Nota n.a.v. het (nader/tweede nader/enz.) verslag : Nota naar aanleiding van het verslag

Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

Ontvangen 22 oktober 2019

Inhoudsopgave

blz.

I.

ALGEMEEN

1

Inleiding

1

1.

Hoofdlijnen van het wetsvoorstel

1

2.

Budgettaire aspecten

6

3.

Gevolgen voor bedrijfsleven en burger

8

4.

Uitvoeringskosten Belastingdienst

8

5.

Uitvoeringstoets

9

6.

Overig

10

I. ALGEMEEN

Inleiding

Het kabinet heeft met interesse kennisgenomen van de vragen en opmerkingen van de
leden van de fracties van de VVD, het CDA, D66, GroenLinks, de SP, de PvdA en de ChristenUnie.

Hierna wordt bij de beantwoording van de vragen zo veel mogelijk de volgorde van het
verslag aangehouden, met dien verstande dat gelijkluidende of in elkaars verlengde
liggende vragen tezamen zijn beantwoord.

De leden van de fracties van de VVD en het CDA vragen om te reageren op de commentaren
van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en het Register Belastingadviseurs
(RB). Deze reactie vindt zo veel mogelijk plaats waar dat onderwerp in deze nota aan
bod komt.

1. Hoofdlijnen van het wetsvoorstel

Uit de vraagstelling van de leden van de fracties van de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie
blijkt dat er onduidelijkheid bestaat over de stand van zaken met betrekking tot de
totstandkoming van de Subsidieregeling STAP-budget1 als vervangende regeling voor de fiscale aftrek van scholingsuitgaven. De Minister
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft, mede namens de Minister van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap (OCW) een concept van de Subsidieregeling STAP-budget op 20 september
2019 naar uw Kamer gestuurd.2 In de aanbiedingsbrief van de conceptregeling is toegelicht waarom de uitvoeringstoets
van de regeling door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) nog ontbreekt
en is door de Minister van SZW toegezegd dat deze in ieder geval voor de behandeling
van de begroting van het Ministerie van SZW naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.

