Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Dam, en Sjoerdsma over het bericht “Oekraïne laat belangrijke MH17 verdachte vrij”

Antwoord van MinisterGrapperhaus (Justitie en Veiligheid), mede namens de Minister
van Buitenlandse Zaken (ontvangen 24 september 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Oekraïne laat belangrijke MH17 verdachte vrij»?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik mee bekend.

Vraag 2

Klopt het dat deze belangrijke verdachte in de ramp met vlucht MH17 nu in vrijheid
zijn proces af kan wachten?

Antwoord 2

De Oekraïense rechter heeft de heer Tsemach op 5 september jl. vrijgelaten uit diens
voorlopige hechtenis in een strafzaak die geen verband hield met het neerhalen van
vlucht MH17.

Het Nederlandse OM heeft aangegeven de heer Tsemach beschikbaar te willen houden voor
het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Het onderzoek naar de rol van deze
persoon bij de strafbare feiten loopt nog. Zoals in de Kamerbrief (Kamerstuk 33 997, nr. 144) van 7 september jl. is gemeld en tijdens het vragenuurtje van 11 september jl. met
uw Kamer is besproken, is de heer Tsemach inmiddels onderdeel geworden van een gevangenenruil
tussen Oekraïne en Rusland die zaterdag 7 september heeft plaatsgevonden. De heer
Tsemach is op zaterdag 7 september naar Moskou gebracht.

Vraag 3

Hoe verhoudt deze vrijlating zich naar uw oordeel tot de berichtgeving rond de gevangenenruil
tussen Oekraïne en Rusland, waar deze verdachte onderdeel van was?

Antwoord 3

Zowel de uitspraak van de Oekraïense rechter als het besluit om akkoord te gaan met
het Russisch verzoek Tsemach onderdeel uit te laten maken van een gevangenenruil,
zijn Oekraïense aangelegenheden. Zoals in de Kamerbrief van 7 september jl. (Kamerstuk
33997. nr. 144) is gemeld heeft Rusland bij deze ruil onder meer de 24 Oekraïense
zeelieden overgedragen die het sinds 2018 in weerwil van een bindende uitspraak van
het internationaal Zeerechttribunaal vasthield. Oekraïne is een belangrijke partner
in het JIT en in het ter verantwoording roepen van de verantwoordelijken voor het
neerhalen van MH17, zoals beoogd met VNVR resolutie 2166. Het kabinet betreurt echter
zeer dat dhr. Tsemach op deze manier onderdeel is gemaakt van de gevangenenruil.

Vraag 4

Hoe heeft Oekraïne gereageerd op het verzoek van het Nederlandse Openbaar Ministerie
(OM) van afgelopen week om deze verdachte beschikbaar te houden?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vragen 2 en 7

Vraag 5

Hoe verhoudt de vrijlating van deze verdachte zicht tot het verzoek van het Nederlandse
OM om deze verdachte beschikbaar te houden? Bracht dit officiële verzoek enige juridische
verplichtingen met zich mee voor Oekraïne?

Antwoord 5

Zie het antwoord op vraag 2

De Oekraïense autoriteiten hebben geen juridische verplichting richting Nederland
geschonden door de heer Tsemach onderdeel uit te laten maken van de gevangenenruil.
Om te voorkomen dat dhr. Tsemach onderdeel zou worden van de gevangenenruil is door
Nederland via diplomatieke en politieke kanalen op het hoogste niveau overleg gevoerd.
In reactie hierop hebben de Oekraïense autoriteiten toegezegd de uitruil enige tijd
te zullen uitstellen om het OM in gelegenheid te stellen dhr. Tsemach nogmaals te
horen. Dit is gebeurd.

Vraag 6

Hoe verhoudt de vrijlating van deze verdachte zich tot de overeenkomsten binnen het
bilaterale MH17-verdrag tussen Nederland en Oekraïne? Heeft Oekraïne zich naar uw
oordeel door deze vrijlating schuldig gemaakt aan een schending van de afspraken omtrent
de omgang met MH17 verdachten?

