Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ouwehand over uitspraken van de Minister inzake het vrijhandelsverdrag met de Mercosur-landen

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen
3 oktober 2019)

Vraag 1

Klopt het dat u op 8 juli in de Financial Times heeft gezegd dat in het vrijhandelsverdrag
van de Europese Unie (EU) met de landen van de Zuid-Amerikaanse Gemeenschappelijke
Markt (Mercosur) is opgenomen dat bedrijven in de Mercosur-landen zich aan onze productiestandaarden
moeten houden en dat dit strikt gemonitord zal worden?1 Zo nee, hoe zit het dan?

Antwoord 1

Ja, dat klopt. In het interview heb ik aangegeven dat de producten die uit Mercosur
de EU binnenkomen moeten voldoen aan de EU-standaarden op het gebied van plant- en
diergezondheid, voedselveiligheid en etikettering en dat de handhaving ervan gemonitord
zal worden. In de ondertussen door de Europese Commissie gepubliceerde geconsolideerde
teksten van het handelsdeel van het Associatieverdrag, in het hoofdstuk Sanitaire
en Phytosanitaire (SPS) maatregelen, bevestigen beide partijen hun rechten en plichten
onder de WTO-SPS overeenkomst (bepaling 4). Tevens zijn in dit hoofdstuk afspraken
opgenomen over pre-listing van bedrijven die mogen exporteren en is verificatie ter
plekke mogelijk (bepaling 15). Ook is in het hoofdstuk Handel en Duurzame Ontwikkeling
(bepaling 2) de afspraak opgenomen dat wederzijds de milieustandaarden niet verlaagd
mogen worden om handel te bevorderen. Daarnaast bevat deze geconsolideerde tekst het
EU-voorzorgsprincipe: bij imminente dreigingen voor milieu mogen de Europese Commissie
en de EU lidstaten eenzijdig ingrijpen ook als er (nog) geen sluitend wetenschappelijk
bewijs voorhanden is (hoofdstuk Handel en Duurzame Ontwikkeling, bepaling 10). Indien
goedgekeurd, gaat het EU-Mercosur Associatieakkoord met deze afspraken verder dan
de eerder door de EU gesloten associatieakkoorden.

De door de Europese Commissie gepubliceerde geconsolideerde teksten worden momenteel
juridisch «opgeschoond» en vertaald in de talen van de Europese Unie. De Europese
Commissie verwacht dat dit in de zomer van 2020 gereed zal zijn en verwacht de hieruit
resulterende formele tekst ter goedkeuring aan de Raad voor te leggen in november
2020.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat uit de op 12 juli volledig gepubliceerde tekst van het akkoord
blijkt dat onder andere op de terreinen dierenwelzijn, gentech en antibioticaresistentie
is afgesproken dat de twee handelsblokken alleen maar dialogen aangaan?

Antwoord 2

In het hoofdstuk Dialogen is voorzien in de oprichting van een sub-comité voor dialogen
m.b.t. dierenwelzijn, gentechnologie, antimicrobiële resistentie (AMR) en wetenschappelijke
zaken gerelateerd aan voedselveiligheid en dier- en plantgezondheid (bepalingen 1
en 2). Het sub-comité kan adhoc-werkgroepen instellen. De werkgroep dierenwelzijn
heeft als doel kennisdeling te bevorderen, best practices te delen, de onderzoekssamenwerking
te versterken, en de samenwerking in internationale fora te intensiveren met als doel
de verdere ontwikkeling van OIE-standaarden, inclusief dierenwelzijnspraktijken en
hun implementatie. Erkend wordt dat dieren «wezens met gevoel» zijn (bepaling 3).
Verder is afgesproken dat er intensiever zal worden samengewerkt op AMR en gentechologie
(bepalingen 5 resp. 4). Voor AMR zal een werkgroep worden opgericht. Voor gentechnologie
bestaat die mogelijkheid eveneens.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de teksten van het akkoord stellen dat onder andere op die gebieden
de verdragslanden hun volledige beleidsautonomie houden?

Antwoord 3

De soevereiniteit van beide verdragspartners over hun eigen interne regelgeving wordt
bevestigd in het Hoofdstuk Dialogen, bepaling 7.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat dit betekent dat de EU hierdoor niet in staat is om af te dwingen
dat de Mercosur-landen zich aan de Europese standaarden houden op deze terreinen?
Zo nee, kunt u de precieze bepalingen in het akkoord aanwijzen waaruit blijkt dat
de EU dit wel zou kunnen?

