Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kerstens over Wmo indicaties die voor bepaalde tijd gelden

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 21 augustus
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 3175.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat de gemeente Rucphen Wmo (Wet maatschappelijke
ondersteuning)-indicaties afgeeft die voor bepaalde tijd gelden (bijvoorbeeld drie
maanden, een jaar of vijf jaar) en dat zorgbehoevende cliënten niet expliciet worden
benaderd voor het uitvoeren van een herindicatie waardoor hun zorg onverwachts wordt
stopgezet? Wat is uw mening over deze gang van zaken? Heeft u uit meer gemeenten dit
soort signalen ontvangen?

Antwoord 1

Ik beschik niet over het inzicht dat gemeenten zorg zouden stopzetten zonder cliënten
vooraf te benaderen voor een herindicatie. Indien de aan deze vraag ten grondslag
liggende veronderstelling – van onverwachte beëindiging van de zorgverlening – juist
is, vind ik dat geen goede gang van zaken. Het is primair aan het college van burgemeester
en wethouders om dergelijke situaties, vanuit het grote belang van continuïteit van
zorg en ondersteuning, te voorkomen. De gemeenteraad dient het bestuur daarop te controleren.
Voor zover uw vraag specifiek ziet op uitvoering door de gemeente Rucphen, verwijs
ik u naar de antwoorden op de vragen 8 tot en met 12.

Vraag 2, 7

Op welke wettelijke grond wordt een Wmo-indicatie voor een bepaalde tijd afgegeven?

Op welke wettelijke gronden wordt de termijn bepaald waarna een Wmo-herindicatie moet
plaatsvinden, of valt dit onder de gemeentelijke beleidsvrijheid?

Antwoord 2, 7

De Wmo 2015 schrijft níet voor dat een indicatie voor een bepaalde tijd moet worden
afgegeven noch wat de duur moet zijn van een te verstrekken voorziening. De wet geeft
evenmin een termijn waarna een herindicatie moet plaatsvinden maar bepaalt wel dat
gemeenten periodiek moeten nagaan of er aanleiding is de gegeven beslissing te heroverwegen (artikel
2.3.9 Wmo 2015). Dat wil zeggen, dat het college periodiek moet beoordelen of de voorziening(en)
nog altijd «op maat» is (zijn) en of het eventueel verstrekte pgb nog passend is.

Hoe vaak dat noodzakelijk zal zijn, bepaalt de gemeente inderdaad zelf; dit hangt
onder andere af van de ondersteuningsbehoefte van de cliënt en wat ten tijde van het
onderzoek is vastgesteld.

Vraag 3, 4

Vindt u het wenselijk dat voor mensen met een chronisch aandoening of voor mensen
van wie het niet aannemelijk is dat de zorgvraag wijzigt, een indicatie wordt afgegeven
die maar voor een bepaalde tijd geldt?

Vind u het, geredeneerd vanuit de zorgplicht die gemeenten op zich nemen, logisch
dat er bij chronische aandoeningen spraken is van regelmatige herindicatie?

Antwoord 3, 4

In mijn brief «Merkbaar beter thuis» van 20 juli jl.1 ben ik onder meer ingegaan op dit onderwerp.2 Gebleken is dat beschikkingen voor mensen met een niet-tijdelijke, levenslange beperking
inderdaad vaak voor een korte duur (bijvoorbeeld een jaar) worden afgegeven. Dit,
terwijl de aard van de beperking en de verwachte ontwikkeling daarvan leidt tot langdurig
noodzakelijk gebruik van voorzieningen en de onderbouwing van de korte duur van de
indicatie veelal ontbreekt. Cliënten ervaren als gevolg daarvan onnodig onzekerheid
en extra administratieve lasten. Dit moet en kan voorkomen worden.

Vast staat dat de wetgeving, Wmo 2015 noch Jeugdwet, geen enkele (juridische) belemmering
bevat om in de gegeven situatie langlopende beschikkingen af te geven. Uitgangspunt
is, dat beschikkingen voor mensen met een niet-tijdelijke, levensbrede beperking,
meerjarig worden afgegeven, tenzij er vanuit het perspectief van de cliënt en de aard
van de beperking steekhoudende argumenten zijn die tot een andere afweging moeten
leiden. Dit laatste kan bijvoorbeeld het geval zijn als er in een specifieke situatie
nog in belangrijke mate onduidelijkheid bestaat over de ontwikkeling en de effecten
van een beperking in relatie tot de vraag welke zorg en ondersteuning als passend
kan worden aangemerkt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een op te starten indicatieprocedure
bij het CIZ met het oog op zorgbehoefte uit de Wlz.

Ik heb de Kamer in eerdergenoemde brief laten weten dat ik deze lijn samen met organisaties
van cliënten en de VNG op korte termijn verder zal uitwerken. De VNG zal de uitwerking
vervolgens delen met alle gemeenten.

Vraag 5, 6

Vindt u het wenselijk dat mensen die een chronische aandoening hebben zelf in de gaten
moeten houden wanneer hun indicatie afloopt en op tijd een herindicatie moeten aanvragen
omdat hun zorg anders stopt? Zo ja, waarom?

Vindt u dat het initiatief voor herindicatie, nadat iemand zijn of haar zorgvraag
heeft ingediend en er een indicatie is afgegeven, bij de cliënt of bij de gemeente
hoort?

