Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Diertens en Ploumen over de actie van een verkoper van blenders waarbij moeders worden opgeroepen hun kind niet te vaccineren

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
12 maart 2020).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Gratis blender voor ouders die kind niet laten
inenten tegen kinkhoest mag niet»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft u naar aanleiding van het besluit contact gehad met de Reclame Code Commissie
om de zaak te bespreken?

Antwoord 2

Er is naar aanleiding van de actie contact geweest met de Stichting Reclame Code (SRC,
de organisatie die de Reclame Code Commissie faciliteert), die mij heeft geïnformeerd
over de uitspraak van de Commissie in deze zaak. De Commissie oordeelt onafhankelijk
en ik ondersteun haar uitspraak van harte.

Vraag 3

Welke sancties zijn verbonden aan het feit dat deze actie als «onacceptabel» is bestempeld?

Antwoord 3

De actie is onverantwoord, maar er zijn geen wettelijke sancties aan verbonden, omdat
er geen wettelijke regels zijn overschreden.

Op grond van de Geneesmiddelenwet is het verboden om publieksreclame te maken voor
receptgeneesmiddelen, maar er kan geen boete worden gegeven op reclame tegen het gebruik
van een geneesmiddel. Dat neemt niet weg dat deze reclame, net als alle andere reclame-uitingen,
wel moet voldoen aan relevante regelgeving, zoals de Nederlandse Reclame Code.

De Reclame Code Commissie heeft de actie aan de hand van de Nederlandse Reclame Code
veroordeeld door een terechtwijzing te geven en verzocht om niet meer op een dergelijke
wijze reclame te maken. Dit is gedaan, omdat de actie gezien wordt als een bedreiging
voor de volksgezondheid en daarom in strijd is met de Nederlandse Reclame Code. De
informatie op de website van de verkoper en de lifestyle blog spoort zwangere vrouwen
uitdrukkelijk aan om af te zien van vaccinatie, omdat deze riskant, schadelijk en
nutteloos zou zijn. Voor een dergelijke claim is geen wetenschappelijk bewijs; afzien
van vaccinatie kan leiden tot een hoger risico op een ernstige infectieziekte. De
actie jaagt het publiek irreële angst aan voor de vaccinatie tegen kinkhoest en is
ook om die reden in strijd met de Nederlandse Reclame Code.

Een partij die een overtreding heeft begaan en daarvoor een berisping van de Commissie
heeft gekregen, wordt geacht deze op te volgen. In 97% van de gevallen gebeurt dit
ook. Slechts 3% volgt de aanbeveling niet op en wordt als non-compliant vermeld in
een speciaal overzicht op de website van de SRC, zodat een breed publiek en andere
toezichthouders hier kennis van kunnen nemen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het aandringen op afzien van vaccinatie van kinderen niet alleen
moet worden afgekeurd maar ook consequenties moet hebben, om dergelijke acties in
de toekomst te ontmoedigen?

Antwoord 4

Ik vind het belangrijk om mij uit te spreken tegen dit soort acties. De consequenties
zijn door de duidelijke stellingname van overheidswege (IGJ, RIVM, en VWS) en de Reclame
Code Commissie wel doorgedrongen tot het publiek: via de pers en sociale media is
er veel en vooral negatief gereageerd op deze actie. De betreffende website is door
de eigenaar van Facebook verwijderd. Consequenties in de zin van sancties zijn wettelijk
niet mogelijk.

Verdergaande sancties of andere consequenties zouden voor sterkere polarisatie kunnen
zorgen, die het debat op het terrein van vaccinatie verharden. Dit zou ongewenste
effecten op de vaccinatiegraad kunnen hebben. Mijn inzet is om met elkaar in gesprek
te blijven. Daarbij blijf ik het belang van vaccinaties uitdragen en ook stelling
nemen tegen acties als deze.

Vraag 5

Neemt u contact op met ouders die zich opgaven voor de actie om hen te voorzien van
wetenschappelijk onderbouwde informatie over vaccinaties, om te voorkomen dat zij
hun kind niet inenten tegen een gevaarlijke ziekte omwille van een blender? Zo nee,
waarom niet? In geval van privacyoverwegingen, bent u bereid de Minister-President
te vragen een oproep te doen tijdens de wekelijkse persconferentie aan de betrokken
ouders om hen te vragen hun kinderen alsnog te vaccineren?

Antwoord 5

Nee, we beschikken niet over gegevens hiervoor en wij (of de IGJ) kunnen die ook niet
opvragen bij de eigenaar van de website vanwege de privacywetgeving. Dat kan alleen
als er sprake is van wettelijk toezicht.

Een oproep naar de ouders tijdens de wekelijkse persconferentie door de Minister-President
acht ik niet opportuun. Vanuit het kabinet is voldoende aandacht geweest voor de onzinnigheid
van deze actie. Natuurlijk blijf ik ouders oproepen om een goed geïnformeerde keuze
te maken over vaccineren. Bij vragen of twijfels is het belangrijk om contact op te
nemen met een jeugdarts of -verpleegkundige. Zij kunnen ouders van persoonlijk advies
voorzien.

Vraag 6

Treedt u in gesprek met het bedrijf in kwestie om u ervan te verzekeren dat de verwerpelijke
actie is stopgezet, in plaats van enkel gesloten «omdat de inschrijvingstermijn is
verstreken»?

Antwoord 6

De IGJ heeft contact opgenomen met het bedrijf in kwestie en de eigenares van de blog
waarop de actie werd gepromoot. De actie is stopgezet en de pagina van Facebook verwijderd.
Op de blog is informatie over de actie nog wel zichtbaar. Dat kan ik niet verbieden.
De SRC controleert of de adverteerder gevolg heeft gegeven aan de aanbeveling, maar
kan niet afdwingen dat de (inmiddels gesloten) actie van haar website wordt gehaald.
Wel kan de SRC zoals aangegeven besluiten om deze zaak als non-compliant te beschouwen
en als zodanig bekend te maken op haar website.