Antwoord 4

De EU kan de Mercosur-landen niet dwingen de EU-regelgeving of het equivalent daarvan
over te nemen. Voor toelating op de interne EU-markt geldt dat alle geïmporteerde
producten wel moeten voldoen aan de EU-standaarden op het gebied van plant- en diergezondheid,
voedselveiligheid, ook voor producten die afkomstig zijn uit Mercosur-landen. Om optimaal
gebruik te maken van EU-markttoegang kunnen de Mercosur-landen besluiten de interne
regelgeving en standaarden te richten op de EU-regelgeving en standaarden.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat op het gebied van de handel en duurzame ontwikkeling, waar ook
de bescherming van het Amazoneregenwoud onder valt, er geen afdwingbare afspraken
zijn gemaakt?

Antwoord 5

In het verdrag respecteren beide partijen met het «right to regulate» de mogelijkheid
hun eigen wet- en regelgeving vast te stellen.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat de EU derhalve geen middel heeft om bescherming van het regenwoud
af te dwingen? Zo nee, kunt u de precieze bepalingen in het akkoord aanwijzen waaruit
blijkt dat de EU dit wel zou kunnen?

Antwoord 6

In bepaling 5 van het hoofdstuk over Handel en Duurzame Ontwikkeling bevestigen de
EU en Mercosur hun verplichtingen onder multilaterale milieuakkoorden, zoals de Overeenkomst
van Parijs en het Verdrag inzake Biologische Diversiteit (CBD), effectief te implementeren
en waar mogelijk samen te werken binnen deze internationale fora. In bepaling 8 van
hetzelfde hoofdstuk zijn afspraken opgenomen over het belang van duurzaam bosbeheer,
over de handel in duurzame producten en over het bevorderen van de betrokkenheid van
inheemse bevolkingsgroepen hierbij, en over maatregelen om illegale houtkap en daaraan
gerelateerde handel tegen te gaan. Er bestaan echter geen afdwingbare, internationale
afspraken voor de bescherming van de Amazone of het voorkomen van illegale ontbossing
waar het EU-Mercosur-Associatieakkoord naar kan verwijzen.

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat er geen afdwingbare afspraken in het verdrag zijn opgenomen
die het gebruik van landbouwgif in de Mercosur-landen zodanig aan banden gaan leggen
dat die landen in ieder geval geen pesticiden zullen gebruiken die verboden zijn in
de EU? Zo nee, kunt u de precieze bepalingen in het akkoord aanwijzen waaruit blijkt
dat de EU zou kunnen afdwingen dat de Mercosur-landen dezelfde verboden op pesticiden
gaan hanteren bij de teelt van producten die ze naar de EU onder dit akkoord zullen
exporteren?

Antwoord 7

In de Mededeling van de EU van 23 juli jl. «Stepping up EU Action to Protect and Restore
the World’s Forests»2 worden opties genoemd hoe de EU haar marktmacht nog verder kan inzetten voor het
voorkomen van ontbossing3. Deze opties zullen de komende maanden verder worden uitgewerkt.

Vraag 8

Kunt u bevestigen dat EU-landen vanuit het voorzorgsbeginsel alleen maar handelsbeperkingen
kunnen opleggen wanneer het milieu binnen de eigen landsgrenzen in gevaar is, maar
niet op basis van de positie die lidstaten wellicht willen innemen dat zij geen vrije
markttoegang willen bieden aan producten die gepaard gaan met het in gevaar brengen
van het milieu in de Mercosur-landen?

Antwoord 8

Het nog goed te keuren EU-Mercosur Associatieakkoord bevestigt in het hoofdstuk over
Handel en Duurzame Ontwikkeling de verplichtingen voor beide partijen die zijn vastgelegd
in internationale verdragen. De geconsolideerde tekst voorziet in een sub-comité inzake
handel en duurzame ontwikkeling waarin partijen toezien op de implementatie van afspraken.
In het geval een partij zich niet houdt aan de afspraken, kan een geschillenbeslechtingsprocedure
gestart worden door het inroepen van een deskundigenpanel voor advies (hoofdstuk Handel
en Duurzame Ontwikkeling, bepalingen 16–18). Onafhankelijke milieuorganisaties, vakbonden
en bedrijfsorganisaties kunnen via nationale adviesgroepen aanbevelingen doen aan
dit sub-comité (Hoofdstuk Handel en Duurzame Ontwikkeling, bepalingen 14 t/m 17).

Vraag 9

Gezien het feit dat de geconsolideerde teksten beschikbaar zijn, wanneer gaat de regering
«de balans opmaken» van de brede voor- en nadelen van het handelsakkoord, inclusief
voor de land- en tuinbouwsector, en dit standpunt naar de Kamer sturen?

Antwoord 9

Dergelijke afspraken zijn inderdaad niet in het verdrag opgenomen. Het gebruik van
gewasbeschermingsmiddelen in de verdragslanden valt onder de soevereiniteit over de
eigen interne regelgeving die wederzijds wordt gerespecteerd.

Vraag 10

Herinnert u uw uitspraken in de Kamer van 4 juli jl., toen u zei dat de standpuntbepaling
van de regering pas zal plaatsvinden nadat de geconsolideerde teksten beschikbaar
zijn?

