatum (31 december). Indien het bedrag op de rekening van
een natuurlijk persoon op de peildatum onder deze drempel ligt dan hoeft de rekening
voor dat jaar niet te worden gerapporteerd. Indien men boven dat bedrag uitkomt moet
er alsnog geïdentificeerd, gecontroleerd en gerapporteerd worden. De banken zijn op
de hoogte van dit drempelbedrag en uit het doorlopende overleg met de banken maak
ik op dat het merendeel van de banken inderdaad gebruik maakt van deze mogelijkheid
en dus geen TIN uitvraagt indien banksaldi onder het drempelbedrag blijven. Zoals
aangegeven in de beantwoording op vraag 2, heb ik daarbij van de NVB begrepen dat
nog geen bankrekeningen zijn gesloten in verband met missende TINs – ook niet met
saldi boven het drempelbedrag van 50.000 dollar – en dat ten aanzien van bankrekeningen
met een saldo lager dan 50.000 dollar ook niet wordt gedreigd met sluiting. Eveneens
vernam ik van de NVB dat het bij de bankrekeningen boven het drempelbedrag op dit
moment gaat om maximaal 200 gevallen waarbij nog geen TIN of Certificate of Loss of
Nationality (CLN) is ontvangen. Verschillende banken hebben wel aangegeven komend
jaar het gebruik van het drempelbedrag naar de toekomst toe te heroverwegen. Ik zal
de NVB binnenkort nog een keer wijzen op het drempelbedrag en aandringen dat de banken
van deze mogelijkheid gebruik blijven maken.

Vraag 11

Bent bekend met het feit dat in de FATCA-IGA wel uitzonderingen zijn gemaakt voor
een aantal financiële instellingen, maar niet voor Nederlandse Accidental Americans?10

Antwoord 11

Ik ga ervan uit dat u doelt op de uitzonderingen die in bijlage II van de IGA zijn
opgenomen met betrekking tot de rapportageplicht voor een aantal financiële instellingen.
Financiële instellingen die aan bepaalde voorwaarden voldoen worden onder deze uitzondering
geacht FATCA conform te zijn en hoeven niet aan de rapportageplicht met betrekking
tot Amerikaanse rekeninghouders te voldoen. Dit kan zijn omdat de betreffende financiële
instelling naar zijn aard is vrijgesteld van belastingheffing, dan wel omdat vooraf
duidelijk is dat geen enkele link met de VS aanwezig is. Dit resulteert in de afwezigheid
van het risico dat Amerikaanse belastingheffing wordt ontgaan, waardoor de rapportage
geen doel dient. Deze instellingen zijn, in tegenstelling tot de «accidental Americans»,
in de basis niet zelf belastingplichtig in de VS. Er wordt voor deze instellingen
dus ook geen uitzondering gemaakt op de belastingplicht, maar slechts op de rapportageplicht
onder de FATCA-regelgeving.

Vraag 12

Bent u bereid om op grond van artikel 8 van de FATCA-IGA in overleg te treden met
de Verenigde Staten om de problemen bij de implementatie voor Accicental Americans
zoveel mogelijk weg te nemen?

Antwoord 12

Mijn voorgangers en ik zijn al sinds 2016 in gesprek met de bevoegde autoriteiten
van de VS om de problemen die inwoners van Nederland met ook de Amerikaanse nationaliteit
door de Amerikaanse FATCA-regelgeving ervaren op te lossen. Ik ben hierin echter wel
afhankelijk van de opvattingen van de Amerikanen. In de basis komen de problemen namelijk
voort uit Amerikaanse wetgeving. Ook bij interpretatie en eventuele aanpassing van
de IGA ben ik van de VS afhankelijk aangezien het een overeenkomst betreft tussen
twee partijen.

Om tot een werkbare en redelijke uitleg en toepassing van de FATCA-regelgeving en
de IGA te komen is mijn voorganger in mei 2019 naar de VS afgereisd om op ambtelijk
en politiek niveau te spreken met het Department of Treasury, de IRS en met Congress
leden en hun staf. In deze gesprekken is aandacht gevraagd voor de impact van de Amerikaanse
(belasting)regelgeving op Nederlandse inwoners en voor de problemen die banken ondervinden
met de naleving van de verplichtingen onder FATCA. In die gesprekken en in het doorlopende
contact met de Amerikaanse autoriteiten zijn ook suggesties gedaan over hoe de problematiek
die de FATCA-regelgeving oplevert voor Nederlandse inwoners met de Amerikaanse nationaliteit
kan worden verminderd, waaronder de suggestie om de reikwijdte van de FATCA-regelgeving
in te perken.