Antwoord 5, 6

Ik vind het niet wenselijk dat de verantwoordelijkheid voor het signaleren van het
aflopen van de indicatie uitsluitend bij de cliënt ligt. Er zal een aanzienlijke groep
cliënten zijn voor wie zo’n uitgangspunt tot het risico leidt dat men te laat is met
het aanvragen van een herindicatie. Juist voor mensen met een chronische aandoening
is een ononderbroken zorgverlening van belang. Dit is primair een verantwoordelijkheid
van de gemeente, zo bepaalt ook de wet. De gemeente dient een systeem te hanteren
waarin de cliënt tijdig wordt geïnformeerd en actief wordt benaderd over het aflopen
van de indicatie en de gevolgen daarvan.

Ook de professional die namens de aanbieder bij de cliënt thuis komt, kan deze erop
attenderen dat een indicatie afloopt.

Vraag 8

Vind u het een juridisch correcte invulling van de zorgplicht van de gemeente Rucphen
om te veronderstellen dat de einddatum van een indicatie die op beschikkingen genoteerd
staat voldoende communicatie omtrent indicatie en herindicatie is? Vindt u het een
wenselijke invulling van de zorgplicht?

Antwoord 8

Ik heb naar aanleiding van uw vragen contact gezocht met de gemeente Rucphen en om
nadere informatie gevraagd over het gehanteerde beleid en de uitvoering daarvan. Hieruit
komt het volgende beeld naar voren.

De beslissing omtrent de duur van een indicatiebesluit komt tot stand op basis van
de bevindingen tijdens het huisbezoek aan de cliënt. Voor het bepalen van de (duur
van de) (her)indicatie hanteert de gemeente een intern werkdocument waarvan, waar
nodig, gemotiveerd kan worden afgeweken.

Op basis van de bevindingen tijdens het huisbezoek geeft de gemeente een korte of
langere indicatie. Omstandigheden die daarbij een rol spelen, zijn bijvoorbeeld:

– een mogelijk beroep op de Wet langdurige zorg (leidt tot een kortdurende indicatie);

– er is een gezonde partner die niet gewend is om huishoudelijke taken uit te voeren.
Dan kan een kortdurende indicatie worden gegeven zodat de partner die taken kan aanleren.
Na afloop van de indicatie wordt beoordeeld of het resultaat bereikt is;

– er valt geen verbetering van de persoonlijke situatie van de cliënt te verwachten
of de situatie verslechtert. Dan kan een langdurige indicatie worden afgegeven.

De gemeente hanteert sinds 1 januari 2019 een volgsysteem voor indicaties die sinds
die datum zijn gesteld: dat systeem boekt twee maanden voor het aflopen van de indicatie
«automatisch» een herindicatie in. Een cliënt die zelf geen contact met de gemeente
opneemt over de aflopende indicatie, wordt door de gemeente benaderd om te bespreken
of een herindicatie aan de orde is. Cliënten met een indicatie van vóór 1 januari
2019, worden niet actief benaderd wanneer die afloopt. De gemeente overweegt inmiddels
om ook deze cliënten in de nabije toekomst schriftelijk te informeren over het aflopen
van hun indicatie.

Ik heb de gemeente gewezen op haar verantwoordelijkheid voor continuïteit in de zorgverlening.
Vooral voor mensen met een chronische aandoening is dat immers essentieel. Daarbij
hoort in mijn optiek ook het informeren van deze doelgroep met een indicatie die dateert
van voor 1 januari 2019.

Vraag 9

Deelt u de mening van de gemeente Rucphen dat haar inwoners niet meer expliciet gewaarschuwd
hoeven te worden wanneer de indicatie voor de zorgverlening afloopt en herindicatie
moet plaatsvinden?

Antwoord 9

Uit de informatie die ik heb ontvangen vanuit de gemeente maak ik op, dat mensen met
een indicatie afgegeven nà 1 januari 2019, wel «gewaarschuwd» worden maar mensen met
oudere indicaties niet. In het antwoord op vraag 8 ben ik hier op ingegaan.

Vraag 10

Voldoet de gemeente Rucphen met deze gang van zaken aan een opstelling richting haar
inwoners die overeenstemt met het doel van de Wmo? Zo ja, waarom? Zo nee, wat gaat
u hieraan doen?

Antwoord 10

Ik vind het niet informeren van burgers met een chronische aandoening kwetsbaar en
niet aanvaardbaar. De wet legt de verantwoordelijkheid voor de continuïteit van de
zorgverlening bij de gemeente, die ook periodiek moet nagaan of de verstrekte voorziening(en)
nog «op maat» is (zijn).

Vraag 11, 12

Wat zijn volgens u de gevolgen van het feit dat een gemeente zo met inwoners omgaat?
Kunt u zich voorstellen dat zorgbehoevenden en hun mantelzorgers zich hiermee onjuist
bejegend voelen? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Deelt u de mening dat de gang van zaken in de gemeente Rucphen nog eens bevestigt
dat de toegang tot (de juiste) zorg met name voor kwetsbare mensen te ingewikkeld
is? Zo nee waarom niet? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Antwoord 11, 12

De gemeente Rucphen heeft mij laten weten dat zij met het in gebruik genomen volgsysteem
juist beoogt om het risico van niet aaneengesloten ondersteuning uit te sluiten. Ik
kan de opvatting dat de gang van zaken bevestigt dat de toegang tot zorg te ingewikkeld
is, op basis van de ontvangen informatie, niet delen, wel het belang van een zorgvuldige
uitvoering van de wettelijke opdracht door de gemeente.

Vraag 13

Wilt u deze vragen beantwoorden vóór het algemeen overleg WMO op 26 juni 2019?

Antwoord 13

Ik heb u met mijn brief van 25 juni jl. laten weten dat dit niet haalbaar was in verband
met het inwinnen van informatie bij de door u genoemde gemeente ten behoeve van een
zorgvuldige beantwoording.