De leden van de fractie van het CDA geven aan verbaasd te zijn dat dit wetsvoorstel
onderdeel uitmaakt van het Belastingplanpakket voor het jaar 2020 gegeven het feit
dat de fiscale regeling aftrek van scholingsuitgaven in 2020 nog wordt gecontinueerd.
Deze leden geven er de voorkeur aan de afschaffing van deze fiscale aftrekpost pas
te regelen als niet alleen de contouren van de nieuwe regeling bekend zijn, maar ook
de details en met name ook de uitvoering goed geregeld is. Bovendien is naar de mening
van deze leden het Belastingplan bedoeld voor wijzigingen die op 1 januari van het
volgende jaar in werking treden of voor wijzigingen die een langere voorbereidingstijd
kennen bij de Belastingdienst. Beide redenen zijn volgens de leden van de fractie
van het CDA voor onderhavig wetsvoorstel niet van toepassing. Ook de leden van de
fracties van de VVD en de ChristenUnie vragen naar de samenhang en afstemming tussen
het voorliggende wetsvoorstel, de inwerkingtreding bij koninklijk besluit (KB) en
(de implementatie van) het STAP-budget. Aan het besluit van het kabinet om het voorliggende
wetsvoorstel op te nemen in het Belastingplanpakket voor het jaar 2020 ligt een aantal
overwegingen ten grondslag. In de eerste plaats zij erop gewezen dat – anders dan
de gemaakte opmerkingen door de leden van de fractie van het CDA lijken te suggereren
– er geen sprake is van alleen contouren van de nieuwe regeling. De conceptregeling
STAP-budget die door de Minister van SZW op 20 september 2019 naar uw Kamer is gestuurd
is het product van een voortraject van zo’n twee jaar waarin met veel partijen (onder
andere sociale partners en vertegenwoordigers vanuit zowel het bekostigde als het
niet-bekostigde onderwijs) over deze regeling is gesproken en overlegd. En met uw
Kamer is ook al enkele malen gesproken over de regeling en de regeling is op het internet
geconsulteerd. De conceptregeling STAP-budget die nu in uw Kamer voorligt is dus geen
beschrijving van de contouren van die regeling, maar een uitgewerkte regeling waar
inmiddels breed draagvlak voor bestaat. De reden dat een uitvoeringstoets van de regeling
door het UWV op dit moment nog ontbreekt is dat het UWV, gezien de verwachte omvang
van de regeling (circa 250.000 toekenningen per jaar) en omwille van een zorgvuldige
beoordeling van de regeling, verzocht heeft om meer tijd om alle uitvoeringsaspecten
in beeld te brengen. Zoals hiervoor al is aangegeven zal de Minister van SZW deze
uitvoeringstoets in ieder geval voor de behandeling van de begroting van het Ministerie
van SZW naar uw Kamer sturen. Een reden om het voorliggende wetsvoorstel onderdeel
te maken van het Belastingplanpakket voor het jaar 2020 is ook, dat afschaffing van
de fiscale aftrek van scholingsuitgaven voorwaardelijk is aan de implementatie van
de Subsidieregeling STAP-budget. Indien de fiscale aftrek van scholingsuitgaven niet
wordt afgeschaft zijn voor het STAP-budget geen budgettaire middelen beschikbaar.
Om die reden is het gewenst dat, voordat het UWV begint met de (voorbereiding van
de) implementatie van het STAP-budget en daarvoor de investeringen doet, het parlement
heeft ingestemd met afschaffing van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven. Het wettelijk
regelen van afschaffing van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven per 1 januari
2020 en inwerkingtreding van deze maatregel door middel van een KB biedt ruimte om
zowel nu te starten met het implementatietraject voor invoering van het STAP-budget
als te voorkomen dat de nu voorliggende wet op een moment in werking treedt dat het
(nog) niet mogelijk is om de Subsidieregeling STAP-budget op een verantwoorde wijze
in te voeren. Ten slotte is een overweging voor het nu indienen van dit wetsvoorstel
geweest dat mensen hierdoor bij hun scholingskeuze rekening kunnen houden met de voorgenomen
wijzigingen in de tegemoetkomingen in de kosten van scholing vanuit de rijksoverheid.
Ook nu al zullen de meeste mensen die hun scholingsbeslissing bewust (mede) baseren
op de mogelijkheid van fiscale aftrek van scholingsuitgaven er van op de hoogte zijn,
dat sinds 2016 al het voornemen bestaat om de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
af te schaffen. Door de meeste belastingadviseurs wordt daar via het internet al melding
van gemaakt. In het door het Centraal Planbureau (CPB) in 2016 uitgevoerde evaluatieonderzoek
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven wordt bovendien geconcludeerd dat deze
regeling een hoge deadweightloss heeft, dat wil zeggen dat er slechts een beperkt
aantal mensen is voor wie de mogelijkheid van fiscale aftrek van invloed is op hun
scholingsbeslissing. Dat laatste is ook een van de redenen voor het voorstel om de
fiscale regeling aftrek van scholingsuitgaven af te schaffen en te vervangen door
het STAP-budget. Het nu wettelijk regelen van afschaffing van de fiscale aftrek van
scholingsuitgaven per 1 januari 2020 en inwerkingtreding van de wet per KB maakt het
mogelijk dat zowel de Belastingdienst (in het traject van de aangifte) als het UWV
(in het implementatietraject van het STAP-budget) meer expliciet en helder kunnen
communiceren over de (gevolgen van) afschaffing van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
en invoering van de vervangende Subsidieregeling STAP-budget.

De leden van de fractie van het CDA vragen wanneer de publieke voorlichting over de
procedures van het STAP-budget beginnen en waar een belastingplichtige die in 2019
met een meerjarige studie is begonnen of die bijvoorbeeld in september 2020 een studie
wil beginnen naartoe moet om een tegemoetkoming voor 2021 te regelen. De leden van
de fractie van D66 vragen hoe het kabinet de bekendheid met de nieuwe regeling en
communicatie hierover wil bevorderen, onder andere om ervoor te zorgen dat de doelgroep
ook echt van de nieuwe regeling gebruik gaat maken. Na het uitbrengen van de uitvoeringstoets
over het STAP-budget door het UWV zal de Minister van SZW de Tweede Kamer informeren
wanneer gestart wordt met de publieke voorlichting over de procedures van het STAP-budget
waarin ook de specifieke vragen van de leden van de fracties van het CDA en D66 over
de communicatie zullen worden geadresseerd.

De leden van de fractie van de VVD vragen de bevestiging dat er geen enkele beperking
is bij de fiscale aftrek van scholingsuitgaven in 2020 zolang de Subsidieregeling
STAP-budget nog niet van kracht is. Die vraag kan bevestigend worden beantwoord. Verder
vragen deze leden of de Subsidieregeling STAP-budget via een voorhang eerst nog kan
worden voorgelegd aan de Kamer. Zoals hiervoor reeds aangegeven ligt de conceptregeling
STAP-budget sinds 20 september 2019 bij uw Kamer voor. De vaste commissie van SZW
van uw Kamer heeft in de procedurevergadering van 1 oktober 2019 besloten om deze
regeling te agenderen voor een te zijner tijd te voeren algemeen overleg Arbeidsmarktbeleid.

