Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Sjoerdsma over het bericht dat de VS Nederland zou willen helpen Syriëgangers terug te halen

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Grapperhaus (Justitie
en Veiligheid), mede namens de Minister-President (ontvangen 24 september 2019). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 3830.

Vraag 1

Kent u het bericht «VS wil Nederlandse Syriëgangers wel ophalen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de Verenigde Staten op enigerlei wijze, formeel of informeel, een aanbod
hebben gedaan om Nederland te helpen bij het terughalen van Syriëgangers uit Syrië
naar Nederland?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Wat hield dit aanbod precies in?

Antwoord 3

De VS zijn van mening dat landen hun foreign terrorist fighters moeten repatriëren uit de detentiekampen in Noordoost Syrië en dragen dat standpunt
actief uit. Om landen te bewegen hieraan uitvoering te geven hebben de VS landen met
foreign terrorist fighters in detentie in Noordoost Syrië, waaronder Nederland, het staande aanbod gedaan om
te assisteren bij de terugkeer van hun uitreizigers naar het land van herkomst.

De VS heeft Nederland bovendien concreet aangeboden bereid te zijn het transport van
10 Nederlandse vrouwelijke uitreizigers en hun kinderen naar Nederland te faciliteren2.

Vraag 4 en 5

Wanneer is dit aanbod gedaan?

Aan wie is dit aanbod gedaan?

Antwoord 4 en 5

De VS heeft Nederland op 28 juni 2019 hulp aangeboden bij de repatriëring van deze
10 vrouwen en hun kinderen.

Vraag 6

Heeft het kabinet zelf de Amerikanen om hulp gevraagd bij het terughalen van Syriëgangers
en/of Nederlandse vrouwen en kinderen in Syrië naar Nederland? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Het staande kabinetsbeleid is dat Nederlandse uitreizigers niet actief worden opgehaald
uit Syrië. Zoals beschreven in de Kamerbrief van 21 februari 2019 (Kamerstuk TK 29 754, nr. 492), heeft het kabinet de mogelijkheden verkend op welke wijze uitvoering kan worden
gegeven aan de bevelen tot gevangenneming van de Rechtbank in Rotterdam. Daartoe is
onder andere gesproken met de VS. Zie verder het antwoord op vraag 8 en 9.

Vraag 7

Wat bedoelde u tijdens uw persconferentie van 12 juli jl. met uw uitspraak «Een eventueel
aanbod van Amerika in die richting betekent niet dat aan die randvoorwaarden is voldaan»?
Aan welke randvoorwaarde(n) zou met een dergelijk verzoek wel zijn voldaan en aan
welke niet?

Antwoord 7

Amerikaanse assistentie bij het repatriëren van Nederlandse uitreizigers zou eventuele
risico’s met betrekking tot de volatiele veiligheidssituatie in de regio mogelijk
slechts deels wegnemen. Nederland hoeft dan naar alle waarschijnlijkheid geen ambtenaren
naar het onveilige Noord-Oost Syrië te sturen om de terugkeer te organiseren en te
begeleiden. De risico’s met betrekking tot de veiligheid van betrokkenen worden niet
geheel weggenomen, omdat een transport in deze regio uiteraard niet zonder gevaren
is. De problematiek ten aanzien van de internationale betrekkingen blijft bestaan.
Het aangaan van formele relaties met niet-erkende, separatistische groeperingen en/of
entiteiten brengt risico’s met zich mee in de relaties met landen in de regio. Tenslotte
laat het Amerikaanse aanbod onverlet dat het terughalen van Nederlandse uitreizigers
bijvoorbeeld directe gevolgen kan hebben voor de nationale veiligheid van Nederland
en die van andere Schengenlanden.

Vraag 8

Wat is uw reactie op het aanbod van de Amerikanen? Bent u bereid dit in overweging
te nemen, daar dit aanbod onder andere de voorwaarde van het kabinet zou wegnemen
om geen eigen mensen naar onveilig gebied te sturen bij het terughalen van Nederlandse
Syriëgangers en/of Nederlandse vrouwen en kinderen?

Antwoord 8

Nederland heeft het aanbod niet aanvaard.

Vraag 9

Om welke redenen zou het verzoek, met het oog op de voorwaarden die zijn gesteld voor
het wel of niet terughalen van Nederlanders uit Syrië, afgewezen dan wel geaccepteerd
worden?

Antwoord 9

Het Amerikaanse aanbod komt weliswaar tegemoet aan het bezwaar dat er Nederlandse
ambtenaren naar onveilig gebied worden gestuurd, maar de overige in antwoord 7 geschetste
risico’s blijven bestaan.

Vraag 10

Hebben de Verenigde Staten dit aanbod tevens gedaan aan andere EU-landen waarvan onderdanen
zich in Syrië bevinden? Zo ja, op welke wijze is door hen gereageerd?

Antwoord 10

Zoals reeds gememoreerd in antwoord op vraag twee, hebben de VS aan alle landen met
foreign terrorist fighters in detentiekampen in Noordoost Syrië, waaronder enkele EU-landen, het aanbod gedaan
om uitreizigers naar de landen van herkomst te repatriëren. Italië is het enige EU-land
waarvan bekend is dat het met ondersteuning van de VS een Italiaanse uitreiziger heeft
gerepatrieerd.

Vraag 11

Op welke wijze zijn vorig jaar de ruim honderd Kosovaren uit Syrië teruggehaald naar
Kosovo? Welke rol hebben de Amerikanen bij deze missie precies gespeeld?

Antwoord 11

Op 20 april jl. zijn na zeven maanden intensief contact tussen VS en de Kosovaarse
overheid, 110 Kosovaarse ISIS-strijders en hun families onder begeleiding van Amerikaanse
en Kosovaarse autoriteiten in een Amerikaans vliegtuig naar het vliegveld van Pristina
overgebracht.

Vraag 12

In hoeverre zou met hulp van de Amerikanen eenzelfde soort missie op touw kunnen worden
gezet als de recente Franse missie waarbij twee Nederlandse weeskinderen zijn teruggehaald?

Antwoord 12

Zoals aangegeven in de brief aan uw Kamer d.d. 10 juni jl. (Kamerstuk 2019D24026) vormde het terughalen van de twee Nederlandse weeskinderen een unieke situatie conform
de kaders ten aanzien van (achtergebleven) kinderen van overleden uitreizigers, zoals
eerder gemeld aan uw Kamer op 21 februari 2019 (Kamerstuk TK 29 754, nr. 492).

Vraag 13

Hoe vaak hebben de Amerikanen het kabinet inmiddels formeel dan wel informeel verzocht
om de eigen onderdanen uit Koerdische kampen in Syrië terug te halen? Wat was per
verzoek de reactie van het kabinet hierop?

Antwoord 13

De VS zijn van mening dat foreign terrorist fighters in detentie in Noordoost Syrië door de landen van herkomst moeten worden gerepatrieerd.
Daartoe roept de VS zowel bilateraal, publiekelijk als in relevante fora, waaronder
bijvoorbeeld de Anti-ISIS Coalitie, herhaaldelijk op. Nederland draagt in reactie
daarop het staande kabinetsbeleid terzake uit.

Vraag 14

Kunt u deze vragen voor 3 september 2019 beantwoorden?

Antwoord 14

De vragen zijn zo spoedig mogelijk beantwoord.