Deze inspanningen hebben onder andere geleid tot een versoepeling van de afstandsprocedure
van de Amerikaanse nationaliteit, waarbij onder voorwaarden de Amerikaanse belastingschuld
wordt kwijtgescholden. Voor een uitgebreide uitleg over deze procedure verwijs ik
naar de beantwoording van vraag 15 en de beantwoording van de Kamervragen van 15 oktober
jl.11 Ook hebben de VS door middel van een FAQ meer duidelijkheid verschaft over de rapportageprocedure
voor financiële instellingen bij missende TINs. Hieruit blijkt dat het voorbarig is
om rekeningen te sluiten slechts op basis van een missende TIN.12

Ik ben mij bewust dat hiermee niet alle problemen zijn verholpen en blijf daarom,
onder meer met andere Europese landen, aandringen bij de VS op nadere oplossingen.
Zo is op initiatief van Frankrijk en Nederland op 3 december jl. in EU-verband een
brief naar Treasury gestuurd waarin de problematiek opnieuw wordt aangekaart. Daaropvolgend
zijn de problemen en oplossingsrichtingen nog herhaaldelijk met zowel Treasury als
de IRS besproken en ik zal mij blijven inspannen voor een oplossing. De brief vanuit
de EU is inmiddels beantwoord. In de beantwoording wijst de VS nogmaals op de hiervoor
besproken FAQ en wordt wederom benadrukt dat het niet nodig is om rekeningen te sluiten.
Treasury en de IRS geven daarbij aan dat ze de problematiek herkennen en dat ze hierover
graag in gesprek gaan met de EU-lidstaten en vertegenwoordigers van de betrokken banken.
Dit vind ik een positief bericht en ik ga hier graag op in.

Vraag 13

Wisselt Nederland nu al informatie uit met de Verenigde Staten op basis van de IGA?
Zo ja, wanneer is Nederland daarmee begonnen? Zo nee, vanaf wanneer gaat Nederland
daarmee beginnen? Om hoeveel personen gaat het daarbij?

Antwoord 13

Ja, Nederland wisselt al informatie uit met de VS op basis van de IGA sedert september
2015 over het jaar 2014. Nederland heeft in 2015 ten aanzien van ruim 12.000 (natuurlijke
en rechts-) personen informatie verstrekt aan de VS. Inmiddels wordt ten aanzien van
ruim 40.000 personen informatie verstrekt, waarvan ongeveer 33.500 betreffende natuurlijke
personen.

Vraag 14

Klopt het dat door de wetgeving in diverse staten, zoals Nevada en Delaware, en het
feit dat het Amerikaanse Congres geen reciprociteit heeft goedgekeurd, de Verenigde
Staten zelf geen volledige financiële informatie met Nederland uitwisselt? Kunt u
aangeven over hoeveel Nederlanders de Nederlandse Belastingdienst financiële informatie
uit de Verenigde Staten ontvangt?

Antwoord 14

Mij is niet bekend dat het Amerikaanse congres geen reciprociteit heeft goedgekeurd
omdat de wetgeving in diverse staten daaraan in de weg zou hebben gestaan. Nederland
ontvangt op basis van wederkerigheid informatie uit de VS. In 2015 ontving Nederland
van de VS over ruim 40.000 personen inlichtingen, op dit moment ligt dat aantal rond
de 51.000, waarvan 41.000 ten aanzien van natuurlijke personen.

Vraag 15

Kan Nederland de uitwisseling van informatie beperken tot belastingplichtigen die
geen accidental American zijn of tot belastingplichtigen die meer vermogen bezitten
dan de grens die de Verenigde Staten zelf hanteert (2 miljoen dollar)?13