De leden van de fractie van de VVD vragen welke stappen het kabinet zet om verdere
regelingen binnen de fiscaliteit te beperken die beter via een uitgavenregeling geregeld
kunnen worden. Bij voorstellen voor nieuwe fiscale regelingen dient het toetsingskader
fiscale regelingen, onderdeel van de Rijksbegrotingsvoorschriften, te worden doorlopen.
Hierin wordt expliciet de vraag gesteld waarom een fiscale regeling de voorkeur heeft
boven een uitgavenregeling. Ook in evaluaties van fiscale regelingen dient deze afweging
te worden gemaakt. Momenteel wordt in het kader van de Operatie Inzicht in Kwaliteit
gewerkt aan een doorlichting van de evaluaties van fiscale regelingen, waarbij onder
andere wordt gekeken in hoeverre evaluaties eraan bijdragen dat fiscale regelingen
die beter als uitgavenregeling geregeld kunnen worden, ook uiteindelijk omgezet zijn
of worden in uitgavenregelingen. Daarnaast wordt, zoals ik in mijn brief van 15 april
2019 heb aangegeven3, geïnventariseerd welke fiscale regelingen in aanmerking zouden kunnen komen voor
vereenvoudiging of omzetting in een regeling buiten de fiscaliteit.

De leden van de fractie van de VVD vragen hoeveel mensen in absolute zin gebruikmaken
van de fiscale regeling aftrek van scholingsuitgaven. In 2017 (de meest recente cijfers
die beschikbaar zijn) maakten 369.000 belastingplichtigen gebruik van deze regeling.
Indien degenen buiten beschouwing worden gelaten die in dat jaar enkel van de aftrek
gebruikmaakten in verband met het definitief niet omzetten van de prestatiebeurs in
een gift, bedraagt dit aantal 350.000.

De leden van de fractie van GroenLinks vragen waarop het kabinet de verwachting baseert
dat de vervangende Subsidieregeling STAP-budget wél de mensen met een kwetsbare positie
op de arbeidsmarkt gaat bereiken. Voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt,
vaak zijn dat mensen met een laag opleidingsniveau en een laag inkomen, biedt de Subsidieregeling
STAP-budget een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van de fiscale aftrek van
scholingsuitgaven. De Subsidieregeling STAP-budget kent in de eerste plaats niet het
probleem dat bij de fiscale aftrek kan voorkomen dat een te laag inkomen wordt genoten
om de aftrek van scholingsuitgaven te kunnen verzilveren. Verder geldt voor de fiscaal
in aftrek te brengen scholingsuitgaven een drempel van € 250 en daarboven bedraagt
de tegemoetkoming in de scholingsuitgaven het percentage waartegen de gedane scholingsuitgaven
in aftrek kunnen worden gebracht op het inkomen. Bij de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
is er derhalve altijd sprake van een eigen bijdrage in de scholingskosten van meer
dan 50%. De Subsidieregeling STAP-budget heeft geen drempel en tot een maximum van
€ 1.000 wordt het volledige bedrag van een kwalificerende opleiding vergoed. Een ander
belangrijk voordeel van het STAP-budget in vergelijking met de fiscale aftrek van
scholingsuitgaven is dat de kosten van een opleiding niet voorgefinancierd hoeven
te worden. Het STAP-budget kan eenvoudig digitaal worden aangevraagd en wordt na goedkeuring
van de aanvraag rechtstreeks uitbetaald aan de opleider. Daarnaast is het voornemen
om aan mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, ondersteunend aan het
gebruik van de Subsidieregeling STAP-budget, de mogelijkheid te bieden van een adviesgesprek.
De verwachting is dat zo’n adviesgesprek kan bijdragen aan het wegnemen van drempels
voor groepen die weinig bijscholen, weinig scholingsmogelijkheden hebben of het meeste
baat hebben bij scholing.

De leden van de fractie van de SP vragen wat de oorzaak is van het door het CPB in
het evaluatieonderzoek van 2016 vastgestelde dominante gebruik van de fiscale aftrek
van scholingsuitgaven door hoogopgeleiden en of deze dominantie wordt uitgedrukt in
aantallen gebruikers of in de hoogte van de genoten aftrek en of in dit laatste geval
correlatie bestaat met de groeiende inkomensverschillen tussen hoger- en lageropgeleiden.
In de vorenstaande reactie op vragen van de fractie van GroenLinks wordt een aantal
mogelijke oorzaken genoemd waarom door mensen met een lage opleiding en een daarmee
vaak ook samenhangend laag inkomen in verhouding met hogeropgeleiden weinig gebruik
wordt gemaakt van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven. Het relatief grotere gebruik
van de fiscale aftrek door hoogopgeleiden betreft met name het aantal gebruikers,
zo blijkt uit tabel 3.2 van het evaluatieonderzoek. Het CPB gaat niet in op mogelijke
verklaringen hiervoor. Daarnaast blijkt uit aangiftecijfers dat de gemiddelde aftrek
in de eerste drie schijven dicht bij elkaar ligt, maar dat de gemiddelde aftrek in
de vierde schijf substantieel hoger is. De vormgeving en uitvoering van het STAP-budget
is erop gericht om ook mensen met een lage opleiding en een laag inkomen te stimuleren
om voor behoud en versterking van hun arbeidsmarktpositie zich regelmatig bij-, om-
of na te scholen. Betere scholing van laagopgeleiden draagt op zich bij aan het op
termijn verkleinen van de inkomensverschillen tussen hoger- en lageropgeleiden, al
zal het partiële effect van deze maatregel lastig te meten zijn.

