Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Beckerman over het bericht dat bezwaar maken tegen windmolenparken zinloos is

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 11 november
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 288.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onderzoek van Hart van Nederland, waaruit blijkt dat
het «zo goed als nutteloos» is om bezwaar te maken tegen de komst van een windmolenpark?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte dat een gehele buurt met direct omwonenden van een windmolen
op de grens van Den Haag en Leidschendam niet wist van de komst van een windmolen
tot daadwerkelijk tot plaatsing werd overgegaan?2

Antwoord 2

De windmolen op de grens van Den Haag en Leidschendam, geplaatst in december 2016,
is een project binnen de gemeentegrens van Den Haag, waar de gemeente Den Haag het
bevoegd gezag is voor het wijzigen van het bestemmingsplan en het verlenen van de
omgevingsvergunning. Bij het realiseren van zo’n project is het bevoegd gezag, samen
met de projectontwikkelaar, verantwoordelijk voor het betrekken van belanghebbenden,
waaronder de omwonenden. Ik heb van de gemeenten Den Haag en Leidschendam-Voorburg
begrepen dat aan de wettelijke voorschriften voor communicatie is voldaan, maar dat
een actief communicatietraject richting omwonenden wegens tegengestelde belangen niet
is gelukt en dat de partijen dit achteraf sterk betreuren.

Vraag 3 en 5

Deelt u de mening dat omwonenden van een te plaatsen windmolen in een vroeg stadium
actief geïnformeerd dienen te worden? Op welke wijze worden omwonenden nu actief geïnformeerd?
Waar ligt de verantwoordelijkheid tot informeren en betrekken van omwonenden?

Op welke wijze gaat u ervoor zorgen dat direct omwonenden van een te plaatsen windmolen
in een vroeg stadium proactief worden geïnformeerd (dus niet via een klein berichtje
in een lokale krant of informatie op een website), inclusief over de mogelijkheden
tot bezwaar?

Antwoord 3 en 5

Ik deel de mening dat het belangrijk is om omwonenden in een vroeg stadium actief
te betrekken bij plannen voor het realiseren van windmolenprojecten en andere energieprojecten.
In mijn brief aan uw Kamer van 1 februari 2016 heb ik een brede visie op omgevingsmanagement
gegeven (Kamerstuk 31 239, nr. 211), waarbij het zo vroeg mogelijk betrekken van de omgeving een belangrijk uitgangspunt
is. In deze brief heb ik ook aangegeven dat alle betrokken partijen een gezamenlijke
verantwoordelijkheid hebben bij omgevingsmanagement.

In het klimaatakkoord wordt participatie gezien als een cruciaal onderdeel om de energietransitie
te laten slagen. Met betrekking tot participatie bij windparken zijn zowel de afspraken
over de Regionale Energiestrategieën (RES-en) als de afspraken over participatie bij
duurzame energieprojecten van belang. Voor een uitgebreidere toelichting hierop verwijs
ik naar mijn beantwoording van de vragen die op 19 april 2019 zijn gesteld door de
leden Beckerman (SP), Moorlag (PvdA) en Agnes Mulder (CDA) (Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2018–2019, nr. 2707).

Inspraakmogelijkheden en rechtsbescherming zijn geborgd in wet- en regelgeving. Voor
omwonenden zijn er verschillende momenten waarop inspraak mogelijk is en de inspraakreacties
worden bij de besluitvorming betrokken. Dit betekent niet dat altijd aan alle bezwaren
van omwonenden tegemoet gekomen kan worden, maar wel dat van alle in zienswijzen genoemde
onderwerpen zorgvuldig gemotiveerd wordt waarom bepaalde keuzes gemaakt worden.

De Omgevingswet, die naar verwachting in 2021 in werking treedt, formaliseert deze
reeds gebruikte processen. Door het verankeren van participatie in het projectbesluit
borgt de Omgevingswet participatie van burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties
en bestuurders van overheden bij het plaatsen van nieuwe windmolens vanaf de start.
Participatie is maatwerk. Daarom schrijft de nieuwe Omgevingswet, net als nu al het
geval is, niet voor hoe participatie moet plaatsvinden. Hoe belanghebbenden proactief
benaderd moeten worden, zal dus per project verschillen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat met de Crisis- en herstelwet in de hand door projectontwikkelaars
compleet over mensen heen gewalst kan worden en hiermee het recht op inspraak tot
dode letter is verworden? Wat gaat u hieraan doen?

Antwoord 4

De Crisis- en herstelwet heeft ten doel om procedures voor infrastructurele projecten
te stroomlijnen en daardoor te versnellen. De Crisis- en herstelwet verandert niets
aan de inspraakmogelijkheden van belanghebbenden. Net als voor de inwerkingtreding
van de Crisis- en herstelwet, kunnen omwonenden alle mogelijke bezwaren aanvoeren
in hun zienswijze of bezwaarschrift.

