Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Aukje de Vries over het bericht 'Europe braces for new fiscal battles'

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 11 februari 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Europe braces for new fiscal battles» van de Financial
Times op 20 januari 2020?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de in het stuk genoemde voorstellen, zoals het meer «symmetrisch»
maken van de begrotingsregels en een vrijstelling voor «groene uitgaven» binnen de
begrotingsregels?

Antwoord 2

De Europese Commissie (hierna: Commissie) heeft tot op heden geen voorstellen gedaan
ter aanpassing van de Europese begrotingsregels die zijn vastgelegd in het Stabiliteits-
en Groeipact (SGP). In de discussie over de toekomst van de Europese begrotingsregels
circuleren diverse ideeën, waaronder het symmetrisch maken van de Europese begrotingsregels
en een vrijstelling voor groene uitgaven binnen de Europese begrotingsregels. Deze
ideeën zijn mij bekend. De Commissie heeft verder op 5 februari jl. een evaluatie
van de zogeheten «six-pack» en «two-pack» wetgeving gepubliceerd.2 In het antwoord op vraag 9 wordt hier nader op ingegaan.

Vraag 3

Kunt u een appreciatie geven van de beide voorstellen? Indien de voorstellen u niet
bekend zijn, kunt u dan een appreciatie geven van de voorstellen zoals hier in dit
artikel beschreven?

Antwoord 3

Aangezien de Commissie geen concrete voorstellen heeft gedaan kan ik geen volledige
appreciatie geven. Volgens het kabinet is de doelstelling van het SGP het bereiken
van gezonde overheidsfinanciën.3 Daar past geen verplichting bij om actief ruimer begrotingsbeleid te voeren bij een
economische neergang. Het is aan lidstaten zelf om keuzes te maken ten aanzien van
hun begrotingsbeleid, binnen de grenzen van het SGP. De regels van het SGP bieden
daarbij al ruimte om rekening te houden met, en in te spelen op een economische neergang.
Ten aanzien van een eventuele vrijstelling van groene uitgaven erkent het kabinet
het belang van voldoende publieke investeringen voor verduurzaming maar zet het vraagtekens
bij de wenselijkheid van een zogeheten «green golden rule».4 5 Een dergelijke regel zou ook de complexiteit van het SGP kunnen vergroten terwijl
de doelstelling zou moeten zijn om tot vereenvoudiging te komen. Hiernaast is de invulling
van de begroting primair aan lidstaten zelf.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het «meer symmetrisch» maken van de begrotingsregels zal uitwerken in een «asymmetrische naleving» van het pact, waarbij landen
graag gebruik zullen maken van de regels in het geval van slechte tijden, maar zich
weinig van de regels zullen aantrekken in het geval van goede tijden? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 4

Zolang er geen sprake is van een uitgewerkt voorstel waarbij de regels «meer symmetrisch»
zouden worden is het moeilijk om de gevolgen ervan in te schatten. Het kabinet is
van mening dat een aantal lidstaten zowel in goede als in slechte tijden onvoldoende
heeft gedaan om de overheidsfinanciën te versterken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het instellen van een vrijstelling voor groene uitgaven een
correcte toepassing van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) alleen maar complexer
maakt en landen een uitvlucht biedt om zich – wederom – niet aan de regels te houden
(zie ook het antwoord over de «Golden rule» in de Reactie op het rapport van het Europees
begrotingscomité over de begrotingsregels van 22 november 20196)? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 6

Kunt u nogmaals uit de doeken doen wat u precies verstaat (en niet verstaat) onder
het «vereenvoudigen» van de regels? Kan hierin specifiek ingegaan worden op de nieuwe
positie die Nederland ziet voor de uitgavenregel en de voor- en nadelen hiervan?

Antwoord 6

In mijn beantwoording van Kamervragen van lid De Vries van 1 november 2018 heb ik
geschetst op welke wijze de regels zouden kunnen worden vereenvoudigd.7 Zo kan duidelijker worden vastgelegd wanneer een buitensporigtekortprocedure wordt
geopend op basis van de schuldregel, en kan het aantal vormen van flexibiliteit worden
teruggebracht waardoor het aantal uitzonderingen op de basisregels wordt beperkt.
Ook een grotere rol voor de uitgavenregel zou kunnen bijdragen aan een vereenvoudiging.
Dit is namelijk een indicator waar beleidsmakers meer controle over hebben dan over
het volatielere en complexere structurele saldo.

Alle voorstellen ter aanpassing van het SGP zullen worden beoordeeld op basis van
de mate waarin het voorstel bijdraagt aan het bereiken van gezonde overheidsfinanciën
en daarnaast of het bijdraagt aan vereenvoudiging van de regels.

Vraag 7

Deelt u de mening dat een groot deel van de slechte handhaving van het SGP vooral
te wijten is aan slechte handhaving door de Europese Commissie en niet zozeer vanwege
de regels zelf? Bent u dus eveneens van mening dat een grote rol binnen de SGP-hervorming
weggelegd zal moeten zijn voor de hervorming van de naleving, bijvoorbeeld door deze
onafhankelijker of buiten de Commissie te laten plaatsvinden?