De leden van de fractie van de SP vragen of de middelen die nu op de begroting van
het Ministerie van OCW structureel zijn opgenomen voor vervanging van de fiscale aftrek
van scholingsuitgaven door een subsidieregeling nog steeds gebruikt kunnen worden
door studenten. In reactie hierop zij opgemerkt dat sinds de invoering van het studievoorschot
iedereen met recht op studiefinanciering, waaronder begrepen het recht op een studievoorschot,
is uitgezonderd van fiscale aftrek van scholingsuitgaven. De vervangende Subsidieregeling
STAP-budget waarvoor op de begroting van het Ministerie van OCW de middelen zijn gereserveerd
is bedoeld om iedereen met een band met de Nederlandse arbeidsmarkt in staat te stellen
om scholing in te zetten voor de eigen ontwikkeling en duurzame inzetbaarheid.

De leden van de fractie van de VVD geven aan enigszins zorgen te hebben over het ontbreken
van een overgangsrecht voor scholingsuitgaven die worden gedaan in belastingjaren
na de afschaffing van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven. Deze leden vragen wat
de budgettaire gevolgen zijn voor het instellen van een overgangsrecht, zodat ook
mensen die in 2016 of later meerjarige scholingsuitgaven zijn aangegaan en niet op
de hoogte waren van plannen van het kabinet niet voor onvoorziene kosten en lasten
komen te staan. Ook het RB plaatst in zijn reactie op het wetsvoorstel kanttekeningen
bij het overgangsrecht en pleit ervoor om toch een overgangsregeling op te nemen voor
meerjarige opleidingen die zijn aangevangen vóór de inwerkingtreding van de onderhavige
wet, dan wel vóór 15 juli 2019. De leden van de fractie van GroenLinks vragen nader
te onderbouwen hoeveel mensen geraakt gaan worden door de keuze om geen overgangsrecht
toe te passen voor scholingsuitgaven die gedaan worden in belastingjaren na afschaffing
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven (ondanks het feit dat voor deze uitgaven
wellicht eerder verplichtingen zijn aangegaan) en hoeveel geld het zou kosten als
voor deze groep wél overgangsrecht gehanteerd zou worden. In de memorie van toelichting
is de keuze voor het wel en niet opnemen van overgangsrecht beargumenteerd. In 2016
is bij uw Kamer al een wetsvoorstel ingediend voor afschaffing van de fiscale aftrek
van scholingsuitgaven en sinds die tijd is dus in principe bekend dat het voornemen
voor afschaffing bestaat. Verder zal indien het voorliggende wetsvoorstel door de
Tweede en Eerste Kamer wordt aanvaard, de mogelijkheid van fiscale aftrek van scholingsuitgaven
niet abrupt per 1 januari aanstaande eindigen maar in ieder geval nog volgend jaar
mogelijk zijn. De vraag van de leden van de fracties van de VVD en GroenLinks wat
de kosten zouden zijn van overgangsrecht voor mensen die voor afschaffing van de fiscale
aftrek verplichtingen zijn aangegaan voor meerjarige scholingsuitgaven valt niet te
beantwoorden. De Belastingdienst beschikt niet over gegevens welk aandeel van de in
een belastingjaar in aftrek gebrachte scholingsuitgaven meerjarig zijn en ook niet
hoeveel jaar opleidingen die meerjarig zijn nog doorlopen. Maar afgezien van de vraag
wat de budgettaire kosten daarvan zouden zijn is veel belangrijker dat het creëren
van overgangsrecht voor meerjarige scholingsuitgaven zeer lastig uitvoerbaar zal zijn.
In de eerste plaats de vraag hoe je dit overgangsrecht zou moeten en kunnen afbakenen.
Voor welke meerjarige opleidingen en met welke doorlooptijd van die opleidingen geldt
het overgangsrecht. En als die vraag al beantwoord kan worden de vervolgvraag hoe
de Belastingdienst kan/moet vaststellen en controleren dat een belastingplichtige
die na afschaffing van de regeling nog scholingsuitgaven fiscaal in aftrek brengt
dat ook rechtmatig doet. Ook dat is een reden geweest waarom ervoor is gekozen om
dit overgangsrecht niet in het onderhavige wetsvoorstel op te nemen. Iedereen die
nu met een meerjarige opleiding bezig is of daar dit jaar of volgend jaar mee gaat
beginnen kan in ieder geval over dit jaar (2019) en volgend jaar (2020) de scholingsuitgaven
die daarvoor kwalificeren tot een maximum van € 15.000 per jaar nog fiscaal in aftrek
brengen. De leden van de fractie van de VVD vragen een toelichting waarom in de memorie
van toelichting gesproken wordt over «mogelijk» in aanmerking komen voor het STAP-budget.
Het woordje «mogelijk» is gebruikt omdat het afhankelijk is van de feitelijke situatie
of aan de voorwaarden voor een tegemoetkoming uit het STAP-budget wordt voldaan.