Antwoord 10

De hiervoor relevante regels staan niet in het nog goed te keuren EU-Mercosur Associatieakkoord,
maar in de Europese regels voor het vaststellen van maximumgehalten aan bestrijdingsmiddelenresiduen,
Verordening (EG) nr. 396/2005. Deze verordening garandeert dat alleen producten op
de Europese markt worden toegelaten (in de EU geproduceerd of ingevoerd) die voldoen
aan de vastgestelde Maximale Residu Limieten (MRL’s) en daarmee voldoende veilig zijn.
Gewasbeschermingsmiddelen die in de EU uit overwegingen van volksgezondheid zijn verboden,
mogen ook in producten uit derde landen niet aanwezig zijn. Als de middelen in de
EU uit andere dan volksgezondheidsoverwegingen zijn verboden, kan wel een MRL (invoertolerantie,
IT) worden aangevraagd. Deze IT wordt toegekend als uit een beoordeling van de European
Food Safety Authority (EFSA) blijkt dat die voldoende veilig is. De toetsing hiervan
is gelijk aan die van middelen die wel in de EU zijn toegelaten.

Vraag 11

Hoe vallen uw stellige uitspraken over wat in het Mercosur-vrijhandelsverdrag zou
zijn opgenomen en uw duidelijke positieve appreciatie van het akkoord in de Financial
Times op 8 juli te rijmen met wat u gezegd heeft in de Kamer, gelet op het feit dat
de geconsolideerde teksten pas op 12 juli beschikbaar kwamen?

Antwoord 11

Het voorzorgsprincipe wordt ingeroepen ter bescherming van het milieu in de EU. De
Europese Commissie en EU-lidstaten mogen beleidsmaatregelen nemen om het milieu te
beschermen, voor zover daar behoefte aan is. Alle maatregelen die invloed hebben op
de markttoegang van derde landen tot de EU moeten in lijn zijn met de WTO-regels en
de afspraken die gemaakt zijn in een bilateraal handelsakkoord.

Vraag 12

Kunt u deze vragen een voor een beantwoorden zonder te verwijzen naar eerdere antwoorden?

Antwoord 12

De door de Europese Commissie gepubliceerde geconsolideerde teksten zijn voorlopige
teksten. In deze teksten zijn de tariefcontingenten en het politieke deel van het
akkoord nog niet opgenomen. De gepubliceerde geconsolideerde teksten worden momenteel
juridisch «opgeschoond» en vertaald in de talen van de Europese Unie. De Europese
Commissie verwacht dat dit in de zomer van 2020 gereed zal zijn en verwacht de hieruit
resulterende formele tekst ter goedkeuring aan de Raad voor te leggen in november
2020. De Europese Commissie voert momenteel een Sustainability Impact Assessment uit
die naar verwachting eind dit jaar wordt gepubliceerd.

De regering zal de balans opmaken van de voor- en nadelen van het nog goed te keuren
EU-Mercosur Associatieakkoord als alle daartoe noodzakelijke stukken beschikbaar zijn.
De Kamer zal over het standpunt van het Kabinet worden geïnformeerd voordat de Raad
besluit over het akkoord.

Vraag 13

Herinnert u uw uitspraken in de Kamer van 4 juli jl., toen u zei dat de standpuntbepaling
van de regering pas zal plaatsvinden nadat de geconsolideerde teksten beschikbaar
zijn?

Antwoord 13

Ja, met de opmerking dat hier sprake is van verwarring over de woorden «geconsolideerde
teksten». Ik doelde op de juridisch opgeschoonde en vertaalde formele teksten die
de Europese Commissie aan de Raad zal voorleggen. De Europese Commissie heeft onlangs
een groot deel van de informele teksten onder de noemer van geconsolideerde teksten
gepubliceerd.

Vraag 14

Hoe vallen uw stellige uitspraken over wat in het Mercosur-vrijhandelsverdrag zou
zijn opgenomen en uw duidelijke positieve appreciatie van het akkoord in de Financial
Times op 8 juli te rijmen met wat u gezegd heeft in de Kamer, gelet op het feit dat
de geconsolideerde teksten pas op 12 juli beschikbaar kwamen?

Antwoord 14

Ten tijde van het interview met de Financial Times in mei waren de onderhandelingen
nog gaande tussen de Europese Commissie en Mercosur. In het interview heb ik het brede
belang van het EU-Mercosur Associatieakkoord benadrukt en ook dat een Associatieakkoord,
zoals dat met Mercosur, een platform biedt om de samenwerking op duurzame ontwikkeling
te bevorderen. Ik heb gezegd dat ik me hiervoor maximaal zal inzetten. Dit platform
zal er zonder een dergelijk akkoord niet komen.

Vraag 15

Kunt u deze vragen een voor een beantwoorden zonder te verwijzen naar eerdere antwoorden?

Antwoord 15

Ja.