Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Helvert, Voordewind, Van der Staaij, Koopmans, Sjoerdsma en Krol over de Ranglijst Christenvervolging 2020 van Open Doors
Vragen van de leden Van Helvert (CDA), Voordewind (ChristenUnie), Van der Staaij (SGP), Koopmans (VVD), Sjoerdsma (D66) en Krol (50PLUS) aan de Minister van Buitenlandse Zaken over de Ranglijst Christenvervolging 2020 van Open Doors (ingezonden 16 januari 2020).
Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 6 februari 2020).
Vraag 1
Hebt u kennisgenomen van de Ranglijst Christenvervolging 2020?1
Antwoord 1
Ja.
Vraag 2, 3
Hoe beoordeelt u dat in 2019 volgens Open Doors bijna 3.000 christenen gedood zijn
om hun geloof en dat het aantal aanvallen op kerken en christelijke gebouwen explosief
gestegen is, van bijna 2.000 in 2018 naar meer dan 9.000 in 2019?
Deelt u de conclusie dat er sprake is van een toename en intensivering van vervolging
van christenen en dat alleen al in de vijftig landen van de Ranglijst maar liefst
260 miljoen christenen te maken hebben met vervolging vanwege hun geloofsovertuiging?
Antwoord 2, 3
Het kabinet deelt uw grote zorg over de door Open Doors gesignaleerde trend van een
toenemend aantal vervolgingen van christenen op basis van hun religie en het toenemend
aantal aanvallen op kerken en christelijke gebouwen. Het is onacceptabel dat personen
worden gedood om hun geloof of hun levensovertuiging.
Vraag 4
Deelt u de zorgen over de verslechtering van de positie van christenen in Afrika,
waar één op de vijf christenen inmiddels te maken heeft met zware, zeer zware of extreme
vervolging?
Antwoord 4
Het kabinet constateert met grote zorg dat in verschillende landen in Afrika de mensenrechtensituatie
verslechtert en het aantal slachtoffers van (extremistisch) geweld toeneemt. Deze
ontwikkelingen eisen veel slachtoffers onder christenen en onder burgers van andere
religies en levensovertuigingen, waaronder moslims. Het kabinet maakt zich zorgen
over deze trend en steunt daarom in verschillende delen van Afrika, waaronder in Oost-Afrika,
de Hoorn en de Sahel, programma’s die tot doel hebben de mensenrechtensituatie te
verbeteren, interreligieuze dialoog te bevorderen en gewelddadig extremisme tegen
te gaan en te voorkomen. Deels is dit invulling van de intensivering van het mensenrechtenbeleid,
waarbij Nederlandse ambassades vanuit het Mensenrechtenfonds verschillende nieuwe
projecten steunen ter bevordering van de vrijheid van religie en levensovertuiging
(Kamerstuk 32 735, nr. 227). Het kabinet kaart dit ook op politiek niveau aan bij de leiders in de Afrikaanse
landen waar dit speelt. Ook in het kader van het Nederlandse lidmaatschap van de Mensenrechtenraad
zal het kabinet nadrukkelijk aandacht besteden aan de vrijheid van religie en levensovertuiging.
Vraag 5
Herkent u de trend van ontwrichting door de militante islam van landen in sub-Sahara
Afrika, zoals Burkina Faso en Kameroen, door aanslagen en ontvoeringen van meer dan
25 militante islamitische groeperingen? Kunt u deze verontrustende trend publiek en
internationaal aan de orde stellen?
Antwoord 5
Het oprukkende extremistische geweld in met name sub-Sahara West-Afrika staat hoog
op de internationale agenda. Nederland is hierbij nauw betrokken in verschillende
internationale fora, zoals de EU en de G5 Sahel. Nederland wijst in deze fora en in
gesprekken met betrokken landen regelmatig op de noodzaak de bevolking te beschermen
tegen geweld en op het belang van aanpak van grondoorzaken van extremistisch geweld.
Nederland benadrukt daarbij het belang van het versterken van vertrouwen tussen burgers
en hun overheid, en ondersteunt in dat kader bijvoorbeeld conferenties van de G5 Sahel
over het versterken van vertrouwen tussen burgers en leger en politie, zoals recentelijk
op 20 en 21 januari 2020 in Ouagadougou.