De leden van de fractie van het CDA zijn blij dat het overgangsrecht voor belastingplichtigen
waarbij de prestatiebeurs definitief niet wordt omgezet in een gift in stand blijft.
Deze leden vragen hoe andere nabetalingen van scholingskosten in een later jaar dan
dat het onderwijs heeft plaatsgevonden fiscaal moeten worden behandeld. Voor de aftrek
van scholingsuitgaven geldt dat scholingsuitgaven voor aftrek in aanmerking kunnen
komen in het jaar waarin ze betaald worden. Voor nabetalingen van scholingskosten
betekent dit dat deze voor aftrek in aanmerking kunnen komen in het jaar van de (na)betaling.
Indien de fiscale aftrek van scholingsuitgaven, zoals voorgesteld, zonder overgangsrecht
voor toekomstige scholingsuitgaven wordt afgeschaft komen de vanaf het moment van
afschaffing betaalde scholingsuitgaven niet meer voor aftrek in aanmerking. Nabetalingen
die worden gedaan na afschaffing van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven komen
derhalve ook niet meer voor aftrek in aanmerking. Wellicht ten overvloede wordt hierbij
opgemerkt dat het bij de situatie waarvoor de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
in stand blijft – de situatie dat een prestatiebeurs definitief niet wordt omgezet
in een gift – niet gaat om nabetalingen van scholingskosten. Het gaat in die situatie
om scholingsuitgaven die eerder (vóór juli 2015) zijn gedaan, maar waarvoor destijds
geen recht op aftrek bestond, omdat recht bestond op een prestatiebeurs en ervan werd
uitgegaan dat die prestatiebeurs zou worden omgezet in een gift. De scholingsuitgaven
zijn op dat moment nog geen zogenoemde drukkende uitgaven. Indien na afloop van de
diplomatermijn blijkt dat de prestatiebeurs niet wordt omgezet in een gift bestaat
op grond van de wet alsnog recht op aftrek van die eerder (vóór juli 2015) gemaakte
scholingsuitgaven. Voor die gevallen voorziet de wet zoals gezegd reeds in overgangsrecht
op grond waarvan – op basis van de door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) aan de
Belastingdienst gerenseigneerde gegevens – een (forfaitair) bedrag aan scholingsuitgaven
fiscaal in aftrek kan worden gebracht.

2. Budgettaire aspecten

De leden van de fracties van de VVD en het CDA vragen een nadere toelichting op de
raming van het budgettaire beslag van de fiscale aftrek vaan scholingsuitgaven.

