Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van den Berg over het bericht 'Huisartsenposten zien toename agressie door patiënten'

Antwoord van Minister Bruins (Medische Zorg), mede namens de Minister van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 14 oktober 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2018–2019, nr. 3565.

Vraag 1

Kent u het bericht «Huisartsenposten zien toename agressie door patiënten»?1 Wat vindt u hiervan?

Antwoord 1

Ja. Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak vindt het kabinet niet
acceptabel. Ook zorgverleners in huisartsenposten zijn werknemers met een publieke
taak.

Vraag 2

Hoeveel aangiftes betreffende agressie bij huisartsenposten of tegen huisartsen zijn
er bij de politie gedaan in 2018 en 2019?

Antwoord 2

Dit wordt niet specifiek bijgehouden. De politie houdt alleen cijfers bij van het
totaal aantal aangiften van agressie en geweld tegen de verschillende soorten functionarissen
met een publieke taak. Aangiften over agressie bij huisartsenposten of tegen huisartsen
maken daar onderdeel van uit en worden niet apart geregistreerd. Uit navraag bij de
Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en InEen blijkt dat ook zij geen zicht hebben
op het aantal aangiften bij huisartsenposten.

Vraag 3

Is er een landelijke protocol of zijn er afspraken gemaakt met de Landelijke Huisartsen
Vereniging (LHV) over hoe om te gaan met agressie tegen hulpverleners, huisartsenposten
en huisartsen overdag?

Antwoord 3

De Stichting Sociaal Fonds Huisartsenzorg (SSFH) heeft op haar website materialen
gepubliceerd waar huisartsenposten gebruik van kunnen maken, waaronder het Stappenplan
Agressie en geweld op het werk2 en de Handreiking Aangifte doen bij de politie3. Dit gaat onder meer over het voorkomen van agressie incidenten, wat te doen bij
agressie en wat te doen na een agressie-incident. Voor alle huisartsenposten in Nederland
is de Handreiking Agressie op de post via InEen beschikbaar gesteld. Tot slot biedt
de LHV Academie aan huisartsenpraktijken op aanvraag de training «Geen agressie in
mijn praktijk» aan. Oefensituaties en teamsamenwerking zijn een belangrijk onderdeel
van deze training.

Vraag 4

Bent u bereid om in samenwerking met de politie te stimuleren dat zoveel mogelijk
aangifte wordt gedaan?

Antwoord 4

Medewerkers van huisartsenposten vallen onder de doelgroep van de Eenduidige Landelijke
Afspraken (ELA) die de politie en het Openbaar Ministerie hebben gemaakt over de afhandeling
van aangiften van agressie en geweld tegen functionarissen met een publieke taak.
Een van de afspraken is dat aangiften van agressie en geweld tegen functionarissen
met een publieke taak direct opvolging krijgen. In de Handreiking Aangifte doen bij
de politie4 benadrukt de SSFH het belang dat aangifte gedaan wordt.

Vraag 5

Weet u of momenteel al sancties worden ingesteld tegen mensen die zich agressief gedragen
bij huisartsenposten?

Antwoord 5

Specifiek voor huisartsenposten is dit niet bekend. Huisartsenposten zijn zelf bevoegd
om maatregelen te nemen, zoals ontzegging van toegang tot het pand. In het algemeen
geldt dat agressie en geweld strafbare gedragingen zijn en derhalve strafbaar gesteld
in het Wetboek van Strafrecht. Daarnaast geldt dat bij agressie en geweld tegen mensen
met een publieke taak, waar werknemers van een huisartsenpost toe behoren, conform
de ELA wordt gehandeld door de politie en het Openbaar Ministerie. Dit houdt onder
andere in dat aangiften met prioriteit worden opgepakt, de schade zoveel mogelijk
wordt verhaald op daders en het Openbaar Ministerie conform de OM Richtlijn voor geweld
tegen personen met een publieke taak een hogere straf vordert.

Vraag 6

Bent u van mening dat op agressief gedrag richting hulpverleners bij huisartsenposten
een sanctie moet staan? Waarom wel, of waarom niet?