Vraag 6
Hoe beoordeelt u de drastische verslechtering van de situatie in Burkina Faso, dat
lang bekend stond om zijn religieuze tolerantie, maar nu geconfronteerd wordt met
terreur door jihadisten die een agenda voeren om alle christenen uit te roeien? Klopt
het dat er in het noorden van Burkina Faso meer dan 200 kerken zijn gesloten?
Antwoord 6
De snel verslechterende veiligheidssituatie in Burkina Faso is uiterst zorgelijk.
Het land wordt geteisterd door geweld van verschillende gewapende extremistische groepen.
Deze proberen steun van de bevolking te verkrijgen, onder andere door bestaande spanningen
tussen bevolkingsgroepen en geloofsgemeenschappen te vergroten. Daarbij zijn niet
alleen christenen, maar ook moslims doelwit. Niet alleen kerken, maar ook moskeeën
zijn het doelwit geweest van terroristische aanslagen.
Volgens de Federatie van Kerken en Evangelische Missies zijn ongeveer 200 kerken gesloten
in het noorden van het land. De organisatie raadt religieuze samenkomsten op zondag
in de meeste rurale gebieden af. Naast kerken zijn volgens UNICEF ook meer dan 2000
scholen gesloten, evenals tientallen gezondheidscentra. Scholen zijn vaak doelwit
omdat deze gezien worden als symbool van de staat en omdat er in het Frans wordt onderwezen.
Extremistische groeperingen willen dat er in het Arabisch wordt onderwezen.
Vraag 7
Herkent u zich in de beschrijving van een steeds verder escalerende crisis in Nigeria
die zich verspreidt van het noorden naar het midden en het zuiden van het land? Hoe
kunt u strategisch werken met de Nigeriaanse overheid en het maatschappelijke middenveld
om vrijheid van godsdienst en levensovertuiging als een recht voor iedere burger in
Nigeria te zien? Bent u bereid Nigeria aan te spreken op de straffeloosheid van misstanden
en geweld tegen christenen?
Antwoord 7
Het kabinet erkent dat zich verschillende geweldscrises in Nigeria afspelen, die veel
levens eisen. De geweldscampagne van onder meer Boko Haram en Islamitische Staat in
het noordoosten van Nigeria eist, net als het boeren versus herder conflict in centrale
delen van het land, levens onder zowel moslims als christenen. In beide crises zijn
Nigeriaanse autoriteiten niet in staat het geweld een halt toe te roepen. Ook is straffeloosheid
eerder regel dan uitzondering.
Het kabinet heeft tijdens de bezoeken aan Nigeria van premier Rutte, Minister Blok
en Minister Kaag zorgen gedeeld over deze conflicten en de regering Buhari opgeroepen
om diegenen die verantwoordelijk zijn voor het geweld te vervolgen. Via het Mensenrechtenfonds
steunt Nederland lokale en internationale organisaties die zich inzetten voor bemiddeling
in vredesproscessen en interreligieuze dialoog in de regio, waar ook faith-based, christelijke en islamitische groepen bij zijn betrokken.
Het kabinet zal in de dialoog met de Nigeriaanse autoriteiten op het hoogste niveau
aandacht blijven vragen voor mensenrechtenschendingen, voor (extremistisch) geweld
en blijven wijzen op het belang van vervolging van verantwoordelijken, alsmede het
aanpakken van de economische grondoorzaken van conflicten. De Nederlandse speciaal
gezant voor religie en levensovertuiging zal nog dit jaar verschillende regio’s van
Nigeria bezoeken om te spreken over de situatie ter plekke.
Vraag 8
Deelt u de opvatting dat de internationale gemeenschap meer moet doen om christenen
te beschermen tegen de opmars van de militante islam in sub-Sahara Afrika? Welke mogelijkheden
ziet u tot initiatieven in Europees verband?