Antwoord 7

Zoals aangegeven in diverse brieven aan uw Kamer behoeft het SGP volgens het kabinet
verbetering op het gebied van naleving en handhaving. Regels kunnen altijd worden
verbeterd en versimpeld, maar voor de effectiviteit zijn de naleving en handhaving
cruciaal. Wel kunnen betere en simpelere regels bijdragen aan een betere naleving
en handhaving. Het kabinet is daarom bereid om te bezien wat er beter kan, maar wijzigingen
mogen niet leiden tot een verzwakking van de focus op gezonde overheidsfinanciën.

Het kabinet is voorstander van het voorstel van de European Fiscal Board om het directoraat-generaal
economische en financiële zaken (DG ECFIN) onafhankelijker te maken, en van het onafhankelijker
maken van de European Fiscal Board zelf.

Vraag 8

Deelt u de mening dat een groot deel van de complexiteit en dubbelzinnigheid in het
SGP weggenomen zou kunnen worden indien de nieuwe Commissie hun beleidslijn «making the best use of the flexibility within the existing rules of the stability
and growth pact» herroept? Zet het kabinet hier ook actief op in? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

De mededeling van de Commissie «Making the best use of the flexibility within the
existing rules of the stability and growth pact»8 is onderschreven door een opinie van de Economic Financial Committee die vervolgens door de Ecofinraad is overgenomen.9 De Commissiemededeling is een interpretatie van flexibiliteitsclausules die in verordeningen
van het SGP zijn opgenomen, zoals de zogeheten structurele hervormingsclausule en
de investeringenclausule, en de matrix van inspanningen die lidstaten moeten leveren
ter verbetering van hun structureel saldo. Het kabinet is voorstander van het inperken
van de flexibiliteit van het SGP omdat dit het bereiken van gezonde overheidsfinanciën
ten goede kan komen. Omdat de mededeling van de Commissie de flexibiliteit niet zozeer
heeft gecreëerd maar de flexibiliteit binnen het SGP zoals toegepast door de Commissie,
veeleer toelicht, leidt het herroepen ervan niet direct tot minder flexibiliteit.
Om de flexibiliteit daadwerkelijk in te perken zijn aanpassingen van de verordeningen
zelf nodig.

Vraag 9

Kunt u het proces voor de komende tijd schetsen rond een eventuele hervorming of vereenvoudiging
van het SGP? Wanneer en in welke gremia wordt dit besproken en voor wanneer vindt
er besluitvorming plaats?

Antwoord 9

Op 5 februari jl. heeft de Europese Commissie haar evaluatie van de zogeheten «six-pack» en «two-pack» wetgeving gepubliceerd. In die evaluatie heeft de Commissie aangegeven een effectief
begrotingsraamwerk te beschouwen als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van lidstaten
en Europese instituties. Dit vereist volgens de Commissie een hoge mate van consensus
en vertrouwen tussen alle stakeholders. Daarom heeft de Commissie aangegeven in de
eerste helft van dit jaar consultaties te willen houden met lidstaten en relevante
instellingen over de toekomst van het SGP. De exacte vorm en inhoud van deze consultaties
is tot op heden nog niet bekend. De Commissie zal op basis van de consultaties bepalen
of het vervolgstappen wil zetten, en of zij, naar verwachting eind 2020, een voorstel
wil doen ter aanpassing van het SGP. Indien de Commissie besluit dergelijke voorstellen
te doen, zal de Kamer ook hierover via de gebruikelijke procedures worden geïnformeerd.

Tijdens de Eurogroep en Ecofinraad van 17 en 18 februari zal de Commissie haar evaluatie
presenteren, waarna lidstaten een eerste reactie kunnen geven. Er vindt hierbij geen
besluitvorming plaats. De kabinetsappreciatie van de evaluatie zal daarbij als leidraad
dienen voor de Nederlandse inbreng in deze Eurogroep en Ecofinraad. Over het verloop
van deze bespreking zal de Kamer via het gebruikelijke verslag worden geïnformeerd.

In de komende maanden zal waarschijnlijk regelmatig over de Europese begrotingsregels
worden gesproken in het kader van de consultaties. De algemene inzet van Nederland
in deze discussies heb ik in september vorig jaar met uw Kamer gedeeld in de Kamerbrief
«Kabinetsinzet inzake het Stabiliteits- en Groeipact». Het kabinet is van mening dat
houdbare overheidsfinanciën het hoofddoel van het SGP dienen te blijven en dat de
handhaving van de regels verbetering behoeft. Voorstellen voor aanpassing van het
SGP zullen door het kabinet steeds worden beoordeeld op de bijdrage aan het beter
bereiken van dit doel. Het uiteindelijke doel is een robuuste economie met duurzame
groei, en solide overheidsfinanciën zijn daarvoor een cruciale voorwaarde.

Vraag 10

Bent u voornemens om samen met de «Hanzelanden» op te trekken en een gezamenlijke
positie naar buiten te brengen rond de SGP-hervorming? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

In Europees verband zoek ik altijd een zo groot mogelijke steun voor de Nederlandse
inzet. Hierbij trek ik op met zowel de «Hanzelanden» als andere lidstaten, waaronder
Duitsland. Dit zal ook van toepassing zijn op de discussies in het kader van het SGP.

Vraag 11

Kunt u toezeggen niet akkoord te gaan met welke verandering in het SGP dan ook alvorens
dit aan de Kamer voor te leggen?

Antwoord 11

Ja.

Vraag 12

Kunt u toezeggen zo snel mogelijk na het verschijnen van het rapport op 5 februari
een uitgebreide appreciatie naar de Kamer te sturen van de voorstellen?

Antwoord 12

Ja.