Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Gerven over complicaties door onprofessionele behandelingen

Antwoord van Minister Bruins (Medische Zorg) (ontvangen 2 maart 2020) Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 1483.

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat de beroepsvereniging voor cosmetische artsen, de Nederlandse
Vereniging Cosmetische Geneeskunde (NVCG), een meldpunt heeft geopend om een beeld
te krijgen van de omvang en de aard van misstanden bij cosmetische ingrepen? In hoeverre
is de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) hierbij betrokken? Hoe
verhoudt dit meldpunt zich tot het meldpunt medische missers van de NVPC?1 2 3

Antwoord 1

Ik vind het van groot belang dat er passende maatregelen getroffen kunnen worden bij
concrete signalen over misstanden bij cosmetische ingrepen. Daarvoor is het cruciaal
dat voorkomende gevallen gemeld worden bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ),
zodat de IGJ gericht actie kan ondernemen. Als daarnaast andere maatregelen, zoals
de recente oproep van de NVCG om misstanden bij cosmetische ingrepen te melden en
het eerder ingestelde meldpunt medische missers van de NVPC, ertoe kunnen bijdragen
dat misstanden aan het licht komen dan kan ik dat van harte ondersteunen.

Vraag 2

Wilt u reageren op de zorgen die artsen hebben aangegeven, dat zij patiënten kennen
die complicaties hebben gekregen na een cosmetische behandeling met medische apparatuur
die verleend is door niet-bevoegden? Zijn artsen die zich «cosmetisch arts» noemen,
bevoegd? Hoe is de relatie tussen artsen die zich «cosmetisch arts» noemen en plastisch
chirurgen? Wie is bevoegd tot het doen van cosmetische ingrepen?4

Antwoord 2

Ik vind de zorgen van artsen over complicaties na cosmetische behandelingen die verricht
zijn door niet bevoegde personen begrijpelijk en terecht. De Wet BIG bepaalt dat voorbehouden
handelingen, ook als die een cosmetisch doel hebben, alleen mogen worden uitgevoerd
door een BIG-geregistreerde zorgverlener. De zorgverlener moet zowel bevoegd als bekwaam
zijn om voorbehouden handelingen te mogen uitvoeren en daarbij de grenzen van zijn
(wettelijke bepaalde) deskundigheidsgebied in acht nemen.

«Cosmetisch arts» is sinds 1 juli 2019 als profielspecialisme erkend door het College
Geneeskundig Specialismen (CGS) van de KNMG. Een arts kan de titel «cosmetisch arts
KNMG» voeren als hij/zij staat ingeschreven in het betreffende profielregister van
de Registratiecommissie Geneeskundige Specialismen. Plastische chirurgie is een wettelijk
erkend medisch specialisme (op grond van artikel 14 van de Wet BIG).

Cosmetisch artsen houden zich bezig met niet- tot minimaal-invasieve ingrepen gericht
op verfraaiing van het uiterlijk. Voor een deel overlappen de activiteiten, de behandelingen
en de daarvoor benodigde deskundigheid met de activiteiten en ingrepen in andere specialismen,
zoals plastische chirurgie.5 De nadruk bij de andere specialismen, zoals plastische chirurgie, ligt meer op invasieve
ingrepen en heeft een hogere zorgzwaarte.

Cosmetische ingrepen omvat een grote range aan cosmetische handelingen.

Het Kwaliteitskader Cosmetische Zorg, dat op 12 november 2019 door het Zorginstituut
is vastgesteld, vormt een belangrijk instrument om verdere verbeteringen in de cosmetische
sector te bewerkstelligen. Het Kwaliteitskader is bedoeld om ervoor te zorgen dat
een cliënt overal in Nederland dezelfde veilige en kwalitatief goede cosmetische zorg
krijgt. Betrokken partijen uit de cosmetische sector werken dit jaar gezamenlijk aan
de uit het Kwaliteitskader voortvloeiende vervolgopdrachten, waaronder het uitwerken
van bekwaamheidseisen. Het opstellen van deze bekwaamheidseisen moet op 1 januari
2021 zijn afgerond. Ik verwacht dat dit zal bijdragen aan verdere duidelijkheid over
wie bevoegd is voor welke cosmetische handelingen.

Vraag 3 en 4

Kunt u aangeven wat de recente bevindingen van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
(IGJ) zijn over behandelingen in de cosmetische sector, constaterende dat de Inspectie
voor de Gezondheidszorg (destijds IGZ) haar toezicht op cosmetische (invasieve) behandelingen
in 2015 heeft versterkt?6

Gaat de IGJ aanvullend toezicht houden op de cosmetische sector? Zo ja, kunt u uw
antwoord toelichten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3 en 4

Het toezicht van de IGJ op de cosmetische sector is geïntegreerd in het toezicht op
medisch specialistische zorg, de eerstelijnszorg, en toezicht op geneesmiddelen en
medische hulpmiddelen. In de medisch specialistische zorg is toezicht op de particuliere
klinieken de afgelopen jaren geïntensiveerd. Zo worden onder meer alle nieuwe toetreders
binnen de sector medisch specialistische zorg die zich via het CIBG melden door de
IGJ bezocht. In particuliere klinieken vinden de meeste cosmetische ingrepen plaats
die zijn voorbehouden aan (cosmetisch) artsen of plastisch chirurgen. Op basis van
de toezichtbezoeken in dit kader van het afgelopen jaar, blijkt dat op onderdelen,
bijv. in het operatief proces, nog verbeteringen nodig zijn. De inspectie heeft daarom
in dit toezicht nadrukkelijk aandacht voor het operatieve proces. Dit voorjaar zal
de inspectie de uitkomsten van een reeks toezichtbezoeken aan particuliere klinieken
in 2019 publiceren.