Antwoord 15

Zoals toegelicht in de beantwoording van vraag 12 ligt de basis voor de uitwisselingsverplichtingen
in de Amerikaanse FATCA-regelgeving, waarover nadere afspraken zijn gemaakt in de
IGA. Op basis van deze combinatie van Amerikaanse regelgeving en de overeengekomen
nadere afspraken heeft de Belastingdienst de verplichting om gegevens uit te wisselen,
ook ten aanzien van «accidental Americans». Dit kan Nederland niet zomaar eenzijdig
wijzigen. «Accidental Americans» kunnen wel zelf, door de versoepelde afstandsprocedure
in te gaan, bewerkstelligen dat er geen gegevens meer worden uitgewisseld. Ik ga ervan
uit dat u met de verwijzing naar de grens van 2 miljoen dollar doelt op het kwijtschelden
van de belastingschuld via deze versoepelde afstandsprocedure. Onder deze procedure
kan eerst afstand worden gedaan van de Amerikaanse nationaliteit (door middel van
de aanvraag van een CLN) zonder dan men beschikt over een TIN en zonder dat aan de
Amerikaanse aangifteverplichtingen is voldaan, ongeacht de omvang van het inkomen.
De juridische verplichting van belastingaangifte zal echter niet zomaar vervallen.
De IRS behoudt zich wel het recht voor om te controleren of aan de aangifteverplichtingen
is voldaan.

Hierbij geldt een extra tegemoetkoming. De IRS kan in bepaalde gevallen besluiten
de openstaande belastingschulden (inclusief eventuele rente en boetes) kwijt te schelden.
Deze kwijtschelding staat slechts open voor natuurlijke personen die:

– niet eerder aangifte hebben gedaan in de VS,

– zich niet bewust waren van hun belastingverplichtingen in de VS omdat zij buiten de
VS woonden,

– netto assets hebben van minder dan 2 miljoen dollar,

Zij zullen om in aanmerking te komen voor de kwijtschelding aangifte moeten doen over
het jaar van afstand van de Amerikaanse nationaliteit en de 5 jaar voorafgaand hieraan
en het te betalen bedrag aan belasting mag niet boven 25.000 dollar voor die 6 jaar
uitkomen.

Totdat een CLN is verkregen zijn de FATCA-regelgeving en de IGA echter onverkort van
toepassing ten aanzien van de uitwisseling. Hierbij geldt geen grens van 2 miljoen
dollar en ik kan de uitwisseling ook niet eenzijdig tot vermogens boven deze grens
beperken. Van belang is dat ook zonder de IGA op basis van de FATCA-regelgeving de
verplichting tot het verstrekken van de informatie door de financiële instellingen
had bestaan, maar dan zonder tussenkomst van de Belastingdienst en was er bovendien
geen sprake geweest van reciprociteit.

Vraag 16

Klopt het dat Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit op basis van de Nederlandse
wet niet verplicht zijn een TIN aan te vragen, maar dat deze verplichting voortkomt
uit Amerikaanse wetgeving? Zo ja, kunt u aangeven welk artikel in de Amerikaanse wetgeving
hier voor inwoners van Nederland toe verplicht?

Antwoord 16

Accidental Americans zijn op basis van Amerikaanse belastingwetgeving verplicht aangifte
te doen in de VS en daarvoor hebben zij een TIN nodig. Mij is niet bekend waar dit
precies in Amerikaanse wetgeving is geregeld. Op basis van de FATCA-regelgeving en
de IGA wordt het TIN-nummer uitgewisseld. Artikel 2a, tweede lid, van het uitvoeringsbesluit
Wet op de internationale bijstandsverlening (UB WIB)14 regelt welke gegevens moeten worden gerapporteerd en verwijst daarbij naar deze regelgeving.
Ook zonder de UB WIB zou deze verplichting echter bestaan op grond van de Amerikaanse
belastingwetgeving. Deze bepaalt namelijk dat alle Amerikaanse staatsburgers, in welk
land zij ook wonen, belastingplichtig zijn in de VS.

Vraag 17

Indien de Amerikaanse wetgeving Accidental Americans verplicht om een TIN aan te vragen
dan wel een procedure te starten om de nationaliteit op te geven, maar een Accidental
American is hier niet toe in staat of bereid, rechtvaardigt dit administratieve verzuim
dan het enorme gevolg van het blokkeren van de betaalrekening en het dus niet kunnen
ontvangen van inkomen, doen van betalingen of het kunnen voorzien in eerste levensbehoeften?

Antwoord 17

De Amerikaanse belastingwetgeving verplicht Amerikaanse staatsburgers om belastingaangifte
te doen in de Verenigde Staten. Daartoe moeten zij beschikken over een TIN. Wie niet
langer Amerikaans staatsburger wenst te zijn moet een procedure starten om afstand
te doen van het Amerikaans staatsburgerschap. Het daar niet aan voldoen is niet te
kwalificeren als slechts een administratief verzuim. De aanvraag van een TIN en de
afstandsprocedure van de Amerikaanse nationaliteit staan open voor alle Amerikaanse
staatsburgers. Dit is de reden dat de voormalig Staatssecretaris de afgelopen jaren
steeds heeft benadrukt dat alle Nederlandse Amerikanen in actie moeten komen door
een TIN aan te vragen dan wel de procedure te starten om afstand te doen van hun Amerikaanse
staatsburgerschap. Ervoor kiezen om niet in actie te komen vind ik onverstandig.