In de raming van het budgettaire beslag van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
is uitgegaan van een endogene jaarlijkse stijging van het gebruik van de fiscale aftrek
van scholingsuitgaven van 3%. De leden van de fractie van de VVD vragen waarop dit
percentage is gebaseerd. Het percentage van 3% is gebaseerd op een gemiddelde langjarige
groei vanaf 2006. De toepassing van dit groeipercentage verklaart waarom het geraamde
budgettaire beslag van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven na 2017 oploopt. De
in de memorie van toelichting opgenomen raming van het budgettaire beslag van de fiscale
aftrek van scholingsuitgaven voor 2020 en 2021 van € 213 miljoen, respectievelijk
€ 217 miljoen, is exclusief het budgettaire beslag van de aftrek van scholingsuitgaven
door (ex) studenten van wie de prestatiebeurs definitief niet wordt omgezet in een
gift. De raming van het budgettaire beslag (belastingderving) van het overgangsrecht
voor (ex) studenten waarvan de prestatiebeurs definitief niet wordt omgezet in een
gift bedraagt € 25 miljoen. Omdat het hier gaat om continuering van een bestaande
regeling is de met dit overgangsrecht gemoeide derving aan belastingen endogeen en
hoeft hiervoor niet te worden gecompenseerd, dit in reactie op de vraag hierover van
de leden van de fractie van het CDA. Het in de memorie van toelichting vermelde bedrag
van het budgettaire beslag van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven in 2021 betreft
louter het technisch doortrekken van de raming indien deze fiscale regeling in 2021
ongewijzigd zou worden gecontinueerd, dit in reactie op de vraag van de leden van
de fractie van het CDA waarom er € 217 miljoen nodig zou zijn in 2021 als in dat jaar
de Subsidieregeling STAP-budget in werking treedt. In het inkomstenkader is de afschaffing
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven met ingang van 2021 verwerkt (geen budgettaire
derving meer als gevolg van deze fiscale aftrekpost) waartegenover op de begroting
van het Ministerie van OCW vanaf 2021 een bedrag is gereserveerd van structureel € 218
miljoen voor de Subsidieregeling STAP-budget (bedrag wordt bij invoering van de regeling
overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van SZW). De leden van de fractie
van de VVD vragen, zo wordt deze vraag in ieder geval geïnterpreteerd, wat de gevolgen
zijn van de voor de fiscale aftrek van scholingsuitgaven geraamde endogene jaarlijkse
groei van 3% voor het op de begroting van het Ministerie van OCW nu opgenomen bedrag
van structureel € 218 miljoen voor de vervangende regeling. Deze leden veronderstellen
dat dit bedrag in 2022 door dit groeipercentage zal worden overschreden en hoe dat
wordt opgevangen. In reactie hierop zij opgemerkt dat de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
en de Subsidieregeling STAP-budget geen vergelijkbare regelingen zijn. Een belangrijk
verschil is onder meer dat de fiscale regeling in budgettair opzicht een openeinderegeling
is en de Subsidieregeling STAP-budget zoals deze nu is uitgewerkt een subsidieplafond
kent dat gebaseerd wordt op het voor de regeling beschikbare budget. Daarbij zij aangetekend
dat uitgavenposten op de rijksbegroting in beginsel jaarlijks worden geïndexeerd via
het mechanisme van de loon- en prijsbijstelling. Om de doeltreffendheid, het bereik
van alle doelgroepen en de uitvoeringspraktijk nauwgezet te kunnen volgen heeft de
Minister van SZW al toegezegd dat het STAP-budget uitgebreid zal worden gemonitord
en geëvalueerd. De resultaten uit de monitoring van het STAP-budget kunnen ook aanleiding
geven tot tussentijdse aanpassing van de regeling, bijvoorbeeld indien blijkt dat
de beoogde arbeidsmarkteffecten uitblijven.4

De leden van de fractie van het CDA vragen naar de doorwerking van de afschaffing
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven naar de toeslagen en naar een eventuele
verschuiving van scholingsuitgaven naar de resultaats- of winstsfeer. In de raming
van de opbrengst van afschaffing van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven is geen
rekening gehouden met de doorwerking naar de toeslagen. Op basis van het inkomenssimulatiemodel
van het CPB wordt de doorwerking naar de toeslagen geraamd op € 21 miljoen (€ 8 miljoen
minder zorgtoeslag, € 8 miljoen minder huurtoeslag, € 5 miljoen minder overige toeslagen).
Het is overigens goed om met betrekking tot deze doorwerking naar de toeslagen op
te merken dat dit geen effect is waar huishoudens structureel mee worden geconfronteerd.
De meeste individuele huishouden zullen in de regel incidenteel, eens in de zo veel
jaar wanneer een opleiding wordt gevolgd waarvoor scholingsuitgaven in aftrek gebracht
(kunnen) worden, in dat specifieke jaar te maken (kunnen) krijgen met een hoger bedrag
aan toeslag(en). De grootte van dat effect voor individuele huishoudens is onder meer
afhankelijk van de omvang van de fiscale aftrek en de hoogte van het inkomen en waar
dat inkomen zit in het afbouwtraject van de verschillende toeslagen. Of, en zo ja
in welke mate, er een verschuiving van scholingsuitgaven zal plaatsvinden naar de
resultaats- of winstsfeer valt niet te zeggen. Op het moment van afschaffing treedt
de Subsidieregeling STAP-budget in werking en bestaat de mogelijkheid om daarvan gebruik
te maken. Daarnaast is verschuiving naar de resultaats- of winstsfeer waarschijnlijk
slechts beperkt mogelijk, omdat men ondernemer of resultaatgenieter moet zijn en bovendien
de scholingsuitgaven als aftrekbare kosten moeten kwalificeren.