Antwoord 8
Het kabinet is bezorgd over de toenemende invloed van radicale islamistische ideologie
en het gebruik van geweld door extremistische groeperingen tegen burgers van alle
geloofsovertuigingen, in het bijzonder in sub-Sahara West-Afrika. Nederland stelt
deze trend in Europees en internationaal verband aan de orde en zet zich, waar mogelijk
met internationale partners, in om deze ontwikkelingen een halt toe te roepen. De
versterking van het postennet in de Sahel (onder meer met de opening van ambassades
in Niger en Burkina) is mede ingegeven om deze landen te helpen met het aanpakken
van de grondoorzaken van de onveiligheid. Dat is ook in het Nederlandse belang. In
Europees verband worden reeds een groot aantal initiatieven op dit terrein ondernomen,
waaronder steun aan de Multinational Joint Task Force in de Tsjaadmeerregio, die zich inzet voor de bestrijding van Boko Haram. Nederland
blijft deelnemen aan de Europese dialoog over inzet op dit terrein, onder meer door
het bijdragen aan een herziene EU-strategie voor de Sahel, die dit voorjaar tot stand
zal komen.
Vraag 9
Bent u het eens met de analyse dat de invloed van radicale islamitische ideologie
zich bovendien verder verspreidt over Zuid- en Zuidoost-Azië, in landen als Sri Lanka,
de Filippijnen en Pakistan, gepaard gaande met terroristische aanslagen en andere
wreedheden? Kunt u deze ontwikkeling publiek en internationaal aan de orde stellen?
Antwoord 9
Het kabinet is bezorgd over de invloed van radicale islamistische ideologie en het
gebruik van geweld. Het kabinet spreekt zich publiekelijk in internationaal verband
en in bilaterale gesprekken regelmatig uit tegen terrorisme en de verspreiding van
ideologieën die geweld propageren of verheerlijken. Zo heeft de Mensenrechtenambassadeur
tijdens haar bezoek aan Pakistan in oktober 2019 vrijheid van religie en levensovertuiging,
islamkritiek, blasfemie en het belang van tolerantie opgebracht. Ook organiseerde
Nederland op 18 november 2019 een conferentie in het kader van het Istanbul Proces
over religieuze (in)tolerantie, waarbij de Pakistaanse Minister van Onderwijs samen
met Minister Blok optrad als keynote spreker en deelnam aan een paneldiscussie over religieuze tolerantie.
Vraag 10
Bent u bereid te pleiten voor EU- en/of VN-onderzoek naar christenvervolging? Zo nee,
waarom niet?
Antwoord 10
Het kabinet ziet geen aanleiding om aanvullend onderzoek te bepleiten voor de vervolging
op grond van religie of levensovertuiging. Zowel in de EU als in de VN is al specifiek
aandacht voor vervolging op grond van religie of levensovertuiging, waaronder dus
ook christenvervolging. Zo heeft de VN Speciaal Rapporteur voor vrijheid van religie
en levensovertuiging een mandaat om restricties op religie of levensovertuiging te
agenderen, onder meer via landenbezoeken en rapportages. Daarnaast bieden rapporten
van maatschappelijke organisaties, zoals het rapport van Open Doors, aanvullende informatie
over de schendingen van de vrijheid van religie en levensovertuiging.
Vraag 11
Herkent u het gevaar van de inzet van biometrische technologie en kunstmatige intelligentie
waardoor de vrijheid van mensen in het algemeen wordt geschonden en in het bijzonder
van minderheden zoals bijvoorbeeld de Oeigoeren en ook christenen in China? Waar ziet
u mogelijkheden voor Nederland om samen met Europese collega’s landen als India en
China op dergelijk misbruik aan te spreken?
Antwoord 11
Technologieën als biometrische technologie en kunstmatige intelligentie kunnen inderdaad
-gewild en ongewild- leiden tot mensenrechtenschendingen. Zoals eerder beschreven
aan de Kamer (Kamerstuk 26 643 en 32 761, nr. 642) volgt het kabinet een mensgerichte benadering voor deze technologieën waarbij respect
voor publieke waarden gestoeld op mensenrechten het uitgangspunt vormt achter het
doel, ontwerp en gebruik van toepassingen van kunstmatige intelligentie en het gebruik
van biometrische technologie.
