Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hijink over gemeenten die nauwelijks zicht hebben op de besteding van zorggeld

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 4 februari
2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 1272.

Vraag 1

Wilt u reageren op de berichtgeving dat zorgondernemers sinds de decentralisaties
in 2015 hoge winsten konden behalen door het gebrek aan toezicht op de besteding van
zorggeld door gemeenten?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3

Vindt u het acceptabel dat gemeenten vorig jaar € 37,9 miljoen aan zorgorganisaties
hebben uitgegeven die een opmerkelijke hoge winst hebben gehaald? Kunt u uw antwoord
toelichten?

Wat is uw analyse over de besteding van zorggeld door gemeenten en de hoge winsten
van zorgondernemers? Vindt u dat voorafgaand aan de decentralisaties hier voldoende
over is nagedacht?

Antwoord 2, 3

Ik heb eerder aangegeven excessieve winsten maatschappelijk onacceptabel te vinden.
Hiertoe neem ik samen met de Minister voor Medische Zorg en Sport en de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, maatregelen die onder meer gericht zijn op de toetreding door zorgaanbieders en de
integriteit van hun bedrijfsvoering, zoals ook beschreven in de brieven van 9 juli
jl.2, 17 oktober jl.3 en de brief van 25 november jl.4. Hiermee willen wij ervoor zorgen dat zorggeld effectief, doelmatig en rechtmatig
wordt besteed. De maatregelen die in deze brieven worden genoemd, ook op het gebied
van winst, moeten dergelijke uitwassen in de toekomst voorkomen.

Zoals aangegeven in de eerdergenoemde brief van 9 juli jl. onderzoeken we of de maatregelen
waar relevant en mogelijk niet alleen gelden voor de verzekerde zorg (Zvw en Wlz),
maar ook voor het sociaal domein (Jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning 2015
(Wmo 2015)) van toepassing kunnen zijn. Daarbij wordt rekening gehouden met de bestaande
rollen en verantwoordelijkheden binnen het decentrale stelsel.

Het is belangrijk dat gemeenten en aanbieders transparant zijn over de besteding van
zorggeld, waarbij het de taak van de gemeenteraad is om het college van burgemeester
en wethouders te controleren. Ten tijde van de totstandkoming en de behandeling van
de Wmo 2015 is uitgebreid stilgestaan bij het instrumentarium van gemeenten om kwalitatief
goede ondersteuning aan inwoners te realiseren. Ik ben van mening dat gemeenten een
omvattend instrumentarium hebben met betrekking tot contractering, rechtmatigheid,
uitvoering en het onafhankelijk toezicht. Daar waar nodig versterk ik dit instrumentarium
met oog voor de afgesproken verantwoordelijkheidsverdeling tussen Rijk en gemeente.

Vraag 4

Kunt u een overzicht geven van de mogelijkheden die gemeenten hebben om zorgorganisaties
met hoge winsten aan te pakken? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 4

Gemeenten zijn in het kader van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor het formuleren van
kwaliteitscriteria en het contracteren van aanbieders die doelmatige en veilige ondersteuning
kunnen bieden. Derhalve kunnen gemeenten ook zelf aan de voorkant specifieke voorwaarden
stellen waar zorgaanbieders aan dienen te voldoen. Bij de contractering van een aanbieder
en de levering van ondersteuning is het aan de gemeente om te beoordelen of deze voldoet
aan de lokaal vastgestelde kwaliteitseisen en of de ondersteuning doelmatig en veilig
geboden wordt. Dit vraagt van gemeenten goed opdrachtgeverschap in de vorm van contractbeheer
of contractmanagement inclusief een beoordeling van de rechtmatigheid en doelmatigheid
van de uitgaven, ook gedurende de looptijd van het contract. Mocht uit verantwoording
en na zorgvuldig onderzoek blijken dat er sprake is van onverklaarbare hoge winst(en),
kan een gemeente optreden. Een onverklaarbare hoge winst, kan bijvoorbeeld een reden
zijn het contract met de desbetreffende aanbieder te beëindigen. Ik stimuleer en ondersteun
gemeenten bij het optreden tegen onrechtmatige zorg via het Programma rechtmatige
zorg en bij het contracteren via het Programma inkoop en aanbesteden sociaal domein.

Vraag 5

Bent u bereid om het winstverbod over de hele zorgsector uit te breiden nu alweer
blijkt dat zorgcowboys flink financieel profiteren over de rug van zorgbehoevende
mensen en personeel? Zo neen, waarom niet?

Antwoord 5

Zoals hierboven omschreven in de beantwoording op vraag 2 en 3 vind ik excessieve
winsten maatschappelijk onacceptabel en ga ik maatregelen nemen om deze tegen te gaan.
Als in de hierboven genoemde eerder verzonden brieven aangegeven, willen wij de mogelijkheid
opnemen om randvoorwaarden te verbinden aan winstuitkering in de extramurale zorg.
De aard van de voorwaarden en het tijdstip van inwerkingtreding kunnen variëren per
categorie van zorgaanbieders en worden gekoppeld aan het zich voordoen van bepaalde
risico’s en excessen in een sector en de noodzaak die tegen te gaan.