De leden van de fractie van GroenLinks vragen of het klopt dat er bij de huidige fiscale
regeling geen maximumbedrag is en bij de toekomstige subsidie wel. Deze leden vragen
wat er gebeurt als meer mensen gebruik willen maken van de subsidie dan nu wordt geraamd
(€ 218 miljoen) en of in dat geval de subsidie (tijdelijk) wordt stopgezet of het
beschikbare bedrag wordt opgehoogd. De huidige fiscale aftrek voor scholingsuitgaven
kent een drempel van € 250 waarboven de uitgaven – onder voorwaarden – aftrekbaar
zijn tot een maximum van € 15.000 per jaar. Dit maximum geldt alleen niet in de zogenoemde
standaardstudieperiode. Dit is een periode van maximaal 5 jaar voor de leeftijd van
30 jaar waarin iemand zijn tijd grotendeels besteedt aan een opleiding met een zodanige
studielast dat geen volledige werkkring mogelijk is. Het STAP-budget kent een maximum
van € 1.000. Dit bedrag is lager dan het maximum van € 15.000 bij de fiscale aftrek
van scholingsuitgaven. Maar hierbij dient opgemerkt te worden dat over het belastingjaar
2017 in 82 procent van alle gevallen scholingskosten van minder dan € 2.500 worden
afgetrokken. De tegemoetkoming van € 1.000 vanuit het STAP-budget komt – uitgaande
van de IB-tarieven 2023 en de beperking van het aftrektarief in de hoogste schijf
in 2023, die in dat jaar het structurele niveau bereikt – overeen met een aftrek van
ongeveer € 2.700.5

Verder gaat het bij de Subsidieregeling STAP-budget om een gebudgetteerde regeling
met een subsidieplafond. Dit betekent dat als het voor deze regeling beschikbare budget
in enig jaar wordt volgemaakt geen tegemoetkoming hieruit meer wordt verstrekt. Het
beschikbare budget wordt per jaar over meerdere tijdvakken beschikbaar gesteld.

3. Gevolgen voor bedrijfsleven en burger

De leden van de fractie van het CDA vragen welke administratieve lastenverzwaring
er staat tegenover de administratieve lastenverlichting van € 750.000 die afschaffing
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven voor burgers oplevert wanneer diezelfde
burger in plaats van het opvoeren van een aftrekpost straks een STAP-budget wil aanvragen.
Uitgaande van 250.000 aanvragen per jaar (op basis van een gemiddelde subsidie van
€ 800) becijfert het Ministerie van SZW de administratieve last voor de jaarlijkse
aanvragen van het STAP-budget op € 625.000.

4. Uitvoeringskosten Belastingdienst

De leden van de fractie van de VVD vragen een toelichting waarom het bedrag dat de
Belastingdienst bespaart op de uitvoeringskosten de komende jaren alleen maar toeneemt.
In de uitvoeringstoets is opgenomen dat het wetsvoorstel € 1,9 miljoen incidentele
kosten met zich mee brengt, maar een structurele besparing oplevert van € 700.000
(€ 90.000 bij dienstverlening en € 610.000 bij handhaving en toezicht). De incidentele
kosten die moeten worden gemaakt komen voort uit het verwijderen van de aftrek voor
scholingsuitgaven – rekening houdend met het overgangsrecht – uit de voorlopige en
de definitieve aanslag en de werkzaamheden bij dienstverlenging en toezicht die de
overgangsperiode na afschaffing van de regeling voor scholingsaftrek met zich mee
brengen. De structurele besparing ontstaat doordat met het afschaffen van de aftrek
voor scholingsuitgaven een regeling vervalt die alleen met handmatig toezicht controleerbaar
is. Dit vergroot de handhaafbaarheid van de inkomstenbelasting en is een vereenvoudiging
voor de Belastingdienst.

De leden van de fractie van het CDA lezen dat de afschaffing van de fiscale aftrek
van scholingsuitgaven een vereenvoudiging is voor de Belastingdienst, maar dat de
Belastingdienst er in de uitvoeringstoets ook terecht op wijst dat deze wetswijziging
kan leiden tot extra (jaarlijkse) terugbetalingen van toeslagen. Deze leden vragen
of erover is nagedacht om deze gevolgen te beperken via communicatie. Door de Belastingdienst
is daar inderdaad al over nagedacht. De communicatie rond deze aanpassing wordt gecombineerd
met de reeds geplande communicatie over de afbouw van het aftrekpercentage voor grondslagverminderende
aftrekposten en – waar mogelijk – de communicatie over de voorlopige aanslag, het
Belastingplan en de jaarovergang. Afhankelijk van de uitkomsten van onderzoek is mogelijk
een extra communicatiemoment nodig gedurende de zomer (als veel nieuwe opleidingen
starten). Ook tijdens de aangiftecampagne wordt aandacht besteed aan het afschaffen
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven. Ook zullen de scripts voor de Belastingtelefoon
worden aangepast. Het is voor de Belastingdienst onmogelijk om over elke door te voeren
wijziging individueel te communiceren.