Antwoord 6

Het bilaterale verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en Oekraïne inzake internationale
juridische samenwerking met betrekking tot misdrijven die verband houden met het neerhalen
van vlucht MH17 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014 (bilateraal MH17-verdrag), regelt
de overdracht van strafvervolging en, voorziet in de mogelijkheid voor een Oekraïense
verdachte die zich in Oekraïne bevindt om via een videoverbinding deel te nemen aan
een strafproces in Nederland. Ook is in het verdrag de tenuitvoerlegging geregeld
van een in Nederland opgelegd vonnis. De Oekraïense autoriteiten hebben in dit kader
geen verplichtingen voortkomend uit het bilateraal MH17-verdrag geschonden.

Vraag 7

Heeft u geprobeerd op andere wijze, bijvoorbeeld op persoonlijk of hoog ambtelijk
niveau, de vrijlating dan wel uitlevering van deze verdachte door Oekraïne te voorkomen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zoals aan uw Kamer gemeld in de Kamerbrief van zaterdag 7 september jl. en tijdens
het vragenuur in de Tweede Kamer van 10 september jl. is via diplomatieke en politieke
kanalen meermaals en tot op het hoogste niveau overleg gevoerd. Het kabinet heeft
er bij de betrokken Oekraïense autoriteiten op aangedrongen dhr. Tsemach geen deel
uit te laten maken van de gevangenenruil. Daarbij is steeds het belang benadrukt dat
het OM hecht aan het ter beschikking houden van dhr. Tsemach in het kader van het
strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. In reactie hierop hebben
de Oekraïense autoriteiten toegezegd de uitruil enige tijd te zullen uitstellen om
het OM in gelegenheid te stellen dhr. Tsemach nogmaals te horen. Dit is ook gebeurd.

Zoals ook aan uw Kamer gemeld tijdens het vragenuur van 10 september jl. heeft het
OM, nu de gevangenenruil heeft plaatsgevonden een verzoek tot aanhouding, met als
doel uitlevering van dhr. Tsemach bij de Russische autoriteiten neergelegd. Dit verzoek
is ook reeds via diplomatieke kanalen kracht bij gezet. Zo is op dinsdag 10 september
jl. aan de Russische Tijdelijk Zaakgelastigde op het Ministerie van Buitenlandse Zaken
het belang van spoedige Russische medewerking aan dit verzoek ook overgebracht. Door
de Nederlandse tijdelijk zaakgelastigde in Moskou is deze boodschap op 12 september
jl. nogmaals overgebracht aan de Russische autoriteiten.

Vraag 8

Maakt u zich eveneens ernstig zorgen dat één van de mogelijk betrokkenen in de zaak
rond MH17 nu op vrije voeten is, waardoor de kans bestaat dat hij niet gehoord kan
worden in deze zaak?

Antwoord 8

Nu de heer Tsemach naar de Russische Federatie is overgebracht, heeft het OM de Russische
Federatie om diens voorlopige aanhouding gevraagd ter uitlevering aan Nederland. Het
verzoek van het OM is ook via diplomatieke kanalen kracht bij gezet en daarbij is
Rusland opgeroepen volledige en spoedige medewerking te verlenen aan dit verzoek.
Op basis van VN-Veiligheidsraadsresolutie 2166 is Rusland ook gehouden aan medewerking
met het strafrechtelijk onderzoek.

Zie verder het antwoord op vragen 2 en7

Vraag 9

Bent u bereid uw ernstige zorgen over te brengen aan de Oekraïense autoriteiten over
deze vrijlating, hen op deze gang van zaken aan te spreken en hen te verzoeken deze
verdachte wederom in hechtenis te nemen vanwege zijn mogelijke betrokkenheid bij de
MH17-ramp en het belang van zijn getuigenis in het onderzoek? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Zie verder het antwoord op vragen 2 en7

Vraag 10

Welke manieren ziet u om deze verdachte in zicht te houden en te voorkomen dat hij
niet gehoord kan worden in de zaak rond MH17?

Antwoord 10

Zie verder het antwoord op vragen 2 en7

Het is aan het OM om samen met de JIT-partners te kijken welke stappen zij nu zetten.

Vraag 11

Kunt u deze vragen binnen een week beantwoorden?

Antwoord 11

De vragen zijn zo snel als mogelijk beantwoord.