Wat betreft de toepassing van geavanceerde technologie in China ziet het kabinet in
bepaalde gevallen risico’s voor de fundamentele vrijheden, privacy en mensenrechten
van Chinese burgers en buitenlandse personen die zich in China bevinden. In Xinjiang
is reeds sprake van diepgaande schendingen van privacy en andere mensenrechten door
middel van geavanceerde surveillancetechnieken. Er zijn ook indicaties dat gezichtsherkenningssoftware
buiten Xinjiang wordt ingezet om burgers te monitoren en categoriseren. Dit vormt
een risico voor bepaalde etnische en/of religieuze groepen, mensenrechtenverdedigers
en activisten van wie bekend is dat zij om hun (volgens internationale mensenrechtenverdragen
legale) opvattingen, religie en/of gedragingen in China kunnen worden vervolgd of
onderdrukt.
Het kabinet heeft vrijheid van religie en levensovertuiging hoog in het vaandel staan,
en spreekt China en India regelmatig aan op de inperking van de vrijheid van religie
en levensovertuiging, zowel bilateraal als in EU- en VN-verband, zoals ook aangegeven
in de Kamerbrief van 11 november 2019 over mensenrechten in China (Kamerstuk 35 207, nr. 32). Zo spreekt de EU China en India aan op dergelijke schendingen in reguliere dialogen,
waarin de vrijheid van religie en levensovertuiging en de rechten van minderheden
belangrijke onderdelen zijn en schendingen van deze vrijheden en rechten aan de orde
worden gesteld.
Vraag 12
Wat vindt u ervan dat China in 2019 maar liefst 5.576 kerken gesloten, vernield of
met de grond gelijk gemaakt heeft? Bent u bereid protest aan te tekenen tegen deze
schandalige praktijken?
Antwoord 12
Het kabinet is bezorgd over deze berichtgeving. Hoewel het kabinet het aantal incidenten
niet eigenstandig kan verifiëren, past de berichtgeving bij het beeld dat de vrijheid
van religie en levensovertuiging in de afgelopen jaren verder is beperkt in China,
waarbij er vanuit de Chinese overheid sterk is ingezet op het in overeenstemming brengen
van de grondbeginselen van de religie met het beleid van de Chinese staat. Daarmee
is ook de positie van de christenen in China de afgelopen jaren steeds meer in de
knel gekomen. Zo hebben de Chinese autoriteiten de afgelopen jaren talloze ondergrondse
kerken gesloten en de leiders van dergelijke kerken gearresteerd. Ook staatskerken
krijgen strikte regels opgelegd: kerkbezoek moet worden geregistreerd en medewerkers
moeten verplicht trainingen ondergaan. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 12
spreekt het kabinet China regelmatig aan op de inperking van de vrijheid van religie
en levensovertuiging, zowel bilateraal als in EU- en VN-verband.
Vraag 13
Klopt het dat in Syrië en Irak de exodus van christenen doorgaat? Deelt u de zorgen
vanuit Kerk in Nood over het risico van een nieuwe genocide?2
Antwoord 13
Er zijn geen betrouwbare statistieken van de religieuze verhoudingen onder vluchtelingen
bekend bij het kabinet.
Van de aanwezigheid van organisaties als ISIS, Al-Qaeda en andere extremistische groeperingen
gaat een blijvende dreiging uit, naar zowel moslims als christenen. Daarnaast wordt
het overgrote deel van de burgerslachtoffers in Syrië veroorzaakt door het Assad-regime
en zijn bondgenoten.
Het kabinet beschikt niet over gegevens over het aantal Irakezen die het land verlaten.
In Irak registreert de VN momenteel een afname van ontheemding, met als uitzondering
de ongeveer 20.000 Syriërs die naar Irak zijn gevlucht naar aanleiding van de Turkse
inval afgelopen oktober. Nederland heeft in 2019 5,7 miljoen EUR bijgedragen aan humanitaire
hulp in Irak. Nederland steunt Irak sinds 2016 ook in het bieden van perspectief aan
vluchtelingen en ontheemden, met 16 miljoen EUR in 2020, waarbij specifiek aandacht
wordt besteed aan toegang tot bescherming, onderwijs en werk.
Vraag 14
Bent u bereid in Irak zowel de Koerdische als de Irakese overheid aan te spreken,
om de rechten van alle burgers te waarborgen en initiatieven op het gebied van verzoening
en opbouw te ondersteunen?
