Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Leijten over mogelijke belangenverstrengeling door de overstap van de directeur van de Europese Bankenautoriteit (EBA) naar een financiële lobbyclub

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 7 oktober 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Top EU regulator Farkas to head banking lobbying
group AFME»1? Erkent u dat bestuurders en hooggeplaatste functionarissen bij een financiële toezichthouder,
zoals de Europese Bankenautoriteit (EBA), vrij moeten zijn van belangenverstrengeling?
Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 1

Ja, ik heb kennisgenomen van dat artikel. Het staat voorop dat voor elke overheidsinstelling
integriteit de norm is; belangenverstrengeling is uit den boze, en ook de schijn van
belangenverstrengeling dient te worden vermeden. Voor (financiële) toezichthouders
is dit onlosmakelijk verbonden met het principe van onafhankelijk toezicht. Ik heb
eerder aangegeven dat het goed is om in gesprek te zijn met stakeholders, mits dit
op gepaste afstand gebeurt.2 Hierdoor weet de EBA bijvoorbeeld wat er leeft onder haar stakeholders en wordt haar
werk meer zichtbaar. Uiteraard is van belang dat de EBA zich in de uitvoering van
haar taken niet door het contact met stakeholders laat beïnvloeden. Om (de schijn
van) belangenverstrengeling tegen te gaan voert de EBA een actief integriteitsbeleid3 en is zij transparant over het contact met stakeholders4.

Vraag 2, 3 en 4

Wat vindt u ervan dat de directeur van de EBA overstapt naar de Association for Financial
Markets in Europe (AFME), die voor haar leden, zoals Blackrock, Goldman Sachs, ABN
Amro, HSBC en vele andere financiële instellingen, beleggers en banken, lobbyt voor
een Europese Bankenunie en Kapitaalmarktunie? Kunt u uw antwoord toelichten?5 6

Erkent u dat het voor de lobbyorganisatie AFME en haar leden een uitgelezen kans is
om informatie te krijgen over hoe er toezicht wordt gehouden op de financiële instellingen?
Zo neen, waarom niet?

Op welke wijze is gegarandeerd dat (gevoelige) beleidsinformatie die de oud-directeur
van de toezichthouder heeft niet bij de financiële instellingen terechtkomt? Kunt
u uw antwoord toelichten?

Antwoord 2, 3 en 4

Ik hecht eraan dat er regels zijn om ethisch gedrag en integriteit te waarborgen.
Voor personeel bij de EBA, met inbegrip van de uitvoerend directeur, gelden dezelfde
regels als voor EU-ambtenaren.7 Dat betekent in de eerste plaats dat zij gebonden zijn aan het beroepsgeheim waarvan
nadrukkelijk is bepaald dat dit ook na beëindiging van het dienstverband blijft gelden.

Daarnaast geldt er een afkoelingsperiode van twee jaar waarin zij na hun vertrek,
voordat zij een nieuwe functie aanvaarden, hun voormalige werkgever moeten informeren,
die kan besluiten om de voorgenomen werkzaamheden te verbieden of om aan de uitoefening
ervan voorwaarden te stellen.8

Bij de aankondiging van zijn vertrek heeft de EBA naar buiten gebracht dat de heer
Farkas gedurende twee jaar na zijn vertrek zich niet mag bezighouden met lobbywerk
bij de EBA of uit hoofde van zijn nieuwe functie contact mag hebben met personeel
van de EBA.9 Bovendien mag hij gedurende anderhalf jaar na zijn vertrek de leden van de AFME niet
adviseren of anderszins bijdragen aan de activiteiten van die organisatie als het
gaat om onderwerpen die verband houden met zijn werk bij de EBA. In aanvulling hierop
is Farkas» takenpakket bij de EBA aangepast: hij heeft niet langer bemoeienis met
de kerntaken van de EBA maar uitsluitend nog met operationele aangelegenheden, en
in de laatste drie maanden voor zijn vertrek op 31 januari 2020 wordt hij van zijn
taken ontheven.

Vraag 5, 6 en 7

Deelt u de opvatting dat het de spuigaten uitloopt met hooggeplaatste functionarissen
en politici die een (lucratieve) overstap maken naar de financiële sector? Zo neen,
waarom niet?10

Hoe gaat u voorkomen dat straks allerlei oud-eurocommissarissen overstappen naar de
financiële sector? Kunt u uw antwoord toelichten?11

Bent u bereid actief te pleiten voor een zogenaamde afkoelperiode voor EU-ambtenaren
en commissarissen zodat ze niet met recente kennis bij de financiële sector aan de
slag kunnen? Zo neen, waarom niet?

Antwoord 5, 6 en 7

Op 1 februari 2018 is een nieuwe gedragscode voor eurocommissarissen in werking getreden.
Deze gedragscode zorgt voor duidelijkere regels, hogere ethische normen en meer transparantie.
Zo is de afkoelingsperiode voor voormalige commissarissen verlengd en wordt de commissie
bij de toepassing van de gedragscode bijgestaan door een nieuw en daadkrachtiger onafhankelijk
ethisch comité. De aanscherping volgde op een aantal incidenten rondom voormalige
leden van de commissie-Barroso II die voor ophef zorgden. De komende periode, na het
vertrek van de commissie-Juncker, zal een test worden voor de robuustheid van de nieuwe
gedragscode.