Zoals in het antwoord op vraag 2 aangegeven heeft de NVB mij medegedeeld dat tot op
heden nog geen bankrekeningen van «accidental Americans» zijn gesloten, geblokkeerd
of bevroren. Volgens de NVB kan een klant bij het bevriezen van een bestaande rekening
in de regel nog wel contant geld opnemen of betalingen doen met een pinpas. Hoewel
de klant zelf in dat geval geen overboekingen meer kan doen vanaf deze rekening, kunnen
derden nog wel overboekingen doen naar een bevroren rekening. Als een rekening is
geblokkeerd kan er volgens informatie van de NVB helemaal niets meer met de rekening.
Daarnaast moeten Nederlandse banken zich houden aan de geldende wet- en regelgeving,
waaronder zowel de Wft, de Wwft als de Amerikaanse FATCA wet- en regelgeving.

Vraag 19

Op welke Nederlandse juridische bepaling is de Belastingdienst verplicht om het TIN
op te vragen bij banken of Nederlanders met de Amerikaanse nationaliteit?

Antwoord 19

De Belastingdienst is niet verplicht om een TIN op te vragen. Op grond van artikel
2a van het UB WIB zijn Nederlandse financiële instellingen (administratieplichtigen)
verplicht om bepaalde gegevens (waaronder TINs) van rekeninghouders met de Amerikaanse
nationaliteit te rapporteren aan de Belastingdienst. In de IGA is vervolgens afgesproken
hoe de Belastingdienst deze gegevens deelt met de IRS. Overigens wil ik daarbij vermelden
dat indien deze verplichting niet zou zijn vastgelegd in de IGA en in de Nederlandse
wetgeving, financiële instellingen zelf een verplichting zouden hebben om gegevens
te delen met de IRS, maar dan rechtstreeks op grond van de Amerikaanse FATCA-regelgeving.

Vraag 20

Is artikel 2a van de Wet op de internationale bijstandsverlening van toepassing op
Accidental Americans? Zo ja, klopt het dat dan dat op basis van de Common Reporting
Standard geen informatie uitgewisseld wordt over Accidental Americans aangezien zij
conform artikel 2a, eerste lid, sub p jo. artikel 2a, eerste lid, sub q geen ingezetene
zijn van de Verenigde Staten en dus niet van een deelnemend rechtsgebied?

Antwoord 20

Op basis van de Common Reporting Standard (CRS) wordt geen informatie uitgewisseld
met de VS. Uitwisseling met de VS gebeurt namelijk op basis van de FATCA-regelgeving
en de afspraken daarover gemaakt in de IGA. In de Nederlandse wet ligt de grondslag
hiervoor besloten in artikel 8, vierde lid, van de WIB. In artikel 2a van het UB WIB
wordt dit vervolgens uitgewerkt onder verwijzing naar de IGA. Het door u aangehaalde
artikel 2a van de WIB ziet op de CRS en is dus niet van toepassing op de uitwisseling
van informatie met de VS over «accidental Americans».

Vraag 21

Deelt u de mening dat de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing
van belastingen, en dus ook het Uitvoeringsbesluit internationale bijstandsverlening
bij de heffing van belastingen, daarmee niet van toepassing zijn op Accidental Americans?

Antwoord 21

Nee, die mening deel ik niet. Er ligt een duidelijke delegatiegrondslag in artikel
8, vierde lid, van de WIB om in lagere regelgeving te regelen welke partijen welke
informatie dienen te rapporteren met het oog op de uitvoering van o.a. verdragen die
zien op de wederzijdse bijstand bij de heffing van belastingen. Aan deze bevoegdheid
is opvolging gegeven in artikel 2a UB WIB. Dit artikel ziet ook op de verstrekking
van gegevens ten aanzien van «accidental Americans».