De leden van de fractie van GroenLinks vragen in hoeverre de bespaarde uitvoeringskosten
bij de Belastingdienst gaan neerslaan op de begroting en wat dit betekent voor de
handhaving van en het toezicht op de nieuwe subsidieregeling. De in de eindsituatie
te realiseren structurele besparing op de uitvoeringskosten bij de Belastingdienst
blijft binnen de begroting van de Belastingdienst beschikbaar. De kosten voor uitvoering
van de Subsidieregeling STAP-budget zullen gefinancierd worden uit het voor deze subsidieregeling
beschikbare bedrag van structureel € 218 miljoen. Wat de kosten voor de uitvoering
van deze regeling zijn moet duidelijk worden uit de nog uit te brengen uitvoeringstoets
door het UWV.

5. Uitvoeringstoets

De leden van de fractie van GroenLinks vragen in hoeverre de huidige systeemwijziging
(van fiscaal naar subsidie) daadwerkelijk de lagere inkomens helpt als zij dit gaan
merken in de hoeveelheid toeslag die ze ontvangen. In hoeverre de vervanging van de
fiscale aftrek voor scholingsuitgaven door het STAP-budget financieel voordelig is
voor iemand met een laag inkomen die ook recht heeft op toeslagen is niet in zijn
algemeenheid aan te geven. Dit is onder meer afhankelijk van de vraag of iemand met
een laag inkomen gebruikmaakt van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven en, indien
hiervan gebruik wordt gemaakt, in hoeverre door het wegvallen van deze aftrek het
recht op toeslagen vermindert. Voor het kabinet is het belangrijk dat iedereen in
Nederland de kans krijgt om meer regie te nemen over investeringen in de eigen ontwikkeling.
De huidige fiscale aftrek van scholingsuitgaven wordt naar verhouding minder gebruikt
door lagere inkomens. Reden hiervan kan zijn dat bij de huidige fiscale aftrek van
scholingsuitgaven de scholing eerst zelf gefinancierd moet worden en dat alleen een
gedeeltelijke teruggave kan worden verkregen via de aangifte inkomstenbelasting. Voor
lagere inkomens kan ook nog sprake zijn van een verzilveringsprobleem. Met de vervanging
van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven in een subsidieregeling wil het kabinet
deze mogelijke belemmeringen voor lagere inkomens om deel te nemen aan scholing wegnemen.
Bij het STAP-budget is geen sprake van voorfinanciering en – als de kosten voor de
scholing onder het maximumbedrag blijven – ook niet van een eigen bijdrage. Het kabinet
wil hiermee een positieve stimulans geven aan de deelname van lagere inkomens aan
scholing.

6. Overig

De leden van de fractie van het CDA vragen of het kabinet bereid is na te denken over
een fiscale oplossing voor individuele leerrekeningen, zodat de leerrekening zonder
risico’s kan worden meegenomen naar de nieuwe werkgever of bij de werknemer kan blijven
in tijden van werkeloosheid.

De vraag van deze leden gaat over leerrekeningen die worden aangeboden door werkgevers.
Dit betreft niet de als vervangende regeling voor de fiscale aftrek van scholingsuitgaven
voorgestelde Subsidieregeling STAP-budget, aangezien het daarbij gaat om een door
de overheid gefinancierde regeling. De fiscale behandeling van door werkgevers aangeboden
leerrekeningen staat dan ook los van het voorliggende wetsvoorstel. Over deze fiscale
behandeling en de door partijen gevoelde onzekerheid daarover zijn al meerdere brieven
door de Minister van SZW naar uw Kamer gestuurd. Er is in dit kader ook een werkgroep
ingesteld, waarin de Ministeries van SZW en Financiën en de Belastingdienst met enkele
sectoren en uitvoerders werken aan verbeterpunten binnen de huidige fiscale wetgeving
met als doel de onzekerheid te verminderen. In de laatste brief hierover van 3 juni
20196 is aangegeven dat de «werkgroep zich de komende periode onder meer gaat richten op
andere mogelijkheden ter verduidelijking van de fiscale behandeling van private leerrekeningen,
zoals de meeneembaarheid van het individuele budget naar een andere werkgever (portabiliteit)
en de inzet van het individuele budget bij werkloosheid.» Het door de leden van de
fractie van het CDA gesignaleerde punt komt derhalve in dat traject aan de orde.

De Staatssecretaris van Financiën,
M. Snel