Op basis van deze nieuwe gedragscode geldt voor voormalige commissarissen een afkoelingsperiode
van twee jaar (drie jaar voor de voormalige Commissievoorzitter). Gedurende deze periode
moeten zij beroepsactiviteiten die zij voornemens zijn te vervullen, melden bij de
Commissie. Als het gaat om een functie die verband houdt met hun voormalige beleidsterrein,
kan de Commissie haar goedkeuring pas verlenen na raadpleging van het ethisch comité.
Deze besluiten en de adviezen van het comité worden openbaar gemaakt. Daarnaast gelden
er beperkingen voor bepaalde activiteiten, zoals lobbyen bij leden of personeel van
de Commissie voor onderwerpen die tot hun portefeuille behoorden. Deze regels zijn
vergelijkbaar met het Nederlandse kabinetsbeleid inzake afkoelingsperiodes en lobby
van bewindspersonen.12

In bovenstaande antwoorden schreef ik al wat de afkoelingsperiode voor voormalige
EU-ambtenaren behelst.

Vraag 8

Waarom is ABN Amro – dat grotendeels in handen is van de Nederlandse overheid – lid
van de AFME? Welke strategische redenen liggen hieraan ten grondslag?

Antwoord 8

ABN AMRO heeft bij mij aangegeven dat dergelijke lidmaatschappen, net zoals bijvoorbeeld
het lidmaatschap van de Nederlandse Vereniging van Banken, voor haar van belang zijn
om informatie en kennis uit te wisselen en tevens dienen om, voor zover juridisch
mogelijk en toegestaan, gezamenlijke standpunten te formuleren.

Vraag 9

Wat kost een lidmaatschap van de AFME per jaar?

Antwoord 9

De website van AFME vermeldt dat de kosten van een lidmaatschap tenminste 5.000 Britse
pond bedragen.13 Additionele kosten zijn afhankelijk van de specifieke diensten die een financiële
instelling afneemt en de omvang van de instelling. Ik heb daar geen inzicht in.

Vraag 10

Hoe vaak heeft de AFME voor haar leden lobbyactiviteiten bij de Europese Commissie
en de Eurogroep? Bent u bereid dit uit te zoeken?

Antwoord 10

Op de website www.integritywatch.eu van Transparency International, die een overzicht geeft van het transparantieregister
van de Commissie, blijkt dat AFME sinds december 2014 veertig maal commissarissen
of leden van de kabinetten van de commissarissen heeft bezocht. Contacten rondom de
Eurogroep zijn mij niet bekend.

Vraag 11

Heeft u, uw ministerie of de Franse Minister van Financiën over de vorming van de
taskforce Kapitaalmarktunie contact gehad met AFME?14

Antwoord 11

In mijn brief van 16 mei jl. heb ik uw Kamer geïnformeerd over het initiatief dat
ik samen met mijn Duitse en Franse collega’s heb genomen voor een werkgroep die aanbevelingen
zal doen voor de toekomst van de kapitaalmarktunie.15 Naar aanleiding van deze aankondiging hebben verschillende partijen contact opgenomen
met mijn departement, waaronder AFME. Aan deze partijen is desgewenst de achtergrond
van het initiatief geschetst. Daarbij is aangegeven dat partijen hun eventuele input
kunnen meegeven aan de werkgroep.

In mijn brief van 11 juni jl. schreef ik uw Kamer dat ik mevrouw Corien Wortmann-Kool,
bestuursvoorzitter van Pensioenfonds ABP, bereid had gevonden om deel te nemen aan
deze werkgroep. Van Franse zijde neemt de heer Fabrice Demarigny, voorzitter van het
bestuur van het European Capital Markets Institute en partner bij Mazars Scrl, deel
aan de werkgroep.16 Ik ben er niet mee bekend of de Franse Minister van Financiën over de vorming van
de werkgroep contact heeft gehad met AFME.

De werkgroep heeft met verschillende stakeholders gesproken en biedt de mogelijkheid
om bijdragen te leveren via de website van de werkgroep https://nextcmu.eu/ waarop een openbaar consultatiedocument is gepubliceerd.17

Vraag 12

Wie neemt er vanuit De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten
(AFM) en/of het ministerie deel aan de komende bijeenkomst van 11, 12, 13 september
2019, te Helsinki, van lobbyclub Eurofi?18

Antwoord 12

Op de Eurofi-bijeenkomst in Helsinki was een aantal vertegenwoordigers van DNB, de
AFM en het Ministerie van Financiën aanwezig. Eurofi houdt op haar website bij wie
er spreken en wie deelnemen aan panels. Het overzicht van de bijeenkomst van 11, 12
en 13 september jl. is via deze link te raadplegen: http://www.eurofi.net/wp-content/uploads/2019/09/EUROFI-FI-HELSINKI-Att….

Vraag 13

Valt het u ook op dat de leden van de AFME veelal ook lid zijn van Eurofi? Hoeveel
lobbyclubs heeft de financiële sector om de Brusselse besluitvorming te beïnvloeden?19

Antwoord 13

De leden van AFME zijn instellingen die actief zijn op de kapitaalmarkten, de leden
van Eurofi zijn instellingen die actief zijn in de financiële dienstverlening.

Dat er overlap bestaat tussen het ledenbestand van AFME en Eurofi is een logisch gevolg.
Op het ministerie wordt geen overzicht bijgehouden van organisaties die de belangen
van de financiële sector in Brussel behartigen.