Vraag 22

Zo nee, als de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen
van toepassing is op Accidental Americans, deelt u dan de mening dat artikel 14, tweede
lid, sub a, van deze wet zich verzet tegen het verstrekken van het TIN, aangezien
dit strijd oplevert met de het internationale recht, namelijk het recht op een basisbetaalrekening
op grond van artikel 16 van Richtlijn 2014/92/EU?

Antwoord 22

Ik ga ervan uit dat u doelt op sub f, tweede lid van artikel 14 van de WIB. Daarin
is kortgezegd geregeld dat geen gegevens verstrekt hoeven te worden indien de verstrekking
strijdig zou zijn met bepalingen uit het internationaal recht. Ik zie echter niet
in waarom het verstrekken van een TIN strijdig zou zijn met het recht op een basisbetaalrekening.

Vraag 23

Klopt het dat inmiddels ook Spanje, Duitsland en België worstelen met de uitwisselingsverplichtingen
van banken over Accidental Americans en bent u bereid om samen met deze landen aandacht
te blijven vragen voor een oplossing van dit probleem aan de kant van de Verenigde
Staten?

Antwoord 23

Het is mij bekend dat ook in deze landen geworsteld wordt met de uitwisselingsverplichtingen
van banken. Duitsland heeft aangegeven dat de publicatie van de IRS in september 2019
(IR-2019–151) met daarin de versoepelde wijze van afstand doen van de Amerikaanse
nationaliteit, zonder dat een TIN nodig is, al wel veel kou uit de lucht heeft genomen.
Daarom vragen de EU-landen ook gezamenlijk aandacht voor de problematiek van de «accidental
Americans» in de VS, gezien ook de brief die gestuurd is op 3 december 2019 aan Treasury
(zie ook het antwoord op vraag 12).

Vraag 24

Wat gebeurt er als een Accidental American een Certificate of Loss of Nationality
heeft? Waar wordt dat geadministreerd en wat betekent dat voor de gegevensuitwisseling?

Antwoord 24

Indien de procedure om afstand te doen van de Amerikaanse nationaliteit is opgestart
kan de betreffende persoon een verklaring verkrijgen van het Amerikaanse consulaat
dat de procedure in gang is gezet (CLN-aanvraagverklaring). Ik heb vernomen van het
Amerikaanse consulaat dat Nederlandse banken bij ontvangst van deze CLN-aanvraagverklaring
niet langer een TIN verlangen van de persoon in kwestie. De procedure voor het verkrijgen
van een CLN is inmiddels veel korter dan voorheen. Het Amerikaanse consulaat heeft
aangegeven dat dit voornamelijk komt doordat de gemiddelde wachttijd tot aan de eerste
afspraak – op basis waarvan de aanvraagverklaring wordt afgegeven – nu ongeveer 5
weken bedraagt waarbij hier aanvankelijk 8 maanden voor stond.

Wanneer het CLN daadwerkelijk in bezit is van de aanvrager heeft deze persoon niet
langer de Amerikaanse nationaliteit en vervallen in relatie tot deze persoon ook de
identificatie-, controle- en rapportageverplichtingen onder FATCA. De IRS heeft nog
wel toegang tot de afgegeven CLN’s en behoudt zich, zoals ook aangegeven in vraag
15, het recht voor om te controleren of er aan de aangifteplicht is voldaan.

Vraag 25

Bent u bereid Nederlandse Accidental Americans die van de Amerikaase nationaliteit
af willen, te helpen door het verstrekken van expertise bij het doen van de benodigde
belastingaangiften in de Verenigde Staten en het aftrekbaar maken van de kosten van
de procedure dan wel de eventueel in de Verenigde Staten verschuldigde dubbele belasting?

Antwoord 25

Ik begrijp dat het lastig en vervelend is voor Nederlanders die bij toeval ook de
Amerikaanse nationaliteit hebben om te voldoen aan de Amerikaanse regelgeving. Aangifte
doen is echter de verantwoordelijkheid van de belastingplichtige zelf, ook in lastige
internationale situaties. Het is daarbij niet mogelijk om de kosten van de aangifteprocedure
af te trekken. De keuze om afstand te doen van de Amerikaanse nationaliteit blijft
een privékeuze die deze groep zelf moet maken, waar de Nederlandse overheid geen rol
in speelt. Wat betreft het voorkomen van dubbele belasting heeft Nederland afspraken
gemaakt die vastgelegd zijn in het verdrag ter voorkoming van dubbele belasting tussen
de VS en Nederland. Het Verdrag dekt echter niet alle mogelijke situaties die als
dubbele belasting kunnen worden ervaren af.