Antwoord 14
Nederland spreekt de Iraakse en Iraaks Koerdische autoriteiten aan op het feit dat
alle groepen binnen de Iraakse samenleving zich veilig moeten voelen in Irak, inclusief
minderheden, en dat er aandacht besteed moet worden aan het herwinnen van vertrouwen
tussen de verschillende groepen in de samenleving. Deze boodschap heeft het kabinet
onder andere herhaald bij het bezoek van de Iraakse Minister van Buitenlandse Zaken
aan Nederland in oktober 2019.
Vraag 15
Welke mogelijkheden ziet u in Irak tot hulp, specifiek aan christenen, naar voorbeeld
van het hulpprogramma specifiek voor jezidi’s waar Nederland aan bijdraagt?
Antwoord 15
Het kabinet zet zich in om hulp te bieden aan diegenen die het meest kwetsbaar zijn.
Humanitaire principes zijn hierbij leidend. Daar waar dit geldt voor (individuele)
christenen, worden die via de bestaande hulpprogramma’s bereikt. De jezidi’s blijven
een extreem kwetsbare groep binnen Irak, waardoor enkele specifieke projecten noodzakelijk
zijn.
Vraag 16
Deelt u de opvatting dat in de wederopbouw van landen de zogenoemde «Local Faith Actors»
(LFA’s) een belangrijke rol spelen? Bent u bereid de mogelijkheden te onderzoeken
om Nederlandse hulpprogramma’s open te stellen voor LFA’s?
Antwoord 16
Het kabinet deelt deze opvatting. Religieuze organisaties zijn een belangrijk onderdeel
van het maatschappelijk middenveld. Nederlandse fondsen gericht op het versterken
van het maatschappelijk middenveld staan al open voor lokale maatschappelijke organisaties.
Een lokale faith-based of religieuze organisatie kan, indien voldaan wordt aan de criteria, steun ontvangen
uit deze fondsen. Een voorbeeld is het Accountability Fonds, een fonds dat via de Nederlandse ambassades ingezet wordt, gericht op het
versterken van lokale maatschappelijke organisaties. Hieruit zijn al organisaties
gesteund die werken aan vrijheid van religie en levensovertuiging en het bevorderen
van interreligieuze dialoog. Ook in de vervolgfase van het Accountability Fonds, zoals aangegeven in de Kamerbrief van 20 juni 2019 (Kamerstuk 34 952, nr. 66), kunnen organisaties die opkomen voor rechten van religieuze minderheden bij ambassades
voorstellen indienen.
Vraag 17, 18
Waar en hoe biedt de Ranglijst Christenvervolging aanknopingspunten voor het mensenrechtenbeleid
van Nederland en voor het werk van de Speciaal Gezant voor Religie en Levensovertuiging?
Kunt u, in het licht van de in de Ranglijst Christenvervolging geschetste verontrustende
ontwikkelingen en trends, aangeven op welke wijze u zich gaat inzetten tegen christenvervolging?
Antwoord 17, 18
Nederland blijft zich zowel bilateraal als via de diverse multilaterale fora inzetten
voor de vrijheid van religie en levensovertuiging en heeft deze inzet geïntensiveerd,
zoals schriftelijk aan uw Kamer medegedeeld op 29 oktober 2018 (Kamerstuk 32 735, nr. 227) en in de Mensenrechtenrapportage 2018 (Kamerstuk 32 735, nr. 245). Ook de Nederlandse speciaal gezant voor religie en levensovertuiging besteedt aandacht
aan de verontrustende trend van toenemende vervolgingen van christenen en andere groepen
vervolgd om redenen van religie of levensovertuiging. Deze ranglijst en soortgelijke
rapporten bieden daarvoor input voor gesprekken en bezoeken van de speciaal gezant.
Daarnaast neemt Nederland deel aan de International Religious Freedom Alliance, die op 5 februari jl. is gelanceerd in Washington, DC. De alliantie bestaat uit
een groep van landen, die zich inzet om de vrijheid van religie en levensovertuiging
wereldwijd te bevorderen.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
S.A. Blok, minister van Buitenlandse Zaken
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.