Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Alkaya over toezicht op crowdfundingplatforms zoals Dream or Donate

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) en antwoord van Staatssecretaris Keijzer
(Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 8 november 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2019–2020, nr. 227

Vraag 1

Herinnert u zich de antwoorden op mijn eerdere vragen over het crowdfundingplatform
Dream or Donate?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Vindt u nu, nadat Dream or Donate onbereikbaar werd en een nog onbekend bedrag aan
donaties verdwenen lijkt te zijn, nog steeds dat er voldoende toezicht is geweest
op dit platform? Had u dit niet kunnen voorkomen door beter toezicht te houden?2

Antwoord 2

Het kabinet vindt het erg vervelend voor donateurs en initiatiefnemers dat zij in
onzekerheid hebben verkeerd over wat er met hun donaties was gebeurd, nadat de website
offline ging. Positief is dat een aantal gedupeerden begin en eind september alsnog
is uitbetaald. Verder is het in dergelijke situaties aan de politie en het Openbaar
Ministerie om onderzoek te doen en te bepalen of er sprake is van een strafbaar feit
(bijv. fraude of oplichting).3

Zoals aangegeven in de beantwoording op de vragen van het lid Alkaya van 5 februari
2019, vindt het kabinet dat het toezicht afdoende is geregeld.4 Crowdfunding door middel van doneren of het ondersteunen van een project tegen een
(niet-financiële) tegenprestatie (sponsoring of «reward based») valt, voor zover de
initiatiefnemer een consument is, onder het toezicht van de Autoriteit Consument en
Markt. In geval van mogelijke fraude of oplichting is de strafrechtketen aan zet.

Vraag 3

Aan welke eisen moeten crowdfundingplatforms op het gebied van commercie, dat wil
zeggen zogenaamde loan based en/of equity based crowdfunding, voldoen waar andere
platforms zoals Dream or Donate nog steeds niet aan hoeven te voldoen?

Antwoord 3

Bij crowdfunding door uitgifte van effecten, zoals aandelen of obligaties en crowdfunding
door het uitschrijven van een onderhandse lening, maakt de geldgever aanspraak op
een financiële tegenprestatie in de vorm van aflossing, rente of dividend. In deze
gevallen verricht het platform bemiddelende werkzaamheden ten aanzien van het verwerven
van financiële instrumenten (effecten en obligaties) en het aantrekken van opvorderbaar
geld van het publiek (onderhandse leningen). Het toezicht van de AFM vloeit voort
uit de aard van deze activiteiten. Die aard – namelijk investeren met als doel het
behalen van rendement met behulp van een bemiddelend platform – verschilt fundamenteel
van de aard van crowdfunding door middel van donatie. Bij deze laatste vorm doet de
geldgever moedwillig afstand van zijn of haar geld met het oogmerk een bepaald doel
te ondersteunen.

Crowdfunding door middel van donatie is daarom vergelijkbaar met doneren aan meer
traditionele charitatieve instellingen, bijvoorbeeld via een collectebus. Op deze
activiteit is er eveneens geen toezicht van de AFM, noch is daar aanleiding voor.
Voor doneren aan charitatieve instellingen geldt voor het kabinet zelfregulering als
uitgangspunt. De sector heeft hier ook initiatief genomen (zie het antwoord op vraag
4 hieronder) en verkent momenteel wat nodig is voor deze specifieke vorm van doneren.

Vraag 4

Deelt u de mening dat burgers erop moeten kunnen rekenen dat ook donaties via crowdfunding
op een degelijke manier behandeld worden, en dus dat hierop toegezien moet worden
zoals dat bij crowdfunding gericht op commercie wél gebeurt?

Antwoord 4

Ja, het kabinet deelt de mening van uw Kamer dat burgers erop moeten kunnen rekenen
dat donaties via crowdfunding op een degelijke manier behandeld worden. Evenals bij
donaties aan meer traditionele charitatieve instellingen is het in eerste instantie
de verantwoordelijkheid van de sector zelf om deze zekerheid aan consumenten te bieden.
Een manier waarop de platformen dat kunnen doen, is door te garanderen dat financieringsstromen
van donaties buiten de platformen om verlopen (bijvoorbeeld via een Stichting Derdengelden).
Aansluiten bij de erkenningsregeling van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF),
die het Ministerie van Justitie en Veiligheid middels een structurele jaarlijkse bijdrage
ondersteunt vanuit zijn coördinerende rol inzake filantropie, is op basis van de criteria
en de aard van crowdfunding echter niet goed mogelijk. Betrokken bedrijven, Nederland
Filantropieland (NLFL) en het CBF verkennen momenteel wat nodig is, zodat het publiek
ook gerust kan geven via crowdfundingplatformen.5 Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan een gedragscode. Het kabinet vindt dit een
positieve ontwikkeling en acht, mede in het licht van deze ontwikkeling, aanvullende
overheidsmaatregelen niet nodig.

Vraag 5

Bent u bereid om websites als Dream or Donate vergunningsplichtig te maken en toezicht
door de Autoriteit Financiële Markten te laten plaatsvinden op alle crowdfundingplatforms,
ongeacht of deze platforms een tussenpersoon zijn bij het aangaan van leningen of
het doen van donaties? Zo niet, bent u bereid te onderzoeken hoe beter toezicht op
crowdfundingplatforms dan wel georganiseerd kan worden?

Antwoord 5

Zoals uit het antwoord op vraag 3 reeds naar voren komt, verschillen crowdfunding
door middel van donatie enerzijds en crowdfunding in onderhandse leningen en effecten
anderzijds fundamenteel van elkaar. Hierdoor acht het kabinet het niet passend of
wenselijk om crowdfunding door middel van donatie onder het toezicht van de AFM te
brengen. Voor het tweede deel van uw vraag wordt verwezen naar de beantwoording op
vraag 4.

Vraag 6

Welke mogelijkheden hebben slachtoffers van Dream or Donate op dit moment naast een
civielrechtelijke procedure tegen de eigenaar?

Antwoord 6

Het is aan de politie en het Openbaar Ministerie om onderzoek te doen en vast te stellen
of er sprake is van een strafbaar feit. De politie heeft gebruikers van het platform
opgeroepen om aangifte te doen wanneer zij vermoeden dat ze mogelijk zijn opgelicht.
Daarnaast staat gebruikers – zoals gebruikelijk in dit soort contractuele relaties
– de civielrechtelijke weg open, bijvoorbeeld met het oog op het verkrijgen van schadevergoeding
vanwege wanprestatie.