Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Diks over het drastisch versnellen van het tempo waarop het Amazoneregenwoud wordt vernietigd

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking), mede
namens de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 19 september
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 3555.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat de vernietiging van het Amazoneregenwoud met 60%
is gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2018?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft u een beeld van de consequenties van het verdwijnen van het Amazonewoud voor
de mondiale klimaatverandering? Zo ja, hoe ernstig zijn volgens u de implicaties?
Zo nee, bent u bereid hier onderzoek naar te laten doen?

Antwoord 2

Over het grote belang van (tropische) bossen en in het bijzonder het Amazonewoud voor
het beperken van klimaatverandering (en het behoud van kostbare biodiversiteit) wordt
regelmatig gepubliceerd door gezaghebbende instanties en kennisinstellingen, waaronder
het International Panel on Climate Change en het World Resources Institute (WRI). Volgens het WRI is ontbossing in tropische gebieden verantwoordelijk voor
circa 8 procent van de mondiale emissies. Hoewel een exacte berekening mij niet bekend
is, wordt uit dit soort cijfers wel duidelijk dat het wegvallen van het Amazonewoud,
het grootste tropische bosgebied ter wereld, grote consequenties zou hebben voor het
klimaat wereldwijd. Er zijn ook onderzoeken die erop wijzen dat bij teveel boskap
in de Amazone een «tipping point» zou kunnen worden bereikt, waarna klimaat- en regenpatronen
onherstelbaar zouden wijzigen, met serieuze consequenties voor onder andere de landbouw
in de regio.

Vraag 3

Klopt het dat op basis van de hoofdlijnen van het handelsverdrag tussen de EU en de
Mercosur-landen importtarieven worden verlaagd op producten die tot stand zijn gekomen
door Amazone-ontbossing, zoals bijvoorbeeld landbouwproducten die op gekapt gebied
zijn geproduceerd, of illegaal gekapt hout? Zo ja, bent u bereid op basis hiervan
namens Nederland niet akkoord te gaan met het Mercosur-handelsverdrag?

Antwoord 3

Tariefliberalisatie binnen het ontwerp-handelsakkoord tussen de EU en Mercosur heeft
betrekking op producten en diensten. Een deel van de tariefliberalisatie heeft betrekking
op landbouwproducten. De Sustainability Impact Assessment zal de verwachte milieueffecten
van het handelsakkoord in kaart brengen. Naar verwachting wordt deze eind 2019 gepubliceerd.
Los van de tariefliberalisatie onder het handelsakkoord, moeten de lidstaten van de
Mercosur en de Europese Unie zich aan hun verplichtingen onder het Parijs Akkoord
en andere klimaatdoelstellingen houden. Dat wordt in het handelsakkoord nogmaals bevestigd.
In het hoofdstuk over handel en duurzame ontwikkeling zijn bepalingen over het tegengaan
van ontbossing opgenomen. Hierin zijn ook afspraken te vinden over biodiversiteit,
milieu en klimaat. De EU staat de import van illegaal gekapt hout niet toe en verwacht
gepaste zorgvuldigheid van importeurs, om te verzekeren dat hout op legale wijze is
gekapt en hierop ook controle kan worden uitgeoefend.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat grootschalige bedrijfseconomische activiteiten
ten koste gaan van het Amazonewoud, zijn bewoners en mondiaal nuttige biodiversiteit?
Zo ja, zijn dat voor de Nederlandse regering redenen om niet akkoord te gaan met het
Mercosur-verdrag? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Het kabinet onderschrijft het belang van duurzame ontwikkeling en daarmee ook van
het duurzaam beheer van het Amazonewoud, ten behoeve van zowel de (inheemse) Braziliaanse
bevolking als de wereldbevolking, vanwege de grote waarde van dit gebied voor het
afremmen van klimaatverandering, het behoud van biodiversiteit, duurzaam land- en
waterbeheer, en het stimuleren van duurzame landbouwproductiviteit.

Het kabinet zal de voor- en nadelen van het Mercosur-verdrag afwegen als de formele
teksten bekend zijn. In de standpuntbepaling van het kabinet zal worden meegewogen
in hoeverre het akkoord zal bijdragen aan duurzame ontwikkeling, waaronder het behoud
van biodiversiteit. Meer informatie over duurzaamheidaspecten van het Mercosur-akkoord
is te vinden op de EU website.2

Vraag 5

Welke concrete activiteiten onderneemt u om de vernietiging van het Amazonewoud te
stoppen? Wat hebben deze activiteiten tot nu toe opgeleverd?