Antwoord 6

Ja, ik vind het onacceptabel dat zorgverleners worden bedreigd tijdens hun werk. Zoals
aangegeven bij antwoord 5 geldt een strafrechtelijke zwaardere aanpak van daders conform
de ELA. Daarnaast kunnen huisartsenposten zelf bestuurlijke maatregelen nemen. Tevens
is het belangrijk dat een slachtoffer goed opgevangen wordt door de werkgever en dat
de dader een passende en duidelijke reactie krijgt op zijn grensoverschrijdend gedrag.

Vraag 7

Bent u bereid te onderzoeken – in overleg met de LHV – welke sancties mogelijk zijn
tegen mensen die zich agressief gedragen op huisartsenposten? Waarom wel, of waarom
niet?

Over de mogelijkheden om te acteren naar aanleiding van agressief gedrag is reeds
veel informatie beschikbaar.

Antwoord 7

Mijn ambtgenoot van JenV en ik nemen de problematiek rondom de agressie tegen huisartsen
serieus. Door aangifte te doen wordt een duidelijk signaal afgegeven: onacceptabel
gedrag wordt niet getolereerd. Daders kunnen bijvoorbeeld door de huisartsenpost toegang
tot het pand worden ontzegd.

Dit lijkt op gespannen voet te staan met de plicht om medische zorg te verlenen, maar
het is onder bepaalde omstandigheden mogelijk. De KNMG heeft hiervoor richtlijnen
ontwikkeld die beschreven staan in de «Handreiking Beleid waarschuwing en toegangsontzegging».5

In de Handreiking Agressie op de post (zie ook antwoord 3) staat voor huisartsenposten
beschreven welke reactiemogelijkheden er zijn. Deze lopen uiteen van het staken van
dienstverlening (nadat er geen sprake meer is van een spoedsituatie) tot in een extreme
situatie burgerarrest.

Verder is van 2012 tot 2017 door de ministeries van VWS, SZW en JenV en sociale partners
in de zorg6 met het actieplan Veilig Werken in de Zorg ingezet op het creëren van een veiliger
werkklimaat in de zorg. In het actieplan zijn diverse maatregelen en verbeterpunten
voor organisaties geformuleerd. Door de betrokken sociale partners en andere partijen
als LHV, KNMG en de Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten (NvdA) is begin
dit jaar vastgesteld dat er al veel aanpakken en instrumenten beschikbaar zijn in
zorgorganisaties op het gebied van agressie(preventie). Voor het einde van 2019 zullen
deze partijen met elkaar, en in overleg met ons, bepalen waar nog concrete behoeften
liggen en welke gezamenlijke vervolgacties nodig zijn.

Vraag 8

Bent u ermee bekend hoe de situatie in de ons omringende landen is en hoe deze huisartsenposten
met agressie omgaan?

Antwoord 8

In 2010 is door onderzoeksbureau Research voor Beleid een verkennend, vergelijkend
onderzoek7 gedaan naar de aard, omvang en aanpak van geweld in vier Europese landen: Nederland,
Duitsland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. Dit rapport gaat niet specifiek in op
de huisartsenposten, maar beschrijft wel de situatie in de zorgsector. De experts
in alle onderzochte landen zien agressie en geweld tegen medewerkers in de zorgsector
als een probleem. Uit het onderzoek blijkt dat de vier onderzochte landen verschillende
keuzes maken voor de invulling van het stelsel van gezond en veilig werken (het arbostelsel)
en het beleid tegen agressie en geweld. In Nederland en Zweden spelen sociale partners
een cruciale rol bij het beleid tegen agressie en geweld. In Duitsland lijken individuele
zorginstellingen en verzekeraars de belangrijkste actoren. Anders dan in de andere
landen is er in het Verenigd Koninkrijk één landelijk orgaan belast met het ontwikkelen
en controleren van veiligheidsbeleid in zorginstellingen. Alle zorginstellingen in
het Verenigd Koninkrijk zijn verplicht een veiligheidsmanager in dienst te hebben.