Bij cosmetische ingrepen buiten de medisch specialistische zorg, zoals bijvoorbeeld
schoonheidssalons, is de IGJ veelal afhankelijk van meldingen die ze ontvangt (incidententoezicht).
Dit is gelegen in het feit dat het gaat om een zeer groot aantal en daarnaast een
grote variëteit aan aanbieders. Zij zijn soms ingeschreven bij de Kamer van Koophandel
en soms aangesloten bij een branchevereniging, maar soms ook niet. De IGJ vraagt zowel
slachtoffers van eventuele misstanden bij cosmetische ingrepen als zorgverleners die
met complicaties van een ingreep door een andere zorgverlener worden geconfronteerd,
deze signalen bij haar te melden. Op basis van gesprekken van de IGJ met verschillende
veldpartijen, adviseren zowel NVCG als NVPC aan patiënten en zorgverleners die misstanden
bij hen melden om ook melding te doen bij respectievelijk het Landelijke Meldpunt
Zorg (voor patiënten) of het Meldpunt (voor zorgaanbieders) van de IGJ, zodat de melding
ook als signaal voor het toezicht kan worden benut. Ook in de voorlichting over cosmetische
ingrepen op de website van de rijksoverheid zal het belang van het melden bij de IGJ
worden benadrukt.

Vraag 5

Kunt u verklaren hoe de wildgroei van cosmetische bedrijfjes is ontstaan? Sinds wanneer
is deze wildgroei ontstaan? Kunt u uw antwoord toelichten?7

Antwoord 5

Het is mij bekend dat de cosmetische sector een sterke groei kent. Zo blijkt uit CBS
cijfers dat het aantal bedrijven in de categorie schoonheidssalons en pedicures is
gestegen van 30.025 in het eerste kwartaal van 2016 naar 36.585 begin 20208.

Vraag 6

Welke maatregelen worden genomen om te voorkomen dat onbevoegden cosmetische ingrepen
uitvoeren, terwijl dit wettelijk gezien niet is toegestaan? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 6

Door sectorpartijen wordt gewerkt aan de implementatie van het Kwaliteitskader cosmetische
zorg en het uitvoeren van daaruit voortvloeiende vervolgopdrachten, waaronder het
opstellen van bekwaamheidseisen. Ik verwijs u daarvoor naar mijn antwoord op vraag
2. Voor het toezicht (inclusief eventuele maatregelen) van de IGJ verwijs ik u naar
mijn antwoord op de vragen 3 en 4.

Vraag 7

Zijn er maatregelen te nemen waardoor mensen niet meer de mogelijkheid krijgen om
via internet apparaten aan te schaffen waarmee mensen zelf cosmetische handelingen
kunnen verrichten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 7

Met de komst van de Verordening medische hulpmiddelen (MDR) moeten bepaalde apparaten
zonder medisch doel naar verwachting in 2020 of 2021 voldoen aan de regels die gelden
voor medische hulpmiddelen, waardoor er strengere regels komen voor en na markttoelating.
Het gaat onder andere om apparatuur die gebruik maakt van elektromagnetische straling
(o.a. infrarood). De veiligheid van deze apparaten zal daardoor verbeteren. De strengere
regels gelden ook voor apparaten die via internet worden aangeboden. De IGJ houdt
toezicht op naleving van de regels. Overigens vallen deze apparaten nu ook al onder
de Warenwet, waarop de NVWA toezicht houdt.

Apparaten zonder medisch doel vallen op dit moment niet onder Europese wet- en regelgeving
voor medische hulpmiddelen, waardoor er geen beperkingen aan markttoelating zijn te
stellen.

Vraag 8

Bent u bereid om in gesprek te gaan met de NVPC en de IGJ om te bezien welke aanvullende
maatregelen nodig zijn om deze misstanden aan te pakken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Met de IGJ ben ik doorlopend in gesprek over ontwikkelingen binnen de cosmetische
sector en over de mogelijkheden van toezicht op deze sector. Zoals ook onder 3 en
4 aangegeven heeft de IGJ reeds aanvullende maatregelen genomen en zijn er ook gesprekken
gevoerd met de NVPC die leiden tot extra acties.

Daarnaast verwacht ik dat beroepsgroepen met de invulling van het op 12 november 2019
door het Zorginstituut vastgestelde Kwaliteitskader Cosmetische Zorg een belangrijke
bijdrage kunnen leveren aan het voorkomen van misstanden, zeker als ook de bekwaamheidseisen
voor de zorgverleners door hen hieraan zijn toegevoegd. De implementatie van het kwaliteitskader
moet uiterlijk 1 juli 2021 zijn afgerond.

Verder is van belang dat cosmetische artsen sinds 1 juli 2019 een profielerkenning
van de KNMG hebben. Dit betekent dat niet iedere arts zich cosmetisch arts mag noemen,
zodat de patiënt weet dat de cosmetisch arts ook daadwerkelijk kennis en kunde heeft
over cosmetische ingrepen.

Tenslotte wordt er momenteel gewerkt aan verbetering van de voorlichting over cosmetische
ingrepen op de website van de rijksoverheid. Hiervoor is onder meer een voorlichtingsanimatie
ontwikkeld. Ook het Kwaliteitskader Cosmetische Zorg, zal in de voorlichting verwerkt
worden. Naar verwachting zal de aanpassing van de website in het eerste kwartaal van
2020 gereed zijn.