Vraag 6 en 9

Hoe oordeelt u over het feit dat juist hetgeen waar bewoners last van hebben, zoals
geluidsoverlast en slagschaduw, geen grond tot bezwaar vormen? Is het in het belang
van het creëren van draagvlak niet onontbeerlijk dat deze bezwaren serieus worden
genomen?

Bent u bereid criteria zoals slagschaduw en geluidsoverlast (waaronder ook laagfrequent
geluid, zoals al gebeurt in Denemarken) als wettelijke grond voor bezwaar aan bestaande
procedures toe te voegen, alsook de mogelijkheid om bij lagere overheden een bezwaarprocedure
op inhoudelijke gronden te starten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6 en 9

Er zijn wettelijke normen voor de maximale hoeveelheid geluid en slagschaduw die toegestaan
is voor windmolens. Deze normen worden door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
vastgesteld en zijn opgenomen in het Activiteitenbesluit milieubeheer en na inwerkingtreding
van de Omgevingswet in het Besluit Kwaliteit Leefomgeving. Bij de totstandkoming van
windmolenprojecten wordt getoetst of aan deze normen kan worden voldaan.

De suggestie in het artikel dat beroep bij de Raad van State alleen kan slagen als
er een procesfout is gemaakt, is onjuist. De Raad van State toetst altijd aan de hand
van de aangevoerde beroepsgronden of het inpassingsplan in overeenstemming is met
het recht, bijvoorbeeld of wettelijke normen niet worden overschreden. Wanneer een
bezwaar wordt ingediend over geluid of slagschaduw, zal er door de rechter worden
getoetst of de norm wordt overschreden. Indien dit gebeurt, kan de rechter een plan
vernietigen. Bovendien kan de Raad van State een beroep gegrond verklaren op basis
van kennelijke onredelijkheid.

Als aan de normen wordt voldaan, is objectieve overlast vermeden. Dit neemt niet weg
dat er subjectieve overlast kan worden ervaren. Hier ligt een belangrijke relatie
met de wijze waarop omwonenden invloed hebben kunnen uitoefenen op het besluitvormingsproces
over de komst van de windmolens. Indien mensen bij hebben kunnen dragen aan het besluitvormingsproces,
zal de acceptatie van windmolens over het algemeen groter zijn.

Er bestaat geen aparte regelgeving met betrekking tot uitsluitend laagfrequent geluid
in Nederland. De Nederlandse normen voor windturbinegeluid beslaan het hele geluidsspectrum,
dus ook laagfrequent geluid. Zowel de WHO als het RIVM sturen niet aan op een aparte
norm voor laagfrequent geluid. Bovendien biedt de huidige Nederlandse geluidsnorm
een vergelijkbare bescherming als de Deense norm.

Vraag 7

Hoe oordeelt u over het rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie, die geluid van
windmolens vorig jaar een «potentieel gezondheidsrisico» noemde?3

Antwoord 7

In het door u genoemde rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie worden adviezen
gegeven over richtlijnen voor geluid afkomstig van wegverkeer, railverkeer, vliegverkeer
en windmolens. Op dit moment loopt er in kader van de motie van lid Schonis (Kamerstuk
35 000 A, nr.60) van 29 november 2018 een onderzoek van het RIVM om in kaart te brengen hoe het WHO-rapport
zich verhoudt tot de huidige (inter)nationale wet- en regelgeving en wat de mogelijkheden
zijn om het WHO-rapport te gebruiken ter versterking van het (inter)nationaal beleid
en de mogelijke gevolgen daarvan voor de Nederlandse situatie. Het rapport wordt in
december 2019 verwacht en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat zal
uw Kamer hierover informeren.

Voor windmolens zijn sinds 2011 de geluidsnormen opgenomen in het Activiteitenbesluit
milieubeheer. Deze normen zijn in vergelijking met andere geluidsbronnen relatief
streng.

Vraag 8

Op welke wijze zijn participatie, (financiële) betrokkenheid en compensatiemogelijkheden
voor omwonenden van te plaatsen windmolens in ons omringende landen geregeld? Kunt
u hiervan een overzicht geven?

Antwoord 8

Er is grote variatie in de wijze waarop (financiële) participatie en compensatie van
omwonenden van windmolens in ons omringende landen is geregeld. Dit houdt in dat in
sommige landen er sprake is van de verplichting tot het aanbieden van financiële participatie
(mede-eigendom), tot afdracht aan een omgevingsfonds, of tot compensatie van waardeverlies
van woningen binnen bepaalde voorwaarden.

In het kader van het streven naar 50 procent lokaal eigendom uit het klimaatakkoord,
zal ook de situatie in andere landen over participatie, financiële betrokkenheid en
compensatie van omwonenden van windmolens in kaart worden gebracht. Ik verwacht uw
Kamer hierover voor de zomer van 2020 te kunnen informeren.