Antwoord 5

Nederland is de dialoog met de Braziliaanse overheid op het gebied van landbouw, duurzaamheid
en klimaat aan het intensiveren. Ook werkt Nederland aan versterkte samenwerking met
Brazilië en Europese partners op het gebied van economie, duurzame landbouw en behoud
van extreem waardevolle bossen en biodiversiteit in de Amazone (en daarbuiten). Via
het Amsterdam Declarations Partnership en diverse, mede door Nederland gefinancierde, programma’s van de Global Environment Facility, het Green Climate Fund, Solidaridad, Initiatief Duurzame Handel (IDH), Kadaster en andere partners, zet
Nederland met concrete acties in op het tegengaan van ontbossing en het bevorderen
van duurzame ontwikkeling, onder andere op het gebied van land- en bosbouw. Daarnaast
worden bedrijven in diverse risicosectoren, zoals bijvoorbeeld de voedingsmiddelensector
en de bancaire sector, middels de convenanten voor internationaal maatschappelijk
verantwoord ondernemen (IMVO) gestimuleerd om gepaste zorgvuldigheid toe te passen.
Als bedrijven daarbij ontbossing van de Amazone identificeren als risico, dan behoren
zij dit risico te voorkomen of te mitigeren en hierover rekenschap af te leggen.

Bovengenoemde thematiek vormt een van de speerpunten van het Nederlands beleid in
Brazilië. Daarbij blijft het kabinet zoeken naar mogelijkheden voor interventies die
een verschil kunnen maken in dit complexe speelveld, in goede samenwerking met Braziliaanse
en internationale partners, waaronder de EU, het bedrijfsleven en maatschappelijke
organisaties. Het is duidelijk dat na een positieve trend van dalende ontbossing enkele
jaren geleden, nu weer een extra inspanning nodig is om de toenemende ontbossing een
halt toe te roepen.

Vraag 6

Klopt het dat onder andere de Nederlandse bedrijven Arcadis, Damen Shipyards en Boskalis
betrokken zijn bij de aanleg van de Corridor Centro-Norte, bedoeld voor de aan- en
afvoer van soja afkomstig van plantages die zijn aangelegd op gekapt Amazonewoud?
Acht u het mogelijk om bedrijfseconomische activiteiten duurzaam en verantwoord te
noemen indien ze in verband gebracht kunnen worden met gekapt Amazonewoud? Zo ja,
kunt u dit motiveren?

Antwoord 6

De Nederlandse overheid ondersteunt geen bedrijfsactiviteiten voor het daadwerkelijk
ontwikkelen van de Corredor Centro-Norte, zoals eerder aangegeven in mijn brief van
8 mei 2018 (Kamerstuk 26 485, nr. 290) en in antwoord op Kamervragen (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2017–2018, nr. 2506). Het is mij niet bekend dat Nederlandse bedrijven betrokken zijn bij de aanleg van
de Corredor Centro-Norte. Het kabinet verwacht van Nederlandse bedrijven dat zij maatschappelijk
verantwoord ondernemen volgens de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen.
Het is aan de bedrijven zelf om IMVO-risico’s in kaart te brengen en maatregelen te
treffen bij eventuele betrokkenheid bij misstanden. Tevens dienen zij zich te houden
aan de Braziliaanse wet- en regelgeving, waar de Braziliaanse staat op toeziet. Daarnaast
blijven wij in gesprek met stakeholders over het tegengaan van ontbossing en het bevorderen
van duurzame ontwikkeling.

Vraag 7

Is bij u bekend welke Nederlandse bedrijven hout afnemen dat afkomstig is van gekapt
Amazonewoud? Zo ja, welke bedrijven zijn dit? Zo nee, bent u bereid dit te laten onderzoeken?

Antwoord 7

Informatie over welke bedrijven hout uit Brazilië importeren is alleen beschikbaar
voor controle en toezicht door de Douane en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
(NVWA). Bedrijven die hout afnemen uit Brazilië en dit op de EU-markt brengen, zijn
verplicht zich aan de voorschriften van de EU Houtverordening te houden. Marktdeelnemers
moeten garanties geven over de legale herkomst van hun producten door een stelsel
van zorgvuldigheidseisen toe te passen.

Dit stelsel bestaat uit:

• gegevens over de legale herkomst verzamelen en 5 jaar beschikbaar houden;

• risicoanalyses uitvoeren om in te schatten en te analyseren of het hout illegaal is
gekapt;

• risico minimaliseren door het nemen van mitigerende maatregelen.

Gelet op de situatie in Brazilië ten aanzien van illegale kap dienen bedrijven zich
ervan te vergewissen dat de informatie uit documentatie wordt gestaafd door afdoende
mitigerende maatregelen zoals onafhankelijke audits of chain of custody certificering. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ziet toe op de naleving
van deze Verordening in Nederland.

Vraag 8

Kunt u een lijst verstrekken van Nederlandse bedrijven die, direct of indirect, bijdragen
aan de vernietiging van het Amazonewoud? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Nederlandse bedrijven zijn niet verplicht om aan de Nederlandse overheid te melden
welke zaken zij in het buitenland doen. Het kabinet draagt, ook via onze diplomatieke
posten en onze uitvoerder RVO, het IMVO-beleid actief uit en wijst Nederlandse bedrijven
op mogelijke risico’s. Het is de verantwoordelijkheid van bedrijven zelf om maatschappelijk
verantwoord te ondernemen.