Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Smeulders over het bericht ‘Groot onderzoek naar Poolse WW-fraude in Helmond: ‘Voor zeker tonnen aan onterechte uitkeringen betaald’’

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 2 september
2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Groot onderzoek naar Poolse WW-fraude in Helmond: «Voor
zeker tonnen aan onterechte uitkeringen betaald»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat was de specifieke aanleiding voor deze inval? En wat is aangetroffen in de woningen
in Helmond?

Antwoord 2

Bij UWV zijn interne meldingen binnen gekomen over een vermoeden van fraude bij verschillende
uitkeringsgerechtigden. Daarop is UWV een onderzoek gestart. Uit dit onderzoek is
gebleken dat de betrokkenen gebruik maakten van dezelfde tussenpersoon. De desbetreffende
tussenpersoon heeft geen binding met UWV, daarom heeft UWV in juli 2018 een melding
gedaan bij het Regionale Informatie en Expertise Centrum (RIEC). Gelet op de omvang
van de zaak heeft de Officier van Justitie van het Functioneel Parket besloten de
directie Opsporing van de Inspectie SZW opdracht te geven een strafrechtelijk onderzoek
te verrichten naar de werkzaamheden van deze tussenpersoon. Dat is begin dit jaar
gestart. Over hetgeen tijdens doorzoekingen exact in de panden is aangetroffen, kan
ik geen uitspraken doen aangezien het een lopend strafrechtelijk onderzoek betreft.

Vraag 3

Gaat het lukken om de in Helmond onterecht uitgekeerde uitkeringen terug te vorderen?
Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Op dit moment is de directie Opsporing van de Inspectie SZW bezig met het strafrechtelijk
onderzoek. Nadat het strafrechtelijk onderzoek is afgerond kan UWV de adressen en
de betreffende uitkeringsgerechtigden onderzoeken. UWV heeft de resultaten uit het
strafrechtelijk onderzoek van de directie Opsporing van de Inspectie SZW nodig voor
haar eigen onderzoek. Op het moment dat UWV constateert dat een onterechte uitkering
is verstrekt, wordt deze teruggevorderd.

Vraag 4, 5

Is bekend waar deze arbeidsmigranten aan het werk waren en via welk uitzendbureau?
Zijn deze werkgevers en uitzendbureaus ook deel van het onderzoek? Zo ja, hoe gaat
u tegen ze optreden? Zo nee, waarom niet?

Kunt u aangeven hoeveel casussen de Inspectie SZW in het kader van dit onderzoek op
dit moment onderzoekt? Hoe groot is het fraudebedrag wat hierbij gemoeid is? Gaan
er nog meer van dit soort invallen plaatsvinden?

Antwoord 4, 5

Het strafrechtelijk onderzoek naar de fraude is nog bezig. Daarom kan ik hierover
momenteel geen uitspraken doen. Wel kan ik mededelen dat in deze fraudezaak meerdere
personen worden verdacht van het plegen van strafbare feiten.

Indien uit meldingen van UWV of uit eigen onderzoek van de Inspectie SZW blijkt dat
sprake is van verdenking van fraude en/of de feiten en omstandigheden geven hier aanleiding
toe, dan kan de directie Opsporing van de Inspectie SZW onder gezag van het Functioneel
Parket overgaan tot strafrechtelijk onderzoek. Of dit leidt tot huiszoekingen in concrete
gevallen is op voorhand niet te zeggen.

Vraag 6

Is aan te geven of de fraude zich in bepaalde regio’s – bijvoorbeeld waar veel land-
en tuinbouw is – concentreert? Werkt de Inspectie SZW intensief samen met lokale partners
– zoals gemeenten en woningbouwcorporaties – om de fraude in deze gebieden op te sporen
en tegen te gaan?

Antwoord 6

Waar de fraude met tussenpersonen zich precies voordoet, is onbekend. UWV registreert
sinds oktober 2018 voor de WW alle begeleiders die een WW-gerechtigde vertegenwoordigen
of vergezellen naar een UWV-kantoor bij een papieren aanvraag. Op basis hiervan zal
UWV de registratie van deze gegevens van tussenpersonen vergelijken (het vóórkomen
van dezelfde tussenpersonen) en indien daartoe aanleiding bestaat, onderzoek doen.
De directie Opsporing van de Inspectie SZW werkt bij de strafrechtelijke handhaving
samen met diverse partners.

Vraag 7

Welke mogelijkheden hebben de Inspectie SZW en het Openbaar Ministerie om betrokkenen
in het buitenland op te sporen? Hoe is daarbij de samenwerking met Poolse instanties?

Antwoord 7

Het Openbaar Ministerie kan door middel van een Europees onderzoeksbevel Polen verzoeken
om rechtshulp. De Officier van Justitie of een rechter kan beslissen of een bepaalde
onderzoeksmaatregel moet worden toegepast en in een ander land moet worden uitgevoerd.
Bijvoorbeeld monitoring van de bankrekeningen en financiële transactie van de verdachte
of beschuldigde personen. Onderzoeksmaatregelen op grond van een Europees onderzoeksbevel
worden in beginsel door buitenlandse autoriteiten erkend en uitgevoerd. Bij uitvoering
van een Europees onderzoeksbevel is de nationale wet van de uitvoerende staat leidend.
In dat verband wordt ook volgens de geldende regels samengewerkt met Polen. De directie
Opsporing van de Inspectie SZW kan bij opsporing van grensoverschrijdende fraude samenwerken
met opsporingsdiensten in het buitenland. Dit kan door internationale rechtshulpverzoeken
en door contacten met Europol, het samenwerkingsverband van de Europese Politiediensten.
Op deze manier kan een betrokkene in het buitenland worden opgespoord voor het opsporingsonderzoek
en kan hij indien nodig internationaal worden gesignaleerd.